Khởi nghiệp trong kỷ nguyên AI: Nỗi đau và giải pháp

Trong bối cảnh công nghệ AI không ngừng tiến hóa, làn sóng “Agentic AI” – với khả năng chủ động học hỏi, tiếp ứng và tự hành động – đang mở ra một kỷ nguyên mới cho khởi nghiệp. Tuy nhiên, chính sự đổi thay nhanh chóng này cũng kéo theo không ít “nỗi đau” từ ý tưởng tới triển khai, đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược rõ ràng và nền tảng vững chắc để thích ứng.

Nỗi đau khởi nghiệp: Từ “Entrepreneurial Wall” đến thiếu hụt năng lực thích ứng

Khởi nghiệp luôn tiềm ẩn rủi ro “gà và trứng” – nhà sáng lập cần chứng minh tiến triển để thu hút vốn và nhân sự, nhưng lại thiếu nguồn lực ban đầu. Đây chính là “Entrepreneurial Wall”, bức tường vô hình khiến nhiều ý tưởng còn dang dở phải dừng bước.

Tại hội thảo trực tuyến “What is the DNA of an Entrepreneur?” do Founder Institute tổ chức, ông Jonathan Greenchen – nhà sáng lập Founder Institute – đã khởi đầu bằng câu chuyện dự án khởi nghiệp đầu tiên: mặc dù nhận được đánh giá cao từ nhà đầu tư, dự án vẫn nhanh chóng bế tắc vì thiếu “dữ kiện sống” để thuyết phục cộng sự và tài trợ, từ đó ông đưa ra khái niệm “Entrepreneurial Wall” để mô tả thách thức này.

Khái niệm “Entrepreneurial Wall” do Greenchen đề xuất mô tả ngưỡng cản bước tiến đầu tiên: nhà sáng lập cần số liệu tăng trưởng để thuyết phục nhân sự và nhà đầu tư, nhưng lại không có đủ nguồn lực để tạo ra các con số đó.

Dữ liệu của Founder Institute cho thấy có đến 62% người tham gia dừng chân ngay sau khi chạm “bức tường” này, bất chấp tiềm năng ý tưởng ban đầu.

Hiểu rõ thách thức này không chỉ giúp nhận diện điểm nghẽn khởi sự mà còn xác định đúng thời điểm cần hỗ trợ thêm về tài chính và nhân sự.

Một trong những yếu tố then chốt để vượt qua thử thách đầu đời là “fluid intelligence” – khả năng học hỏi nhanh và linh hoạt áp dụng kiến thức vào bối cảnh mới.

Bài đánh giá dài 30–40 phút của Founder Institute thiết kế các tình huống thực tế và bài toán logic nhằm đo lường chỉ số này.

Kết quả khảo sát hơn 175.000 người tham gia cho thấy nhóm thành công nhất (top 10%) đạt điểm fluid intelligence cao hơn 1,5 độ lệch chuẩn so với nhóm còn lại, trong khi những người dễ bỏ cuộc thường ít khả năng thích ứng và lặp lại phương án khi thất bại.

Bên cạnh đó, Greenchen chỉ rõ 26 đặc tính nhân cách cốt lõi, như tò mò, bền bỉ và tự lực, là những “gia vị” không thể thiếu cho hành trình khởi nghiệp.

Ông nhấn mạnh hiện tượng “ceiling effect” – khi một số nhà sáng lập đạt điểm quá cao về tò mò và bền bỉ, khiến việc phân biệt cấp độ chuyên sâu trở nên khó khăn – cũng như “floor effect” – điểm rất thấp về kiên nhẫn, có thể thúc đẩy quyết định nhanh nhưng lại gây khó khăn khi mở rộng quy mô.

Từ những phân tích này, Greenchen khuyến nghị mỗi nhà sáng lập không nên tự tin tuyệt đối vào ý tưởng mà bỏ qua việc tự đánh giá năng lực và nhân cách.

