Hoài Linh và 14 tỷ từ thiện: Luật sư chỉ ngọn ngành

Sự việc danh hài Hoài Linh giữ hơn 14 tỷ đồng tiền vận động quyên góp từ người dân nhưng vẫn chưa trao cho bà con miền Trung để hỗ trợ khắc phục hậu quả lũ lụt để lại đang gây nhiều tranh cãi.

Hoài Linh cho biết dự định trao cho bà con trước Tết 2021 nhưng dịch bùng lên nên chuyến đi đành hoãn lại. Lần trao dự kiến tiếp theo là từ ngày 10 đến 17/5 tiếp tục hoãn cũng vì dịch bùng.

Tính từ thời điểm Hoài Linh kết thúc nhận tiền vận động tới nay đã khoảng 6 tháng và có nhiều thời điểm tình hình dịch bệnh được kiểm soát, song số tiền trên vẫn chưa được trao cho bà con miền Trung.

Nghệ sĩ Hoài Linh xin lỗi đồng bào miền Trung vì chậm giải ngân tiền từ thiện và hứa sẽ sớm trao cho bà con

Đất Việt xin giới thiệu bài viết của LS Trương Xuân Tám, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu về vấn đề này:

Các quy định hiện hành về lập quỹ từ thiện, cụ thể là Nghị định 64/2008 của Chính phủ không quy định các cá nhân được đứng ra thành lập quỹ, tổ chức từ thiện, mà các đối tượng, chủ thể có quyền được tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ theo quy định của pháp luật gồm:

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Hội Chữ thập đỏ Việt Nam; báo, đài của Trung ương, địa phương; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Hội Chữ thập đỏ các cấp ở địa phương. Các quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thành lập, hoạt động theo quy định. Các tổ chức, đơn vị ở Trung ương được Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho phép; các tổ chức, đơn vị ở địa phương được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện cho phép.

Đồng thời, điều luật này còn quy định ngoài các tổ chức, đơn vị nêu trên, không một tổ chức, đơn vị, cá nhân nào được quyền tổ chức tiếp nhận tiền, hàng hóa cứu trợ.

Tuy nhiên, quy định trên đây của Nghị định 64/2008 còn bất cập, không đáp ứng nhu cầu thực tế, nên việc nhiều người trong đó có các nghệ sĩ đứng ra trực tiếp nhận tiền từ thiện của các nhà hảo tâm như nghệ sĩ Hoài Linh, ca sĩ Thủy Tiên… để làm từ thiện thì có thể coi là việc làm của cá nhân.

Họ nhận tiền, của từ các nhà hảo tâm có thể hiểu là không phải nhân danh hội từ thiện, mà theo sự ủy thác, ủy quyền của các nhà hảo tâm, căn cứ theo quy định của Bộ luật Dân sự về ủy quyền nhận để trao quà từ thiện, theo mục đích các nhà hảo tâm đã thống nhất với người nhận từ trước, nên được coi là không vi phạm pháp luật, đây là quan hệ dân sự về việc thực hiện công việc theo nội dung ủy quyền tặng, cho tài sản. Người tặng, cho là người có tiền, tài sản. Người được tặng cho là đồng bào miền Trung đang gặp khó khăn vì thiên tai, người được ủy quyền là nghệ sỹ Hoài Linh.

Chúng ta đều biết rằng, nhu cầu được giúp đỡ, chia sẻ, ủng hộ người dân vùng thiên tai, khó khăn, dịch bệnh… là văn hóa, truyền thống “lá lành đùm lá rách” tốt đẹp của người dân Việt Nam và luôn được khuyến khích trong xã hội.

Tuy nhiên, thực tế pháp luật Việt Nam lại chưa có một văn bản riêng nào điều chỉnh về việc các cá nhân đứng ra huy động tiền từ thiện dẫn đến nhiều bất cập trong việc giám sát, quản lý thực hiện việc phân bổ tiền từ thiện một cách hiệu quả, thiết thực nhất.

Cụ thể như việc nghệ sĩ Hoài Linh huy động hơn 14 tỷ đồng với mục đích ủng hộ đồng bào miền Trung vùng lũ lụt nhưng đến nay chưa phân bổ giải ngân, chưa chuyển đến đồng bào vùng lũ lụt như ủy thác của các nhà hảo tâm.

Pháp luật chưa có quy định một cơ quan, tổ chức nào có trách nhiệm giám sát việc Hoài Linh hay bất kể người nào đứng đứng ra làm từ thiện, quản lý phân bổ tiền từ thiện thế nào. Tuy nhiên, nếu như Hoài Linh hay người đứng ra quyên góp tiền từ thiện sử dụng không đúng mục đích, chiếm đoạt số tiền này thì các cơ quan pháp luật lại có quyền xử lý.

Đó chính là lỗ hổng mà các cơ quan lập pháp cần xây dựng hoàn thiện khung pháp lý hoàn chỉnh.

