Điểm danh những sắc lệnh hành pháp 'sẵn sàng' ngay khi ông Trump nhậm chức

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: IRNA/TTXVN

Tổng thống đắc cử Donald Trump dự định sẽ bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng với một “tiếng nổ lớn” thông qua loạt các sắc lệnh và chỉ thị hành pháp. Không còn nghi ngờ gì nữa, một cuộc chuyển đổi lớn đang diễn ra.

"Sốc và kinh ngạc", Thượng nghị sĩ John Barrasso gần đây phát biểu sau khi các thành viên của Đảng Cộng hòa tại Quốc hội nhận được bản xem trước về các hoạt động sắp tới.

"Sẽ có hơn 100 hành động hành pháp ‒ lệnh cho các bộ máy hành chính thay đổi cách làm việc của họ", Stephen Miller, Phó chánh văn phòng phụ trách chính sách sắp tới của ông Trump, nói với Fox News vào tuần trước.

Không cần sự đồng ý của Quốc hội, các lệnh này sẽ hủy bỏ các chính sách thời Tổng thống Joe Biden, từ khí hậu đến sự đa dạng và hòa nhập trong lực lượng lao động liên bang, cũng như thực hiện các lời hứa tranh cử của ông Trump là bảo vệ biên giới phía nam, mở rộng sản xuất năng lượng trong nước và nhắm mục tiêu vào người chuyển giới.

Dưới đây là một số hành động hành pháp mà ông Trump và các cố vấn hàng đầu đã phát tín hiệu rằng ông sẽ thực hiện:

Khôi phục Đạo luật 42

Về nhập cư, ông Trump đã nói về một loạt các lệnh mà ông sẽ ban hành trong "Ngày 1" để đóng cửa biên giới Mỹ - Mexico ngăn tình trạng vượt biên trái phép. Trong số này sẽ có sắc lệnh hành pháp nhằm khôi phục thẩm quyền của Đạo luật 42 để nhanh chóng trục xuất những người xin tị nạn tại biên giới Mỹ - Mexico.

Đạo luật 42 là luật y tế công cộng khẩn cấp mà cả chính quyền Tổng thống Trump và Biden đều sử dụng trong đại dịch COVID để biện minh cho việc từ chối người di cư và người xin tị nạn đã vượt biên trái phép. Tổng thống Biden đã chấm dứt chính sách này vào năm 2023.

Trục xuất hàng loạt

Một trong những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của ông Trump là thực hiện "trục xuất hàng loạt" những người nhập cư bất hợp pháp đang sống trong nước Mỹ.

Để thực hiện các kế hoạch toàn diện của mình, ông Trump đã gợi ý rằng ông sẽ mở rộng thẩm quyền của các nhân viên di trú và sử dụng quân đội. Những động thái dự kiến này đã vấp phải sự phản đối từ phía đảng Dân chủ.

Người di cư vượt sông Suchiate từ Guatemala để đến Mexico, trong hành trình tới Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh

Ông Trump cũng đã hứa sẽ chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh vào ngày đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống thứ hai ‒ và sẽ thực hiện thông qua sắc lệnh hành pháp "nếu chúng ta có thể". Một hành động như vậy có khả năng sẽ thiết lập một cuộc chiến pháp lý theo hiến pháp.

Quyền công dân theo nơi sinh là quyền của bất kỳ ai sinh ra tại Mỹ đều được coi là công dân Mỹ dựa trên Tu chính án thứ 14, trong đó nêu rằng "tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và chịu sự quản lý của Hoa Kỳ đều là công dân của Hoa Kỳ và của Tiểu bang nơi họ cư trú".

Nếu không thể chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh thông qua hành động hành pháp vì những hạn chế của hiến pháp, ông Trump dường như sẽ phải theo đuổi một sửa đổi Hiến pháp. Điều này đòi hỏi sự ủng hộ từ 2/3 thành viên Quốc hội và sự phê chuẩn từ 3/4 các thành viên cơ quan lập pháp cấp tiểu bang.

Bức tường biên giới và trao quyền cho địa phương

Ông Trump đã hứa sẽ khởi động lại việc xây dựng hàng rào biên giới tại biên giới Mỹ - Mexico, một mục tiêu chính trong chương trình nghị sự trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, mà sau đó bị chính quyền Tổng thống Biden dừng lại.

Khoảng 729km rào chắn dọc theo biên giới phía nam đã được xây dựng trong nhiệm kỳ Trump 1.0, nhưng chỉ có trên 60km tường được dựng lên ở những nơi trước đó không có rào chắn.

Các cố vấn của Trump cũng đã ra tín hiệu về kế hoạch chỉ đạo chính phủ liên bang sử dụng chương trình 287(g) một cách tích cực hơn. Đây là một chương trình liên bang trao quyền cho lực lượng thực thi pháp luật địa phương thực hiện một số nhiệm vụ thực thi luật nhập cư.

