Kinh tế tư nhân - một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia

Đồng chí Hồ Đức Phớc, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ trả lời phỏng vấn Báo Nhân Dân về nội dung đột phá và những định hướng xây dựng, thực thi chủ trương quan trọng này.

TỪ DẤU MỐC MANG TÍNH CHIẾN LƯỢC

Thưa đồng chí, trong xu thế chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Đảng và Nhà nước tiếp tục khẳng định rõ vai trò quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân, của doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam. Xin đồng chí chia sẻ về những định hướng quan trọng trong Nghị quyết số 68-NQ/TW?

Trong quá trình đổi mới, hội nhập và phát triển ở Việt Nam, kinh tế tư nhân liên tục phát triển và khẳng định vị thế là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế nước ta; ngày càng đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, tăng thu ngân sách; tạo việc làm, thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội; thúc đẩy hội nhập quốc tế; tăng cường quốc phòng, an ninh đất nước.

Chúng ta có thể thấy sau gần 40 năm đổi mới, với hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam hiện đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo việc làm cho hơn 82% tổng số lao động trong cả nước. Nhiều doanh nghiệp đã vươn ra khu vực và thế giới, khẳng định được thương hiệu, năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam.

Đây là những minh chứng rõ nét về việc kinh tế tư nhân được xác định là “một động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế. Trong các văn kiện quan trọng tại Đại hội XIII, Đảng ta cũng đã khẳng định rõ vai trò trung tâm này khi nhấn mạnh “phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân, thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Chính sự năng động, linh hoạt, khả năng thích ứng nhanh với thị trường đã giúp khu vực này trở thành lực kéo quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và hội nhập của Việt Nam.

Thực tế, để tiếp tục phát huy vai trò chủ lực của kinh tế tư nhân, Đảng và Nhà nước đã và đang thực hiện hàng loạt chính sách nhằm tháo gỡ các nút thắt về thể chế, thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai, tín dụng… Đặc biệt, ngày 4/5/2025 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, đây được xem là chính sách lịch sử, khẳng định đường lối, chủ trương nhất quán của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân của nền kinh tế quốc gia.

Với 5 quan điểm chỉ đạo mang tính đột phá, phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là mục tiêu kinh tế, mà còn là một chiến lược phát triển quốc gia. Phát triển kinh tế tư nhân nhanh, bền vững, hiệu quả, chất lượng cao vừa là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, vừa mang tính chiến lược lâu dài, gắn liền với việc khơi dậy sức dân, giải phóng nguồn lực xã hội và thúc đẩy sự vận hành linh hoạt, hiệu quả của toàn bộ hệ thống, đưa đất nước ta phát triển hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đại biểu tại Diễn đàn kinh tế tư nhân Việt Nam 2025. Ảnh: TRẦN HẢI

Theo nhận định của giới nghiên cứu, Nghị quyết số 68- NQ/TW với những điểm mới vượt trội không chỉ tạo thêm nhiều động lực phát triển mới cho kinh tế tư nhân, mà đã thể hiện tầm nhìn mới của Đảng và Nhà nước đối với khu vực kinh tế tư nhân. Quan điểm của đồng chí về vấn đề này như thế nào?

Có thể khẳng định rằng Nghị quyết số 68-NQ/TW là một “đột phá lịch sử”. Điểm đáng chú ý nhất thể hiện bước phát triển vượt bậc chính là Nghị quyết số 68-NQ/TW đã đưa ra một tầm nhìn mới khi xác định: “Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững”. Đồng thời, Nghị quyết cũng đã đề ra yêu cầu mạnh mẽ: “Xóa bỏ triệt để nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ định kiến về kinh tế tư nhân Việt Nam; đánh giá đúng vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân đối với phát triển đất nước”.

Sự chuyển hóa mạnh mẽ trong tư duy nhận thức có hệ thống từ “lực lượng có vai trò quan trọng”, đến “một động lực quan trọng”, đến nay là “một động lực quan trọng nhất”, rõ ràng khu vực kinh tế tư nhân đã được nhìn nhận khác biệt hẳn. Về vấn đề này, trong bài viết về kinh tế tư nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định rất rõ: “Nhà nước phải có phương thức quản lý phù hợp với cơ chế thị trường, bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và quyền cạnh tranh bình đẳng của kinh tế tư nhân; xóa bỏ mọi rào cản, minh bạch hóa chính sách, loại bỏ lợi ích nhóm trong hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực, không phân biệt đối xử giữa khu vực kinh tế tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong mọi chính sách”.

