Đồng bào dân tộc thiểu số ở Bến Giằng cải thiện đời sống từ mô hình du lịch cộng đồng

Nhờ tham gia vào mô hình của HTX Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang ở thôn A Liêng (xã Bến Giằng) mà ông Zuông Noonh, một già làng người Cơ Tu trong thôn Parong đã có thêm thu nhập nhờ vào việc bán các sản phẩm đan lát cho HTX để phục vụ nhu cầu mua sắm của du khách.

Khẳng định hướng đi đúng đắn

Theo ông Zuông Noonh, thôn Parong và 6 thôn còn lại của xã Tà Bhing (cũ) đều tham gia cùng HTX làm du lịch cộng đồng, mỗi thôn có một nhóm làm du lịch, phụ trách một hoạt động theo thế mạnh sẵn có của từng thôn, như nhóm đời sống, nhóm ẩm thực, nhóm dệt thổ cẩm và nhóm múa. Người Cơ Tu hàng ngày vẫn làm rẫy, trồng lúa, trồng đậu, đi rừng..., chỉ ngày nào có khách tour đặt trước mới ở nhà đón khách.

Đồng bào dân tộc thiểu số ở Bến Giằng tăng thu nhập nhờ du khách đến tham quan và mua sắm các sản phẩm truyền thống.

“Đời sống của bà con trong thôn ngày càng khá lên nhờ cùng HTX làm du lịch. Khi du khách đến tham quan thì các sản phẩm đan lát do tôi làm ra cũng được họ để mắt và mua sắm, mang lại nguồn thu đáng kể”, ông Noonh chia sẻ.

Nét đặc sắc của du lịch dựa vào cộng đồng ở địa bàn Tà Bhing (cũ) là cách điều phối và phân chia thu nhập công bằng cho cả 7 thôn tham gia làm du lịch. HTX Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang là đầu mối duy nhất nhận tour, nhận khách và phân bổ về các thôn, thôn này đón đoàn trước thì thôn kia đón đoàn sau. Mỗi năm, HTX đón trên dưới 40 đoàn khách du lịch quốc tế (trong đó có nhiều đoàn khách đến từ Nhật Bản).

Cần nhắc thêm, hồi đầu năm 2025, HTX Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang đã được trao Giải thưởng du lịch ASEAN 2025 ở hạng mục giải thưởng du lịch cộng đồng trong khuôn khổ Diễn đàn Du lịch ASEAN - ATF 2025 tổ chức tại thành phố Johor, Malaysia.

HTX Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang là một trong 5 điểm đến của Việt Nam được vinh danh ở hạng mục này của Giải thưởng du lịch ASEAN 2025. Đây là lần thứ hai, HTX nhận vinh danh này sau lần đầu tiên vào năm 2019.

Việc tiếp tục được vinh danh tại Giải thưởng du lịch cộng đồng ASEAN đã góp phần khẳng định hướng đi đúng đắn, chất lượng, thương hiệu du lịch cộng đồng tại xã vùng cao Bến Giằng, đồng thời góp phần quảng bá du lịch của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đà Nẵng đến cộng đồng các quốc gia ASEAN, các nước đối tác và bạn bè trên thế giới.

Góp phần cho phúc lợi xã hội

HTX du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang được đánh giá cao vì góp phần cho phúc lợi xã hội và cải thiện chất lượng cuộc sống cộng đồng. Với lực lượng nòng cốt là các nghệ nhân, đồng bào, các bạn trẻ yêu thích văn hóa truyền thống của người Cơ Tu, HTX đã đóng góp cho phúc lợi xã hội và chất lượng cuộc sống cộng đồng.

Mô hình của HTX du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang giúp tạo công ăn việc làm cho bà con dân tộc thiểu số ở địa phương.

Mô hình này không chỉ tạo thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số mà còn gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị vật thể, phi vật thể của địa phương để phát triển du lịch, tạo sự tương tác giữa cộng đồng địa phương với du khách, đáp ứng các nguyên tắc khác của du lịch cộng đồng ASEAN.

Việc được vinh danh lần thứ hai sau 6 năm cho thấy sức sống bền bỉ của HTX du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu - Nam Giang. Bên cạnh đó, HTX đang định hướng phát triển các loại nông sản, kinh doanh các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, hàng lưu niệm và điều hành tour du lịch.

Cần ghi nhận việc phát triển hiệu quả mô hình du lịch cộng đồng của HTX nêu trên có sự đồng hành, vai trò hỗ trợ rất lớn của các tổ chức quốc tế và Liên minh HTX Việt Nam cùng với Liên minh HTX Tp. Đà Nẵng cũng như Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam trước đây.