Thuế quan

Ông Trump đã cam kết sẽ áp dụng mức thuế quan mới cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc ngay ngày đầu tiên nhậm chức.

Ba tuần sau chiến thắng trong cuộc bầu cử, nhà lãnh đạo cho biết một trong những sắc lệnh hành pháp đầu tiên của ông sẽ là ký tất cả các giấy tờ cần thiết để áp thuế quan 25% đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ Canada và Mexico. Vị Tổng thống đắc cử cũng tuyên bố ông có kế hoạch áp thuế quan bổ sung 10% ngoài mức thuế quan hiện có đối với các sản phẩm của Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ.

Ông nói rằng mức thuế quan đối với hàng hóa từ hai quốc gia láng giềng là để ứng phó với "hàng nghìn người đang đổ vào Mỹ từ Mexico và Canada, khiến tội phạm và ma túy ở mức độ chưa từng thấy trước đây".

Cảng container hàng hóa tại Vancouver, British Columbia, Canada ngày 12/11/2024. Ảnh: THX/TTXVN

"Cứu" TikTok

Với lệnh cấm TikTok đã có hiệu lực vào cuối tuần qua, ông Trump cho biết ông có kế hoạch ban hành lệnh hành pháp Ngày 1 để đảm bảo ứng dụng truyền thông xã hội cực kỳ phổ biến này có thể tiếp tục hoạt động.

Hôm 19/1, ông Trump cho biết sẽ ban hành lệnh gia hạn thời gian trước khi luật bán hoặc cấm TikTok có hiệu lực "để chúng ta có thể đạt được thỏa thuận bảo vệ an ninh quốc gia".

"Lệnh này cũng sẽ xác nhận rằng sẽ không có trách nhiệm pháp lý nào đối với bất kỳ công ty nào đã giúp TikTok không bị đóng cửa trước lệnh của tôi", ông Trump cho biết trong một tuyên bố.

Sau khi ngừng hoạt động tại Mỹ vào ngày 18/1, TikTok đã phản hồi cam kết của ông Trump bằng một tuyên bố cho biết họ "đang trong quá trình khôi phục dịch vụ". TikTok cảm ơn Tổng thống đắc cử Mỹ vì đã cung cấp "sự minh bạch và đảm bảo" cho các nhà cung cấp dịch vụ rằng họ sẽ không phải đối mặt với hình phạt vì đã cung cấp nền tảng này.

Trước đó, Tổng thống Biden đã ký luật lưỡng đảng vào tháng 4 cấm TikTok nếu công ty mẹ có trụ sở tại Bắc Kinh là ByteDance không bán lại công ty tại Mỹ trước ngày 19/1. Chính quyền ông Biden viện dẫn những lo ngại về an ninh quốc gia đối với ứng dụng này, chẳng hạn chính phủ Trung Quốc có thể sử dụng TikTok để truy cập vào dữ liệu người dùng.

Mặc dù ông Trump hiện muốn duy trì hoạt động của TikTok, nhưng ông đã từng cố gắng cấm TikTok bằng lệnh hành pháp vào năm 2020 trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Tổng thống đắc cử Mỹ đã nói với NBC News rằng ông hy vọng "nhiều khả năng" sẽ hoãn lệnh cấm TikTok trong 90 ngày.

Chương trình nghị sự về khoan dầu

Trump, người đã vận động tranh cử với khẩu hiệu “drill, baby, drill’ (tạm dịch: "khoan, cưng à, khoan"), dự kiến sẽ thực hiện nhiều hành động hành pháp nhằm thực hiện chương trình nghị sự ủng hộ dầu mỏ của mình để thúc đẩy sản xuất năng lượng trong nước, ngay cả khi sản lượng đã đạt mức cao nhất mọi thời đại.

Ông Trump đã hứa sẽ nhanh chóng đảo ngược hành động gần đây của người tiền nhiệm Biden nhằm cấm khoan ngoài khơi trên bờ biển Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Ông cũng muốn mở lại hoạt động khoan dầu tại Khu bảo tồn động vật hoang dã Bắc Cực của Alaska.

Trong số một số động thái dự kiến trong lĩnh vực năng lượng, tổng thống đắc cử cho biết ông sẽ thành lập một Hội đồng Năng lượng Quốc gia mới để "giám sát con đường thống trị năng lượng của Mỹ". Hội đồng mới sẽ được lãnh đạo bởi cựu Thống đốc bang Bắc Dakota Doug Burgum, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đề cử. Nhưng cách thức hội đồng sẽ được cấu trúc, biên chế và hoạt động vẫn chưa được nêu chi tiết.