Mặt khác, nhất quán quan điểm “Người dân, doanh nghiệp được tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm”, lấy người dân và doanh nghiệp là trung tâm phục vụ, xây dựng chính sách làm yên lòng các nhà đầu tư, doanh nghiệp và doanh nhân, cần tạo dựng niềm tin mạnh mẽ hơn giữa Nhà nước và khu vực kinh tế tư nhân, qua đó khuyến khích doanh nghiệp tự tin đầu tư, đổi mới sáng tạo và tham gia vào các lĩnh vực kinh tế có tính chiến lược.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và đại biểu xem sơ đồ của Dự án khu công nghiệp VSIP II Quảng Ngãi. Ảnh: DOÃN TẤN - TTXVN

MỘT CÁCH TIẾP CẬN VĂN MINH VÀ HIỆU QUẢ

Việc bảo đảm thực chất quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh chính đáng được coi là thước đo cho chất lượng của một nhà nước pháp quyền hiện đại, do dân và vì dân. Tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, vấn đề này được đề cập đến như thế nào, thưa đồng chí?

Nghị quyết số 68-NQ/TW đã phát đi lời cam kết mạnh mẽ của Đảng trong việc bảo đảm khu vực kinh tế tư nhân phải trở thành “một động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế quốc gia. Đơn cử, một khía cạnh đang được xã hội quan tâm sâu sắc: Việc hình sự hóa các quan hệ kinh tế. Trước hết, xin trích dẫn chỉ đạo của Nghị quyết số 68-NQ/TW liên quan đến nội dung này, theo đó Mục 2.3 về tuân thủ nguyên tắc phân định rõ trách nhiệm hình sự với hành chính, dân sự; giữa pháp nhân và cá nhân trong xử lý vi phạm đưa ra quan điểm như sau: “Sửa đổi các quy định về pháp luật hình sự, dân sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự để bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại… Không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp. Đối với các vụ việc thiếu chứng cứ, chứng cứ không rõ ràng phải sớm có kết luận, tránh ảnh hưởng đến uy tín, hoạt động sản xuất, kinh doanh bình thường của doanh nghiệp, doanh nhân. Bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án”.

Thực tế, một trong những chức năng của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường hiện đại là bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp của nhà đầu tư. Do đó, Nhà nước cần xây dựng và thực thi cơ chế pháp lý bảo vệ hữu hiệu quyền sở hữu tài sản, quyền tự do kinh doanh, quyền tài sản, quyền cạnh tranh bình đẳng và bảo đảm thực thi hợp đồng của kinh tế tư nhân. Tạo lập cơ chế hỗ trợ và bảo vệ nhà đầu tư tư nhân, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, giúp họ an tâm và phát triển thuận lợi.

Để thực hiện điều này, Nhà nước cần cải cách hệ thống pháp luật thực thi hợp đồng, rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp hợp đồng, giảm thiểu chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp, giảm tình trạng hợp đồng bị vi phạm mà không có biện pháp chế tài hiệu quả; tăng cường tính minh bạch và hiệu quả của tòa án kinh tế, trọng tài thương mại, bảo đảm phán quyết công bằng, khách quan, giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình và phát triển lành mạnh.

Chủ trương này đồng điệu với tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ngày 30/4/2025, trong đó khẳng định: “Không hình sự hóa các mối quan hệ kinh tế, hành chính, dân sự; không dùng biện pháp hành chính để can thiệp, giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh tế”.

Thực tế, một bộ phận doanh nghiệp tư nhân chưa nghiêm túc tuân thủ pháp luật, đạo đức, văn hóa kinh doanh còn hạn chế,… Tuy nhiên, Nhà nước bảo đảm tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, nhất là trong tiếp cận các nguồn lực,… chủ động kiến tạo môi trường thể chế thuận lợi nhất; phân định rõ trách nhiệm hình sự với hành chính, dân sự, bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, giảm thiểu tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Tinh thần này đã được quán triệt trong hai nghị quyết rất quan trọng. Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW sẽ tạo ra một tư duy mới, làm tăng niềm tin của doanh nghiệp, doanh nhân, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân có thể vươn xa, khát vọng vươn lên mạnh mẽ, bứt phá, đóng góp cho đất nước.

