Đến tận nhà làm khai sinh cho trẻ em vùng sâu

Hạng A Thò và chị, em đã được làm khai sinh

Trẻ thiệt thòi vì khai sinh muộn

Cuối tháng 9/2025, Hạng A Thò (trú tổ dân phố 5 Đắk Ha) được cán bộ UBND phường Bắc Gia Nghĩa (Lâm Đồng) đến tận nhà để làm giấy khai sinh. Cùng thời điểm, 4 chị, em của Thò cũng được làm thủ tục tương tự.

15 tuổi, Hạng A Thò không được đi học và chưa có giấy tờ tùy thân. Việc này khiến cậu thiếu niên người Mông chưa từng rời khỏi nơi mình sinh sống mà chỉ quanh quẩn ở nhà, làm thuê kiếm sống qua ngày. Theo ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Chủ tịch UBND phường Bắc Gia Nghĩa, hoàn cảnh của Hạng A Thò rất khó khăn. Mẹ Thò - bà Phàng Thị Ly (43 tuổi) bị khuyết tật vận động, trong khi đó, bố cậu - ông Hạng A Cha (45 tuổi) lại mù chữ. Cả hai người sống với nhau đã gần 20 năm nhưng chưa đăng ký kết hôn, từ đó dẫn đến việc Thò chưa được khai sinh. Sau khi biết được hoàn cảnh của Thò, chính quyền địa phương đã trực tiếp cử cán bộ, công chức xuống tận nhà để xác minh hoàn cảnh, đồng thời khẩn trương làm thủ tục, khai sinh cho những đứa trẻ.

Trường hợp của Thò không phải là cá biệt. Tại nhiều địa phương, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, ghi nhận nhiều trẻ chưa được khai sinh. Không có giấy khai sinh đồng nghĩa với việc trẻ chưa được công nhận về mặt pháp lý, không thể làm các giấy tờ tùy thân, thẻ bảo hiểm y tế hay cấp căn cước công dân.

Cô Huỳnh Thị Thùy Dung - giáo viên Trường Tiểu học Võ Thị Sáu, xã Quảng Phú chia sẻ, công tác tại địa bàn vùng sâu, vùng xa, cô đã gặp nhiều trường hợp thiệt thòi vì khai sinh quá hạn. Chỉ đến khi cơ quan chức năng đi rà soát hoặc trẻ nằm viện, nhập học, mới phát hiện ra chưa được khai sinh. “Trẻ khai sinh muộn nên nhập học muộn. Trong trường, hiện có trường hợp 2 - 3 anh chị em học cùng lớp vì khai sinh muộn”, cô giáo Huỳnh Thị Thùy Dung nói.

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng khai sinh muộn cho trẻ như vợ chồng chưa đăng ký kết hôn, vợ chồng bỏ nhau nên muốn khai sinh, bắt buộc phải xét nghiệm ADN. Một số bố mẹ tảo hôn nên chờ đến khi đủ tuổi đăng ký kết hôn mới làm giấy khai sinh cho con.

Ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Chủ tịch UBND phường Bắc Gia Nghĩa cho rằng, để hạn chế tình trạng này, cần có sự chung tay, vào cuộc của cả hệ thống chính trị và Nhân dân, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về quyền khai sinh cho trẻ. “Các địa phương, nhất là khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số cần quyết liệt đẩy lùi các hủ tục, thậm chí đưa công tác dân số vào quy ước, hương ước để người dân nghiêm túc chấp hành”, ông Thắng nêu quan điểm.

Ngày 6/10, Sở Tư pháp Lâm Đồng đã có văn bản gửi UBND các xã, phường, đặc khu, đề nghị các địa phương chỉ đạo phối hợp với cơ quan công an rà soát, đánh giá tình hình đăng ký khai sinh cho trẻ em, bảo đảm tất cả trẻ đều được đăng ký khai sinh theo đúng quy định.

Sở Tư pháp Lâm Đồng lưu ý, đối với trường hợp trẻ em sinh ra mà bố mẹ bị khuyết tật, ốm bệnh không thể đi đăng ký khai sinh cho con; bố mẹ bị bắt, tạm giam hoặc đang thi hành án phạt tù mà không còn ông bà nội, ngoại và người thân thích khác hoặc những người này không thể đi đăng ký khai sinh cho trẻ hoặc trường hợp trẻ sinh sống tại những địa bàn dân cư không tập trung, điều kiện đi lại khó khăn, cách xa trụ sở UBND xã, thì UBND cấp xã hỗ trợ tiến hành đăng ký khai sinh lưu động.

Dương Phong .