Việc ứng dụng đánh giá DNA doanh nghiệp ngay từ giai đoạn đầu cho phép xác định điểm yếu để chủ động tìm kiếm cố vấn, bổ sung kỹ năng, đồng thời xây dựng lộ trình thử nghiệm nhỏ giọt (proof of concept) để vượt qua “Entrepreneurial Wall” trước khi mở rộng quy mô.

Tiếp nối việc hoàn thiện tố chất nhà sáng lập, Jonathan Tudor – Giám đốc Kiến trúc Doanh nghiệp tại Dataiku – đã chỉ ra rằng, không nền tảng dữ liệu vững chắc nào đồng hành cùng Agentic AI nếu thiếu đi “nguồn sự thật” tập trung (Enterprise Source of Truth).

Ông nhấn mạnh: “Khi mỗi bộ phận tự lưu trữ dữ liệu riêng lẻ, mọi nỗ lực AI sẽ dẫm chân tại chỗ vì không tìm được dữ liệu chính xác và đồng nhất”.

Doanh nghiệp có hai cách tiếp cận chính để quản lý dữ liệu: một là gom tất cả về chung một “kho” vật lý (Data Lake hay Lakehouse), hai là để dữ liệu lưu trữ phân tán tại từng bộ phận nhưng kết nối với nhau qua một “mạng ảo” thống nhất (Data Mesh).

Dù chọn phương án nào, công ty vẫn cần triển khai hệ thống giám sát chặt chẽ (observability) để luôn biết dữ liệu được tạo ra từ đâu, khi nào và ai đang sử dụng nó.

Bên cạnh đó, Jonathan Tudor cảnh báo rằng quy trình cấp quyền truyền thống dễ khiến AI agent và con người đều phải chờ đợi.

“Nếu chúng ta không tự động hóa luồng phê duyệt, cả hệ thống sẽ bị tắc nghẽn ngay cả với những yêu cầu đơn giản nhất” – ông Jonathan Tudor chia sẻ.

Hơn thế nữa, ông Tudor còn nhấn mạnh vai trò của “Data Product” như một thành phần cốt lõi trong chiến lược Self-Service AI.

Thuật ngữ này chỉ một “gói” hoàn chỉnh bao gồm dữ liệu đã được làm sạch và chuẩn bị sẵn, các mô hình phân tích hoặc học máy, và cả AI agent – tất cả được thiết kế để giải quyết một nhu cầu cụ thể.

Mỗi Data Product được phát triển theo ba bước rõ ràng: giai đoạn PoC (Proof of Concept) để kiểm chứng ý tưởng, giai đoạn Pilot thử nghiệm với quy mô nhỏ, và cuối cùng là Production khi đã đủ trưởng thành để triển khai rộng rãi trong doanh nghiệp.

“Chỉ khi xác định được giá trị cụ thể và giai đoạn trưởng thành, doanh nghiệp mới quyết định đầu tư đúng mức và tái sử dụng hiệu quả các thành phần này” ông Jonathan Tudor nhận định.

Chỉ khoảng 21% doanh nghiệp toàn cầu thực sự sẵn sàng thay đổi quy trình để tích hợp AI vào vận hành.

Việc còn giữ nguyên quy trình cũ, dù có thêm công cụ AI, dễ dẫn đến tình trạng đầu tư mà không đạt được hiệu quả mong muốn.

Song song, khi “Agentic AI” được giao quyền tự động hóa một phần hoặc toàn bộ nhiệm vụ, vấn đề phân quyền truy cập dữ liệu càng trở nên nhạy cảm.

Mỗi agent cần chỉ được phép tiếp cận đúng mức dữ liệu để tránh rủi ro an ninh và tuân thủ quy định.