Đồng chí Hồ Đức Phớc, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ.

Thưa đồng chí, đất nước đang đổi mới trên nhiều phương diện, lĩnh vực, ở thời khắc hiện nay, chúng ta phải làm gì để tạo dựng đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân lớn mạnh, có sức dẫn dắt trong các lĩnh vực quan trọng như định hướng của Nghị quyết số 68-NQ/TW?

Để khu vực kinh tế tư nhân có thể thực hiện được sứ mệnh và hiện thực hóa được tầm nhìn đầy khát vọng của Nghị quyết số 68-NQ/TW, chúng ta phải triển khai ngay các giải pháp đồng bộ để xây dựng đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân xứng tầm, tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp, doanh nhân phát triển.

Thực tế, với những mục tiêu đã đề ra, đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp, đóng góp 55-58% GDP, 35-40% ngân sách, tạo 84-85% việc làm… Nghị quyết số 68-NQ/TW đã thổi bùng khát vọng phát triển khu vực tư nhân. Những mục tiêu quan trọng này đòi hỏi nỗ lực quyết liệt của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan lập pháp đến cơ quan hành pháp để thay đổi căn bản trong hoạch định chính sách, khắc phục những hạn chế và phát huy tính ưu việt của cơ chế thị trường, hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân nâng cao năng suất lao động và đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, đã đến lúc cả nước cùng hành động, mạnh dạn dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung, đổi mới từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ người dân và doanh nghiệp trên cơ sở hỗ trợ thực chất, hiệu quả giúp kinh tế tư nhân phát triển, tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI, giúp hình thành và phát triển các doanh nghiệp lớn và vừa, các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm cỡ khu vực và toàn cầu. Đồng thời xây dựng đội ngũ doanh nhân có đạo đức, văn hóa kinh doanh, trách nhiệm xã hội, gắn với bản sắc dân tộc, tiếp cận tinh hoa văn hóa kinh doanh thế giới.

Với Nghị quyết số 68-NQ/TW, Việt Nam đang phát đi một thông điệp về “cuộc cách mạng về tư duy và thể chế” cho kinh tế tư nhân, không chỉ trong hiện tại mà cả trong dài hạn để tạo lợi thế cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực.

Ở cấp Chính phủ, chỉ ba ngày sau khi Nghị quyết số 68-NQ/TW được ban hành, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã họp Chính phủ lên kế hoạch hành động, yêu cầu sớm thể chế hóa chủ trương thành luật pháp, chính sách cụ thể. Chính phủ đã khẩn trương ban hành Nghị quyết số 138/NQ-CP ngày 16/5/2025 và Nghị quyết số 139/NQ-CP ngày 17/5/2025 ban hành các kế hoạch hành động triển khai thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/ QH15 của Quốc hội. Các bộ, ngành cũng bắt tay ngay vào triển khai các nhiệm vụ được giao như: Bộ Tài chính đề xuất sửa đồng bộ, thống nhất nhiều luật, nghị định liên quan đến doanh nghiệp, đầu tư, cạnh tranh, giảm thuế, phí…; Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ cho khu vực tư nhân. Mục tiêu đến hết năm 2025 tiếp tục cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để rút ngắn thời gian khởi sự. Đặc biệt, chủ trương không hình sự hóa quan hệ kinh tế được cộng đồng doanh nghiệp hoan nghênh, giúp doanh nghiệp, doanh nhân yên tâm “dám nghĩ, dám làm”.

CHÍNH PHỦ LUÔN SẴN SÀNG ĐỒNG HÀNH CÙNG KHU VỰC TƯ NHÂN

Với nhiều đột phá mạnh mẽ, Nghị quyết số 68-NQ/TW được kỳ vọng sẽ mở ra “kỷ nguyên vươn mình” cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam. Đồng chí có thể nhắn nhủ điều gì với cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trong thời điểm quan trọng này?

