Khắc phục mâu thuẫn, chồng chéo trong hệ thống quy hoạch

Phân định rạch ròi chức năng của Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung xây dựng

Quan tâm đến dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu thực tế, những vướng mắc trong hệ thống quy hoạch hiện nay không chỉ là những vướng mắc nằm trong nội tại của Luật Quy hoạch mà còn nằm ở các pháp lệnh, pháp luật khác có nội dung liên quan đến quy hoạch. Đơn cử như việc đánh giá sự phù hợp của một dự án đầu tư với quy hoạch, bây giờ ở cơ quan thực thi rất lúng túng, bởi hệ thống quy hoạch của chúng ta rất nhiều và phong phú, đặc biệt khó khăn ở chỗ là không thống nhất, không đồng bộ, mâu thuẫn và chồng chéo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu tại Tổ 14. Ảnh: Lâm Hiển

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhận thấy, mặc dù Luật Quy hoạch năm 2017 đã rất tích cực và tiến bộ theo hướng rút gọn, cắt giảm đáng kể số lượng quy hoạch, từ hơn 19.000 loại quy hoạch xuống còn khoảng 110 -111 loại quy hoạch các cấp nhưng phương pháp đọc và triển khai quy hoạch vẫn chưa được đảm bảo.

Để tháo gỡ các điểm nghẽn và thúc đẩy tiến độ hoàn thiện hệ thống quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14 về giải thích một số điều của Luật Quy hoạch. Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết 61/2022/QH15 về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 14. Ảnh: Lâm Hiển

Hiện tại, yêu cầu đặt ra là sửa đồng bộ cả Luật Quy hoạch, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, các quy định khác liên quan đến đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đang được tiến hành tại Kỳ họp thứ Mười.

Về tích hợp quy hoạch, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế, quá trình tích hợp các quy hoạch hiện nay được thực hiện theo phương pháp cộng dồn cơ học chứ chưa phải tích hợp một cách khoa học, hữu cơ, dẫn đến nhiều khó khăn và chồng chéo khi triển khai.

Do đó, cơ quan thẩm tra đã đề xuất dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) cần phải quy định rõ ràng phương pháp tích hợp quy hoạch để đạt được tính cách mạng cần thiết. Qua khảo sát một số địa phương và quốc gia khác, một phương pháp khả thi là chồng lớp bản đồ (overlays) các quy hoạch ngành, lĩnh vực lên cùng một không gian. Hội đồng sẽ dựa vào định hướng phát triển vùng như ưu tiên bảo vệ môi trường hay phát triển công nghiệp để xử lý các mâu thuẫn, chồng chéo tại các điểm giao nhau.

Các đại biểu dự phiên họp tổ. Ảnh: Lâm Hiển

Về tính thống nhất, đồng bộ, Phó Chủ tịch Quốc hội thấy rằng, một trong các yêu cầu đặt ra là phải đưa ra tại một kỳ quy hoạch để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, nhưng qua rà soát cho thấy thẩm quyền cũng còn khác nhau. Ví dụ, khi bàn về quy hoạch ở các thành phố trực thuộc Trung ương, cần phải lập hai quy hoạch, một cái là quy hoạch tỉnh theo Luật Quy hoạch và một cái là quy hoạch chung xây dựng theo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất cẩn trọng, xin ý kiến của các thành phố trực thuộc Trung ương. Các thành phố khi đó vẫn muốn có 2 quy hoạch, nhưng Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng: 2 quy hoạch này cơ bản giống nhau đến 80%. Vậy việc phải lập 2 quy hoạch có cần thiết không? Do đó, quan điểm của cơ quan thẩm tra là, đối với các thành phố trực thuộc Trung ương thì chỉ cần lập một quy hoạch, còn trong trường hợp yêu cầu phải lập 2 quy hoạch, thì cần phải phân định rạch ròi chức năng của từng loại quy hoạch. Quy hoạch tỉnh nên giữ vai trò định hướng chung, tổng thể, còn Quy hoạch chung xây dựng sẽ cụ thể hóa các định hướng của Quy hoạch tỉnh.

Về thẩm quyền phê duyệt 2 loại quy hoạch nêu trên, Phó Chủ tịch Quốc hội nhận thấy, thẩm quyền phê duyệt đang bất cập. Quy hoạch tỉnh ở cấp độ, quy mô lớn hơn thì giao cho UBND cấp tỉnh phê duyệt, nhưng Quy hoạch chung xây dựng, được xem là "cấp thấp" hơn, lại do Thủ tướng phê duyệt. Do vậy, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Quốc hội chỉ cho phép một quy hoạch duy nhất, hoặc nếu giữ 2 quy hoạch thì cần phải thực hiện phân cấp, phân quyền thống nhất.

Các đại biểu dự phiên họp tổ. Ảnh: Lâm Hiển

Liên quan đến vướng mắc trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Phó Chủ tịch Quốc hội đặt câu hỏi: nên đưa chỉ tiêu kế hoạch sử dụng đất vào Quy hoạch tỉnh hay Quy hoạch đô thị và nông thôn? Nếu đưa vào thì chỉ tiêu kế hoạch sử dụng đất này chỉ "khu trú" vào những nội dung rất quan trọng. Hiện nay, theo định hướng của Đảng, Nhà nước, cần tập trung quản lý chặt chẽ một số loại đất quan trọng, gồm: đất lúa để bảo đảm an ninh lương thực; ba loại rừng là rừng tự nhiên, rừng phòng hộ và rừng sản xuất để bảo vệ môi trường; đất quốc phòng an ninh. Các loại đất còn lại sẽ được phân cấp cho chính quyền địa phương quản lý theo chỉ tiêu đã phân bổ.

Bám sát dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội XIV của Đảng

Liên quan đến điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc này là cần thiết do đã thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và không gian phát triển đã được mở rộng. Mục tiêu điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia nhằm khai thác không gian mở rộng sau sắp xếp, đồng thời bảo đảm hiệu quả thông qua liên kết vùng và liên kết các địa phương nội vùng, tránh mâu thuẫn và chồng chéo. Sự điều chỉnh này nhằm đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế lên trên hai con số trong nhiệm kỳ tiếp theo.

Cũng đồng tình với việc cần phải điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh, ĐBQH Vũ Đại Thắng (Quảng Ninh) thấy rằng, có những điểm cần phải cân nhắc và phân tích rất rõ các mục tiêu tăng trưởng chung.

Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh Vũ Đại Thắng điều hành phiên thảo luận tại Tổ 14. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu Vũ Đại Thắng đề nghị, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 cần phải bám sát dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội XIV của Đảng: từ tốc độ tăng trưởng, kịch bản phát triển, các động lực để thúc đẩy sự phát triển của đất nước đến năm 2030 để bảo đảm Quy hoạch tổng thể quốc gia là một bước cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Đại biểu Vũ Đại Thắng cũng đề nghị, cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên đưa vùng động lực vào Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 hay không? “Nếu phân vùng kinh tế để đảm bảo theo các Nghị quyết của Bộ Chính trị từ trước đến giờ thì nên giữ nguyên theo hướng chỉ có khái niệm là vùng kinh tế, còn vùng động lực thì để các cơ quan, địa phương nếu thấy cần thì chủ động trong điều hành, trong việc kết nối giữa các trung tâm kinh tế”, đại biểu đề nghị.

Thanh Chi