Khi AI trở thành giải pháp tối ưu nhất cho doanh nghiệp khởi nghiệp

Để giải quyết “nỗi đau” về thay đổi quy trình và an ninh dữ liệu, ông Nguyễn Đức Toàn – Giám đốc Google Cloud Việt Nam – đề xuất bốn hướng giải pháp mang tính chiến lược, giúp startup không chỉ bước qua rào cản khởi đầu mà còn chuẩn bị sẵn sàng cho kỷ nguyên Agentic AI.

Trước hết, doanh nghiệp cần nhận diện rõ những quy trình nội bộ nào có thể được AI agent hỗ trợ hoặc tự động hóa, thay vì triển khai lan man.

“Trí tuệ nhân tạo không chỉ hỗ trợ mà còn chủ động định hình tương lai của các doanh nghiệp,” ông Toàn nhấn mạnh khi giới thiệu khái niệm Agentic AI – giai đoạn mà AI không chỉ phản hồi theo lập trình mà còn học hỏi, thích ứng và hành động theo mục tiêu đã định.

Việc khớp đúng agent với từng chuỗi công việc cụ thể (ví dụ thu hồi công nợ, chăm sóc khách hàng hay phân tích tài chính) sẽ tạo ra giá trị ngay từ giai đoạn thử nghiệm, thay vì chờ “đại quy mô”.

Thứ hai, nền tảng kỹ thuật phải được xây dựng theo mô hình “middle-platform” – một lớp trung gian cho phép quản lý đồng thời nhiều mô hình AI và dịch vụ khác nhau.

Ông Toàn giải thích: “Chúng ta cần một nền tảng hỗ trợ multi-model, multi-service, bởi không có một model nào có thể đáp ứng cho tất cả các bộ phận như marketing, sales, HR…”

Thứ ba, chất lượng và bối cảnh dữ liệu đầu vào là nhân tố sống còn để AI agent ra quyết định chính xác. Theo ông Toàn, “để AI có được nhận thức đầy đủ, trước hết phải cung cấp cho nó dữ liệu doanh nghiệp, từ đó tăng cường độ thông minh và khả năng ra quyết định”.

Quy trình này bao gồm làm sạch, chuẩn hóa và liên kết dữ liệu từ các hệ thống lõi, đồng thời liên tục bổ sung dữ liệu mới để agent tự học (self-learning) và thích nghi với thay đổi của thị trường.

Cuối cùng, quản trị rủi ro và bảo mật dữ liệu phải được đặt lên hàng đầu ngay từ giai đoạn thiết kế. “Chúng ta không thể để một AI agent chung quyền truy cập toàn bộ hồ sơ tài chính hay thông tin nhân sự; mỗi agent phải được phân quyền chặt chẽ theo mục tiêu và phạm vi hoạt động của nó,” ông Toàn cảnh báo.

Cơ chế này không chỉ đáp ứng yêu cầu tuân thủ mà còn giảm thiểu nguy cơ rò rỉ hoặc truy cập sai nguồn, giúp doanh nghiệp điều hành AI một cách an toàn và minh bạch.

Với bốn bước đi này – định hướng quy trình, kiến trúc nền tảng linh hoạt, nâng cao chất lượng dữ liệu và quản trị bảo mật – startup hoàn toàn có thể biến thách thức về Agentic AI thành lợi thế cạnh tranh, xây dựng được hệ sinh thái Self-Service AI bền vững và sẵn sàng mở rộng quy mô.

Khởi nghiệp trong kỷ nguyên Agentic AI đòi hỏi song hành giữa việc bồi đắp tố chất nhà sáng lập, thông qua đánh giá và hoàn thiện “DNA”, với việc xây dựng nền tảng dữ liệu và quy trình vận hành chặt chẽ.

Chỉ khi hiểu rõ nguồn lực nội tại, tối ưu hạ tầng kỹ thuật và kiểm soát rủi ro dữ liệu, doanh nghiệp mới có thể biến thách thức thành lợi thế, sẵn sàng chuyển mình và bứt phá trong kỷ nguyên AI mang tính chủ động.

Công Hiếu