Đất nước ta đang đứng trước vận hội mới và yêu cầu phát triển mới có tính lịch sử, đòi hỏi mọi doanh nghiệp, người dân phải cùng chung sức, đồng lòng, nỗ lực đổi mới, vượt qua chính mình để hoàn thành cho được mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Trong đó, khu vực kinh tế tư nhân cần phải làm tốt vai trò “một động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế quốc gia. Đây là sứ mạng, là trọng trách và cũng là niềm vinh dự, tự hào của khu vực kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước ta. Đồng thời là yếu tố quan trọng đưa Việt Nam vươn lên thành nền kinh tế thu nhập cao trong hai thập niên tới.

Khát vọng vươn lên của doanh nghiệp là rất mãnh liệt, nhưng để hiện thực hóa các mục tiêu, doanh nghiệp cần có sự đồng hành từ Chính phủ và định hướng chiến lược từ cấp có thẩm quyền. Mọi nỗ lực phát triển cần dựa trên nền tảng thể chế vững chắc, với môi trường pháp lý minh bạch, ổn định, nơi doanh nghiệp được bảo vệ, khích lệ và truyền cảm hứng. Một môi trường pháp lý có tính dự báo cao, ổn định lâu dài cùng với cơ chế chia sẻ rủi ro là điều kiện tiên quyết để củng cố niềm tin của khu vực tư nhân. Đây là điều mà Đảng, Quốc hội và Chính phủ đang từng ngày từng giờ, đồng lòng, tận tâm tận lực thực hiện.

Các Hiệp hội doanh nghiệp phải trở thành cầu nối tin cậy giữa Nhà nước và doanh nghiệp; kiến tạo cộng đồng hợp tác, chia sẻ tri thức, lan tỏa chuẩn mực quản trị tiên tiến. Đồng thời, là lực lượng phản biện chính sách, đồng hành trong triển khai và giám sát thực thi. Tiếp tục phát huy hiệu quả vai trò hỗ trợ doanh nghiệp, doanh nhân và làm tốt công tác tư vấn, phản biện để hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan tới hoạt động của doanh nghiệp; là cầu nối, tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp nhằm xây dựng một cộng đồng doanh nghiệp đoàn kết, hùng mạnh vì một Việt Nam hùng cường và thịnh vượng. Tích cực tham gia với chính quyền các cấp để triển khai các chương trình, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, kinh tế tư nhân.

Các doanh nghiệp, doanh nhân khu vực kinh tế tư nhân: Cần nỗ lực cao hơn, quyết tâm lớn hơn, hành động quyết liệt hơn để phát huy vai trò, sứ mệnh then chốt của mình trong kỷ nguyên mới. Phải chủ động nâng cao năng lực quản trị, đổi mới công nghệ, mở rộng hợp tác, hội nhập sâu rộng, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, đạo đức kinh doanh. Doanh nhân phải thật sự là lực lượng tiên phong trong kiến tạo giá trị, tạo việc làm, thực hiện trách nhiệm xã hội và khát vọng làm giàu chính đáng cho bản thân và cho đất nước. Tiếp tục nỗ lực cùng Chính phủ thực hiện các giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, nhất là các giải pháp mang tính đột phá, đổi mới, sáng tạo. Chủ động đổi mới tư duy kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh; tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tiếp tục phát huy tinh thần dân tộc, đoàn kết sức mạnh để cùng tạo dựng thương hiệu Việt Nam trên thị trường quốc tế; nêu cao tinh thần hợp tác, liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI hướng tới giá trị, lợi ích chung từ nhiều phía; tăng cường trách nhiệm xã hội với cộng đồng, với quốc gia, dân tộc... Không ngừng nâng cao năng lực, phẩm chất, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực lãnh đạo, quản lý, quản trị doanh nghiệp, cũng như phát triển văn hóa doanh nghiệp, xây dựng đội ngũ doanh nhân đủ tài, đủ tâm, đủ tầm.

Hiện chính là thời điểm để hành động, để kiến tạo một Việt Nam thịnh vượng, năng động và ngày một vươn xa trên trường quốc tế, nơi mà cơ hội và thách thức luôn song hành. Nhưng với bản lĩnh kiên cường, với ý chí quyết tâm và khát vọng cháy bỏng của một dân tộc anh hùng, của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân luôn tận tâm phụng sự đất nước, Việt Nam hoàn toàn có thể làm nên kỳ tích mới trong phát triển kinh tế-xã hội.

Trân trọng cảm ơn đồng chí!

NGUYỄN HÙNG (thực hiện)