Giảm thiểu lây nhiễm HIV/AIDS, hướng đến kết thúc dịch AIDS
Những năm qua, công tác phòng, chống HIV/AIDS được sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh, từng bước khống chế lây nhiễm trong cộng đồng.
Cán bộ Trạm Y tế xã Nà Nghịu, huyện Sông Mã, phát tờ rơi tuyên truyền về công tác phòng, chống HIV/AIDS cho nhân dân. Ảnh: Trường Sơn
Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh phát hiện mới 173 bệnh nhân HIV/AIDS, nâng tổng số người bệnh còn sống trong tỉnh lên 4.600 trường hợp. Tuy nhiên, mạng lưới phòng, chống HIV/AIDS tuyến cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Nhân lực từ tuyến tỉnh đến cơ sở thiếu so với yêu cầu nhiệm vụ, lại chưa được đào tạo chuẩn hóa về chuyên khoa HIV/AIDS. 100% cán bộ tuyến huyện, xã, phường, thị trấn kiêm nhiệm nhiều công việc. Hơn nữa, việc triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại gặp nhiều khó khăn, do một số người có nguy cơ cao lại đi làm việc ngoài địa bàn; một số bệnh nhân ngại bộc lộ danh tính, sợ bị kỳ thị phân biệt đối xử. Trong quá trình điều trị, người nghiện đã dùng kèm theo các loại ma túy khác...
Trước thực tế trên, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tham mưu cho ngành Y tế phối hợp với các ngành liên quan tăng cường công tác thông tin, truyền thông, giáo dục phòng chống HIV/AIDS với nhiều hình thức, như tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng; truyền thông trực tiếp tại các cuộc nói chuyện chuyên đề, hội thảo; thông qua nhóm tuyên truyền viên đồng đẳng đi triển khai các hoạt động can thiệp giảm hại.
Nội dung tuyên truyền tập trung vào công tác điều trị ARV, điều trị PrEP, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc mathadone, buprenorphine; xét nghiệm HIV; lợi ích sử dụng bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV. Chú trọng truyền thông thực hiện các mục tiêu 95*95*95 vào năm 2025 (95% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của bản thân; 95% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV được điều trị ARV; 95% người được điều trị ARV có tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế) và hướng đến kết thúc dịch AIDS vào năm 2030.
Trong 11 tháng năm nay, toàn tỉnh đã truyền thông trực tiếp cho 85.249 lượt người, là những đối tượng nguy cơ cao như người nghiện chích ma túy; người bán dâm, tiếp viên nhà hàng; người nhiễm HIV/AIDS; quan hệ tình dục đồng giới nam; thành viên gia đình người nhiễm HIV; phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; người thuộc nhóm 15-24 tuổi; nhóm người di biến động.
Bác sĩ Đặng Thị Ánh Duyên, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, chia sẻ: Các hoạt động chăm sóc, hỗ trợ điều trị HIV được triển khai đồng bộ. Trong đó, chương trình can thiệp giảm hại tại 12 huyện, thành phố và 160 xã, với trên 200 tuyên truyền viên đồng đẳng nhóm nghiện chích ma túy, mại dâm, MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) và nhân viên y tế thôn bản. Mạng lưới y tế các tuyến thường xuyên nâng cao chất lượng điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone. Hiện nay, tỉnh có 12 cơ sở điều trị methadone và 50 cơ sở cấp phát thuốc methadone tại các xã. Số bệnh nhân đang điều trị methadone là 1.130 người, lũy tích bệnh nhân đã điều trị methadone là 4.011 người.
Chương trình can thiệp giảm hại, dự phòng lây nhiễm HIV tiếp tục triển khai cho các nhóm có nguy cơ nhiễm HIV cao, người sử dụng ma túy, nam quan hệ tình dục đồng giới, phụ nữ bán dâm và bạn tình, bạn tiêm chích của người nhiễm HIV. Đồng thời, đẩy mạnh xét nghiệm HIV trong cơ sở y tế, mở rộng xét nghiệm HIV tại cộng đồng, xét nghiệm HIV lưu động và ưu tiên tự xét nghiệm HIV với hình thức cung cấp dịch vụ online. Đặc biệt, chương trình tư vấn xét nghiệm HIV cho người nguy cơ cao tại 12 huyện, thành phố, với độ bao phủ là 100%. Triển khai hệ thống giám sát các trường hợp nhiễm HIV trên phần mềm 4.0 đến 204 xã, phường, thị trấn. Tổ chức các lớp tập huấn cập nhật kiến thức mới cho đội ngũ làm công tác phòng, chống HIV/AIDS trong toàn tỉnh.
Trên địa bàn các huyện, thành phố đang có 14 phòng khám ngoại trú thực hiện chăm sóc, điều trị HIV/AIDS. Trong đó, 12 phòng khám điều trị HIV cho người lớn tại 12 bệnh viện đa khoa tỉnh, huyện; 2 phòng khám điều trị cho trẻ em tại Bệnh viện đa khoa tỉnh và Bệnh viện đa khoa huyện Mai Sơn. Tổng số người nhiễm HIV/AIDS đang được điều trị ARV là 4.460, trong đó 4.334 người có thẻ BHYT.
Ngoài ra, triển khai chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) tại tất cả các huyện, thành phố, với tổng số đang điều trị là 532 trường hợp. Đồng thời, triển khai chương trình điều trị đồng nhiễm HIV/VGC (viêm gan C) tại tất cả các huyện, thành phố trong tỉnh. Tổng số bệnh nhân đã hoàn thành điều trị là 347 người; chuẩn bị điều trị cho 235 bệnh nhân mới. Tổng số bệnh nhân đang điều trị ARV là 4.460/4.600 người. Đã phát 147.636 bao cao su miễn phí; 231.760 bơm kim tiêm.
Bên cạnh đó, hàng tháng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã phối hợp với trung tâm y tế các huyện, thành phố tiến hành rà soát ca bệnh tại cộng đồng sau khi có kết quả xét nghiệm HIV và cập nhật thông tin người nhiễm HIV vào phần mềm quản lý người nhiễm HIV (Infor HIV 4.0). Đồng thời, phối hợp với Dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS điều phối và triển khai thực hiện các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn toàn tỉnh.
Trao đổi về vấn đề này, bác sỹ Lù Thị Hoa, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Thành phố, cho biết: Hiện nay, 100% các xã, phường trên địa bàn được truyền thông về lợi ích của xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV, lợi ích của việc điều trị bằng thuốc ARV, lợi ích của BHYT đối với người nhiễm HIV. Đồng thời, kết nối với cơ sở điều trị sau khi có kết quả xét nghiệm HIV dương tính, thực hiện quản lý người nhiễm HIV nhằm hạn chế việc lây lan dịch bệnh trong cộng đồng. Trên địa bàn Thành phố hiện còn khoảng 500 người HIV/AIDS còn sống, trong đó 419 trường hợp đang điều trị ARV.
Tiếp tục truyền thông nâng cao nhận thức cho cộng đồng về công tác phòng, chống HIV/AIDS; mở rộng mạng lưới cấp phát thuốc ARV, thuốc methadone, buprenorphine tại các xã, phường, thị trấn; quản lý, chăm sóc bệnh nhân HIV tại gia đình, cộng đồng... Phấn đấu giảm thiểu lây nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng và hướng đến kết thúc dịch AIDS vào năm 2030.