Xóa bỏ 'lệnh bắt buộc xe điện'

Ông Trump đã nhiều lần nói về việc xóa bỏ cái gọi là "lệnh bắt buộc xe điện" của ông Biden, ám chỉ đến quy định của Cơ quan Bảo vệ Môi trường yêu cầu các nhà sản xuất ô tô phải cắt giảm một nửa lượng khí thải nhà kính đối với các loại xe hạng nhẹ và hạng trung mới bắt đầu từ năm 2027.

EPA ước tính rằng các nhà sản xuất ô tô có thể chọn chế tạo xe điện cho khoảng 30% đến 56% số xe hạng nhẹ mới của họ vào năm 2032, và 20% đến 32% số xe hạng trung mới.

Tổng thống mãn nhiệm Biden đã nỗ lực đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện năng lượng sạch, trong khi ông Trump cam kết sẽ hủy bỏ những nỗ lực này.

Ô tô của hãng Tesla tại bãi đỗ xe ở San Bruno, California, Mỹ, ngày 2/4/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Chấm dứt lệnh cấm xuất khẩu khí đốt tự nhiên

Ông Trump đã tuyên bố ông sẽ thực hiện hành động hành pháp để chấm dứt lệnh tạm dừng cấp giấy phép mới cho các dự án nhằm xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng của chính quyền Biden.

Giống như các hướng dẫn về khí thải, đây là một trong số nhiều quy tắc do chính quyền Biden ban hành để chống lại biến đổi khí hậu.

Một thẩm phán liên bang tại Louisiana vào tháng 7/2024 đã phán quyết rằng chính quyền Tổng thống Biden không thể ngừng cấp giấy phép cho các dự án như vậy. Bộ Tư pháp đã kháng cáo quyết định này.

Hạn chế quyền của người chuyển giới

Ông Trump đã hứa sẽ có hành động vào ngày đầu tiên nhằm vào quyền của những người chuyển giới, bao gồm việc biến chính sách chính thức của chính phủ Mỹ thành chỉ công nhận hai giới tính: nam và nữ.

"Với nét bút của tôi, vào Ngày 1, chúng ta sẽ chấm dứt sự điên rồ của người chuyển giới", ông Trump đã phát biểu vào tháng 12/2024 tại Phoenix.

Tổng thống đắc cử Mỹ cho biết ông sẽ ký các sắc lệnh hành pháp để chấm dứt "việc cắt xén tình dục trẻ em", đưa những người chuyển giới ra khỏi quân đội và trường công, và ngăn cản các vận động viên sinh ra là nam giới tham gia vào các môn thể thao dành cho nữ.

Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát đã bỏ phiếu vào đầu tuần trước để thông qua một dự luật cấm phụ nữ và trẻ em gái chuyển giới tham gia vào các môn thể thao dành cho nữ ở trường học, nhưng không rõ liệu dự luật này có thể thu thập được 60 phiếu bầu tại Thượng viện và cuối cùng được đưa lên bàn làm việc của ông Trump để ký thành luật hay không.

Chấn chỉnh viên chức chính phủ liên bang

Ông Trump đã phát tín hiệu rằng ông sẽ hành động để lật ngược các chính sách thời ông Biden nhằm vào sự đa dạng, công bằng và hòa nhập, hay DEI, trong chính phủ liên bang.

"Tôi sẽ chấm dứt ngay lập tức mọi chính sách đa dạng, công bằng và hòa nhập theo chủ nghĩa Marx trên toàn bộ chính phủ liên bang", ông Trump nói vào tháng trước.

Trong năm đầu tiên tại Nhà Trắng, Tổng thống Biden đã ký một sắc lệnh hành pháp thiết lập các thủ tục để đảm bảo sự đa dạng, công bằng, hòa nhập và khả năng tiếp cận là những ưu tiên trong việc xây dựng lực lượng lao động liên bang.

Hiện tại, các chính sách làm việc tại nhà vốn được ban hành trong đại dịch COVID-19 vẫn được áp dụng đối với một số nhân viên liên bang.

Cố vấn của ông Trump, Miller cho biết: "Ông ấy sẽ đưa các nhân viên trở lại văn phòng của họ. Ông ấy sẽ chấm dứt trò hề mà trong đó nhân viên liên bang giả vờ làm việc nhưng thực tế không làm việc. Họ ở nhà xem Netflix trong khi bạn trả lương cho họ".

Trump đã nói rằng ông sẽ sa thải bất kỳ nhân viên liên bang nào không trở lại văn phòng khi chính quyền mới của ông bắt đầu. Ông cũng cam kết sẽ thách thức tại tòa án một thỏa thuận của ông Biden cho phép nhân viên của Cơ quan An sinh Xã hội làm việc từ xa.

Thu Hằng/Báo Tin tức (Theo USA Today)