Nghiên cứu ứng dụng AI trong phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống

Toàn cảnh hội nghị.

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết của Chính phủ về Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Dùng công nghệ dự báo sớm thiên tai, bệnh dịch

Tại phiên thảo luận, ông Vũ Hải Quân, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang diễn ra mạnh mẽ thì các đe dọa an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, dịch bệnh, tội phạm dùng công nghệ cao, không gian mạng, tội phạm xuyên quốc gia ngày càng trở nên phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và an ninh khu vực.

“Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đã khẳng định vai trò then chốt của khoa học công nghệ trong việc nâng cao năng lực phòng ngừa cũng như xây dựng các giải pháp hiệu quả để ứng phó với những thách thức này” – ông Quân nói.

Nêu ý kiến trong việc ứng dụng khoa học công nghệ trong việc phòng ngừa ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, ông Quân cho biết, công nghệ luôn có tính hai mặt (tạo ra động lực mới cho phát triển và những thách thức mới, rủi ro mới).

Cụ thể, khi hạ tầng số, điều khiển công nghiệp và phương tiện tự động hóa kết nối sâu rộng, các cuộc tấn công mạng có thể gây gián đoạn các hoạt động thu nhận, thông tin giả mạo và thao túng dư luận có thể gây bất ổn xã hội, công nghệ sinh học bị lạm dụng có thể thấy đe dọa an ninh y tế, sự cố môi trường, hóa chất và năng lượng có thể vượt khả năng kiểm soát cục bộ.

Bởi vậy, theo ông Quân, ứng dụng khoa học công nghệ cho an ninh phi truyền thống phải đồng thời chú trọng năng lực kỹ thuật, dữ liệu, thể chế, nhân lực. Việc nâng cao năng lực phòng ngừa cũng như xây dựng các giải pháp hiệu quả để ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống mới dựa trên ứng dụng khoa học công nghệ không chỉ là một sự lựa chọn chiến lược mà là yêu cầu cấp thiết để bảo vệ an ninh quốc gia.

Ông Quân cho biết, khoa học công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng dự báo và phòng ngừa các thách thức an ninh phi truyền thống nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn và cảm biến thông minh chúng ta có thể thu thập, phân tích và dự đoán các rủi ro một cách chính xác hơn bao giờ hết. Từ đó giúp chuyển từ ứng phó bị động sang chủ động phòng ngừa đối với các thách thức an ninh phi truyền thống. Bên cạnh đó, khoa học công nghệ cũng đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng các giải pháp hiệu quả để ứng phó nhanh với các thách thức an ninh phi truyền thống, tăng khả năng phục hồi và thích ứng nhanh với khủng hoảng.

Trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung ưu tiên đầu tư nguồn lực phát triển công nghệ dự báo và cảnh báo sớm bao gồm đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ lõi như AI, Blockchain, an ninh mạng, xây dựng mô hình dự báo tiên tiến, sử dụng các cái công nghệ này để dự báo sớm thiên tai, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường và tội phạm công nghệ cao...

Các đại biểu phát biểu tham luận tại hội nghị.

An toàn về môi trường, cân bằng sinh thái bảo đảm an ninh quốc gia

Cũng tham gia trình bày tham luận, ông Nguyễn Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, các quan điểm của các quốc gia, các tổ chức quốc tế trên thế giới về an ninh phi truyền thống trong lĩnh vực môi trường đều xác định môi trường là nơi con người sinh tồn, là nền tảng, là điều kiện để phát triển bền vững kinh tế xã hội.

Suy thoái tài nguyên môi trường có thể gây tác động nghiêm trọng sự an toàn của con người, gây xung đột, bất ổn xã hội từ đó đặt ra các thách thức cho an ninh quốc gia. Do vậy, sự an toàn về môi trường, cân bằng sinh thái có ý nghĩa quan trọng bảo đảm an ninh quốc gia.

Theo ông Thành, sự phát triển của khoa học, công nghệ bên cạnh thuận lợi cũng đang làm nảy sinh nhiều nguy cơ, thách thức đối với an ninh quốc gia và môi trường. Trong đó, xu thế dịch chuyển các loại hình sản xuất gây ô nhiễm môi trường từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển để giảm chi phí xử lý môi trường; mô hình làng nghề đang gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của một bộ phận người dân.

Ngoài ra, ô nhiễm không khí vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp, nhất là ô nhiễm bụi mịn tại các thành phố lớn như TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh tại một số thời điểm trong ngày và một số ngày trong năm, nhất là khi có sự kết hợp giữa các yếu tố thời tiết với sự gia tăng các nguồn phát thải ô nhiễm không khí, chỉ số chất lượng không khí có thời điểm vượt ngưỡng an toàn, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của người dân.

Bên cạnh đó, nước thải sinh hoạt, nước thải các làng nghề phát sinh ngày càng lớn, trong khi hạ tầng thu gom, xử lý chưa đáp ứng yêu cầu. Hầu hết các khu dân cư nông thôn chưa có hệ thống thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng môi trường một số đường sông thời gian qua tiếp tục bị ô nhiễm…

"Các vấn đề an ninh phi truyền thống trong lĩnh vực môi trường và mối quan hệ đan xen giữa môi trường xã hội, kinh tế và chính trị. Nếu các vấn đề này không được phòng ngừa và kiểm soát tốt thì sẽ tác động lớn đến nền kinh tế, bất ổn về chính trị và có thể dẫn tới các tranh chấp, xung đột giữa các đối tượng trong xã hội, ảnh hưởng tới an ninh quốc gia" - ông Thành cho biết.

Thanh Hà