Ngay từ ban đầu, các bên liên quan đã thống nhất định hướng phát triển cho HTX và các thôn ở xã Bến Giằng theo hướng du lịch dựa vào cộng đồng, không xâm phạm đến hệ sinh thái tự nhiên trên nền tảng bảo tồn văn hóa, phát triển du lịch xanh.

Mục tiêu tiên quyết khi hỗ trợ HTX là không chỉ nâng cao sinh kế cho bà con dân tộc thiểu số ở địa phương mà phải gắn kết cộng đồng. Thành quả từ hoạt động du lịch phải có đầu mối do chính người của làng điều phối hài hòa thì mới khuyến khích sự sáng tạo trong quá trình phát triển điểm đến, từ đó mới có thể duy trì và phát triển bền vững.

Để hỗ trợ HTX làm mô hình du lịch cộng đồng, các đơn vị trực thuộc hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đã phối hợp với địa phương tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức cán bộ quản lý, nghiệp vụ, thành viên, người lao động trong HTX nhận biết những cơ hội lớn phát triển du lịch cộng đồng, từ đó hình thành ý tưởng đầu tư phát triển du lịch. Bên cạnh đó là việc tăng cường sự liên kết, phát triển các tuyến điểm du lịch giữa doanh nghiệp với HTX nhằm tạo thành các chuỗi liên kết để đưa du khách về với Bến Giằng.

Phát huy văn hóa truyền thống

Không chỉ với HTX nêu trên, để phát triển du lịch cộng đồng, ở xã Bến Giằng - là xã mới ở Tp.Đà Nẵng từ việc sáp nhập 3 xã cũ (gồm Cà Dy, Tà Bhing và Tà Pơơ) của huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam trước đây, đã phục dựng các lễ hội, xây dựng, truyền dạy duy trì các loại hình nghệ thuật truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Ve, Tà Riềng…

Già Alăng Ró luôn dành tâm huyết của mình vào trong từng bức tượng.

Bên cạnh đó, chính quyền xã Bến Giằng còn vận động, cũng như tổ chức cho thanh niên trong xã kế thừa và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc nhằm vừa lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của người Cơ Tu, vừa thu hút khách du lịch.

Chẳng hạn, thông qua các tác phẩm điêu khắc gỗ dân gian, địa phương muốn giới thiệu đến du khách nét đẹp văn hóa của người Cơ Tu. Điển hình như già Alăng Ró là một trong những nghệ nhân dân gian trên địa bàn xã Tà Pơơ (cũ) là người còn nắm giữ nghệ thuật điêu khắc gỗ truyền thống của người Cơ Tu.

Mỗi khi tạc tượng gỗ, già Alăng Ró luôn dành tâm huyết của mình vào trong từng bức tượng. Khi người Cơ Tu nhìn vào bức tượng gỗ sẽ ngầm hiểu được thông điệp mà người tạc tượng muốn gửi gắm. Và điều đó đã thu hút được nhiều du khách khi đến tham quan ở Bến Giằng.

Với hơn 80% người dân ở Bến Giằng là đồng bào các dân tộc Cơ Tu, Ve, Tà Riềng…, những năm qua, song song với công tác phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, địa phương rất chú trọng đến bảo tồn, tôn vinh các giá trị văn hóa thể thao thống tốt đẹp của đồng bào. Qua đó, góp phần khai thác, phát huy các giá trị tốt đẹp để thu hút du khách, phát triển du lịch cộng đồng.

Việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với du lịch được chính quyền xã Bến Giằng rất chú trọng để giúp đồng bào dân tộc thiểu số có thêm thu nhập, từ đó có động lực để giữ gìn, phát huy bền vững các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào.

Nhờ đó, du khách đến với Bến Giằng không chỉ được được xem biểu diễn cồng chiêng, hát lý, nói lý, thưởng thức ẩm thực truyền thống đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn được xem các nữ nghệ nhân dệt thổ cẩm, mua sắm các mặt hàng lưu niệm do chính đồng bào nơi đây sản xuất.

Thời gian tới, xã Bến Giằng định hướng tiếp tục tập trung phát triển du lịch, nhất là du lịch sinh thái, gắn kết du lịch với giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc. Song song đó sẽ đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch, kết hợp bảo vệ môi trường sinh thái nhằm tiếp tục cải thiện sinh kế, nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Thanh Loan