Được biết, hiện nay Chính phủ đang giao Bộ Tài chính soạn thảo Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh. Mùa lũ lụt nữa lại đang cận kề, dịch bệnh đang hoành hành rất cần những tấm lòng hảo tâm thiện nguyện giúp đỡ.…

Pháp luật chưa quy định cụ thể, vậy Hoài Linh giữ tiền của nhà hảo tâm hơn 6 tháng chưa giải ngân, phân bổ thì sai ở đâu?

Khán giả, người dân tin tưởng Hoài Linh nên chuyển tiền cho ông để ông đứng ra chuyển kịp thời cứu trợ cho người dân vùng lũ, nhưng đến nay tiền chưa được giải ngân thì trước hết là ông đã chưa đáp ứng đúng lòng tin của người gửi tiền. Nghệ sĩ Hoài Linh đã đồng ý nhận ủy quyền của những người khác để nhận tiền, chuyển giao số tiền đó cho đồng bào miền Trung là nhận thực hiện nghĩa vụ dân sự, chứ không thể tùy tiện muốn bao giờ chuyển thì chuyển.

Nghệ sĩ Hoài Linh giải thích sự chậm trễ trong việc chuyển tiền từ thiện là do bận và do dịch bệnh là không thuyết phục, vì công việc của nghệ sĩ đúng là rất bận, nhưng nhiều nghệ sĩ như Thủy Tiên cũng có nhàn đâu, nhưng cô đã đứng ra quyên góp được hàng trăm tỷ đồng ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung thời điểm đó và đều đã hoàn thành việc chuyển tiền tới đồng bào miền Trung, đã công khai minh bạch thu, chi số tiền từ thiện, nên được rất nhiều người hoan nghênh, ủng hộ.

Dù dịch bệnh diễn ra nhưng không phức tạp đến mức không thể chuyển tiền cho đồng bào đang gặp khó khăn trong thời gian dài như vậy. Nếu số tiền đó được chuyển đến đúng địa chỉ, đúng thời điểm sẽ khắc phục được rất nhiều khó khăn.

Lẽ ra, để minh bạch thông tin, nghệ sĩ Hoài Linh có trách nhiệm phải thông báo trên các phương tiện phù hợp về tổng số tiền đã nhận được, kế hoạch trao tặng tiền cho đồng bào, nếu thay đổi vì lý do nào cũng phải công khai kịp thời, không phải sau hơn 6 tháng kể từ khi nhận tiền, khi có người thắc mắc rồi mới lên tiếng xin lỗi như vừa qua là rất phản cảm, khiến người gửi tiền có quyền hoài nghi, thắc mắc là có cơ sở, khó thể biện minh.

Theo quy định của pháp luật dân sự, toàn bộ số tiền gốc và tiền lãi trong tài khoản nhận từ thiện không thuộc về Hoài Linh, mà thuộc về bên được hưởng tiền là đồng bào lũ lụt miền Trung.

Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản nào thì thuộc về chủ sở hữu tài sản đó. Khi chủ sở hữu đồng ý chuyển tài sản đó cho người khác hưởng thụ thì người hưởng thụ sẽ được sở hữu. Nghệ sĩ Hoài Linh có trách nhiệm phải chuyển giao toàn bộ số tiền gốc và lãi cho đồng bào miền Trung trong thời hạn sớm nhất có thể.

Ngoài ra, nếu việc thực hiện nghĩa vụ chuyển tiền không kịp thời, gây thiệt hại cho đồng bào miền Trung thì nghệ sĩ Hoài Linh còn phải chịu bồi thường thiệt hại theo quy định Bộ luật Dân sự năm 2015.

Để làm rõ nghi vấn của cộng đồng về việc Hoài Linh có dụng ý lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay không, thiết nghĩ cơ quan chức năng cần xác minh sao kê tài khoản nhận từ thiện của Hoài Linh.

Nếu tài khoản đó chỉ lập ra để nhận tiền ủng hộ từ thiện mà Hoài Linh đã chuyển tiền đi dùng vào các mục đích cá nhân khác là có dấu hiệu phạm tội hình sự, dù bây giờ có chuyển bù vào cho đủ, cũng chỉ là hành vi khắc phục hậu quả, là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm mà thôi.

Cơ quan chức năng cũng cần làm rõ, ai đã làm giả ủy nhiệm chi 14 tỷ đồng từ Hoài Linh gửi tiền ủng hộ đồng bào Miền Trung trên mạng? Mục đích làm giả để làm gì? Có làm rõ mới lấy lại lòng tin trong các nhà hảo tâm và công chúng.

Cách tích cực nhất của Hoài Linh hiện nay là phải công khai, minh bạch về việc nhận tiền và thực hiện ngay nghĩa vụ của mình là chuyển tiền cho đồng bào miền Trung toàn bộ tiền gốc và lãi phát sinh theo đúng cam kết trước đó. Việc khắc phục là trách nhiệm pháp lý và cả đạo đức.

LS Trương Xuân Tám (Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu)