Đằng sau việc Ấn Độ mở căn cứ hải quân INS Jatayu

Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng động thái này của Ấn Độ là một bước tiến chiến lược quan trọng trong việc đề phòng “người hàng xóm to lớn”.

Ngoài ra, New Delhi còn có kế hoạch xây dựng một sân bay có mục đích kép dành cho máy bay dân sự và máy bay chiến đấu trên đảo Minicoy. Trong khi Thời báo Kinh tế đưa tin rằng Hải quân Ấn Độ đang tìm cách sử dụng “những lợi thế về vị trí địa lý của Ấn Độ để củng cố các vị trí hải quân”, thì điều này trên thực tế có nghĩa là Ấn Độ, quốc gia đang cạnh tranh với Trung Quốc để giành quyền thống trị ở châu Á, giờ đây sẽ có thể tác động đến các chuyến hàng chở dầu qua eo biển Malacca, tờ South China Morning Post lập luận.

Theo các chuyên gia Nga, căn cứ INS Jatayu tại đảo Minicoy sẽ cung cấp cho New Delhi đòn bẩy địa chính trị đáng kể để chống lại bất kỳ sự tấn công nào của Trung Quốc dọc theo Đường kiểm soát thực tế (LAC) đang tranh chấp, đồng thời mở rộng khả năng triển khai sức mạnh của lực lượng hải quân Ấn Độ, cho phép họ đảm bảo an ninh hàng hải và kết nối tốt hơn trong phạm vi khu vực.

Lễ khánh thành và đưa vào hoạt động căn cứ INS Jatayu mới tại đảo Minicoy, Ấn Độ.

Việc phát triển căn cứ hải quân Ấn Độ ở lối vào này như là một thanh gươm Damocles đối với nền kinh tế Trung Quốc. Trong khi hòn đảo nơi đặt căn cứ hải quân này chỉ cách eo biển Malacca một trăm dặm, thì Trung Quốc sẽ cách Tam Á, căn cứ hải quân gần nhất, ít nhất là 1.500 dặm.

Trong một cuộc phỏng vấn với Izvestia, Alexey Kupriyanov, Chủ tịch nhóm Nam Á tại Viện Kinh tế thế giới và Quan hệ Quốc tế Primkov của Viện Hàn lâm Khoa học Nga (IMEMO RAS), nghi ngờ rằng hành động của Ấn Độ có thể cản trở dòng chảy dầu từ Trung Đông đến Trung Quốc. "Vì sự hiện diện của một căn cứ hải quân sẽ không phải là trở ngại cho việc đi lại của các tàu thương mại dọc eo biển. Ấn Độ đã có sự hiện diện quân sự ở Lankshadweep, hơn nữa, họ còn có sân bay và radar ở đó. Vì vậy, đây là chỉ là khái niệm mới nhất của Ấn Độ về việc phát triển các vùng lãnh thổ", chuyên gia nghiên cứu về Ấn Độ giải thích.

Alexey Maslov, Giám đốc Viện Nghiên cứu châu Á và châu Phi của Đại học quốc gia Moscow, nói với Izvestia rằng Trung Quốc là đối thủ lớn của New Delhi và do đó, chiếm vị trí trung tâm trong học thuyết chính trị của Ấn Độ. Tuy nhiên, Saudi Arabia, Nga và một số nước châu Phi cũng là những nhà cung cấp dầu chính cho Trung Quốc. "Ấn Độ không thể chặn những nguồn cung cấp này và tôi không nghĩ họ sẽ làm như vậy. New Delhi sẽ không muốn làm trầm trọng thêm mối quan hệ của mình với Bắc Kinh bằng cách ngăn chặn hàng hóa của nước này. Ấn Độ muốn chứng tỏ rằng họ là một bên tham gia chính trị-quân sự độc lập và do đó thu hút các đối tác khác là Mỹ và Nga. Vì vậy, đây là cuộc đấu chính trị chứ không phải là đối đầu quân sự”, chuyên gia kết luận.

Ngoài việc san bằng quy mô địa chiến lược theo hướng có lợi cho Ấn Độ, căn cứ tại Great Nicobar kết hợp với các thỏa thuận trao đổi thông tin như một phần của khuôn khổ Đối thoại An ninh Tứ giác (QSD), thường được gọi là Quad, cuộc đối thoại an ninh chiến lược giữa Australia, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ, đặt Ấn Độ vào vị thế hoàn toàn thống trị lĩnh vực hàng hải trong khu vực.

Các sĩ quan Hải quân Ấn Độ diễu hành trong lễ đưa vào vận hành Căn cứ hải quân INS Jatayu, ở Minicoy, Quần đảo Lakshadweep.

Động thái này cũng nâng cao khả năng tác chiến trên biển của Ấn Độ bằng cách tăng cường đáng kể các hệ thống chống tiếp cận khu vực (A2/AD), hệ thống mà các cường quốc như Nga và Trung Quốc thường xuyên triển khai để chống lại các đối thủ.

Chương trình mở rộng và hiện đại hóa tàu ngầm đầy tham vọng của Ấn Độ có thể sẽ tạo nên những tác động địa chính trị vô cùng sâu rộng và Bắc Kinh sẽ buộc phải coi New Delhi là một đối tác bình đẳng trong các giao dịch tương lai.

Việc vận hành căn cứ mới diễn ra trong bối cảnh một kế hoạch chiến lược khác được phát triển nhằm hiện đại hóa đảo Great Nicobar thuộc chuỗi đảo Andaman và Nicobar. Tổng cộng 720 tỷ rupee (8,68 tỷ USD) đã được phê duyệt cho dự án, bao gồm cả việc phát triển một “thành phố xanh”. Điều này có ý nghĩa địa chính trị to lớn và sâu rộng đối với khu vực.

Kỷ nguyên đa cực đang nổi lên vừa là điềm lành vừa là tai họa đối với Ấn Độ. Một mặt, nó bổ sung hoàn hảo cho chính sách đối ngoại của New Delhi, trong đó sự tham gia đa phương được coi là một trong những trụ cột nền tảng.

Mặt khác, sự xuất hiện của các cực mới và sự trỗi dậy của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đồng nghĩa với việc Ấn Độ sẽ có nhiều chủ thể hơn để cân bằng về mặt chiến lược. Vấn đề phức tạp là sự sụp đổ dần của trật tự quốc tế do Mỹ dẫn đầu diễn ra vào thời điểm các quy tắc cho trật tự mới vẫn chưa được thiết lập.

Trong những thời điểm bất ổn gây ra nhiều gián đoạn, New Delhi đã khéo léo lựa chọn tăng cường sự hiện diện hải quân của mình ở IOR, điều này chắc chắn sẽ dẫn đến những thành quả địa chiến lược to lớn cho khu vực.

Sự trỗi dậy nhanh chóng của Bắc Kinh trên trường quốc tế kéo theo sự hiện đại hóa nhanh chóng của lực lượng hải quân, cụ thể là Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLAN), lực lượng này được thành lập từ những năm 1990, đã chuyển đổi từ lực lượng hải quân nước nâu bị hạn chế thành một lực lượng chính thức - hải quân nước xanh. Các ước tính hiện tại của Quốc hội Mỹ coi PLAN là lực lượng hải quân lớn nhất hành tinh, xét về tổng số tàu chiến. Hải quân nước nâu hay hải quân ven sông, theo nghĩa rộng nhất, là lực lượng hải quân có khả năng hoạt động quân sự ở vùng biển duyên hải.

Thuật ngữ này bắt nguồn từ Hải quân Mỹ trong nội chiến Hoa Kỳ, khi nó đề cập đến lực lượng Liên minh tuần tra trên sông Mississippi lầy lội, và từ đó được sử dụng để mô tả các pháo hạm nhỏ và tàu tuần tra thường được sử dụng trên sông, cùng với "tàu mẹ" lớn hơn. Những tàu mẹ này bao gồm tàu đổ bộ cơ giới hóa thời Thế chiến thứ hai và tàu đổ bộ xe tăng, cùng các tàu khác. Hải quân nước nâu trái ngược với hải quân nước xanh có khả năng đi biển, có thể tiến hành các hoạt động độc lập ở vùng biển mở. Hải quân nước xanh có thể hoạt động ở các cửa sông nước lợ và ven biển là cầu nối giữa hải quân nước nâu và hải quân nước xanh.

Các thuyền của Hải quân nước nâu phục vụ trong Chiến tranh Việt Nam là một chuyến khởi hành của Hải quân Hoa Kỳ và bao gồm các tàu đổ bộ được chuyển đổi từ Thế chiến thứ hai hoặc các thuyền thương mại nhỏ được cải tiến. Những chiếc thuyền này là một phần của Lực lượng tuần tra trên sông và Lực lượng ven sông cơ động, hoạt động chung giữa quân đội và hải quân Hoa Kỳ.

Tàu Hải quân Ấn Độ bên ngoài căn cứ INS Jatayu.

Sự trỗi dậy này của PLAN cũng trùng hợp với chính sách đối ngoại ngày càng quyết đoán của Trung Quốc, đặc biệt là ở Biển Đông, khu vực mà Bắc Kinh coi là sân sau của mình. Do đó, sự hiện diện của hải quân Mỹ trong khu vực bị giới lãnh đạo Trung Quốc coi là xâm phạm phạm vi ảnh hưởng của nước này.

Mặt khác, Mỹ tuyên bố họ đang thực hiện các cuộc tập trận “tự do hàng hải” để chống lại điều mà họ coi là thách thức của Trung Quốc đối với trật tự quốc tế do Mỹ dẫn đầu. Tuy nhiên, Washington đang ở một vị trí nhạy cảm vì nước này là quốc gia duy nhất không ký kết Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS), nhưng trớ trêu thay lại tuyên bố bảo vệ nó. Tình thế khó khăn của Mỹ khiến các đồng minh của nước này ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương lo lắng. Câu hỏi được đặt ra là Mỹ có thể duy trì sự thống trị hàng hải trong khu vực trong bao lâu?

Đồng thời, Trung Quốc vẫn không thể giải quyết tình thế tiến thoái lưỡng nan ở Malacca, bảo vệ các tuyến hàng hải thương mại mà qua đó khoảng 65% tổng nhu cầu năng lượng của nước này được vận chuyển. Trong trường hợp xảy ra xung đột, bất kỳ sự gián đoạn hoặc phong tỏa nào của hạm đội đối thủ trên eo biển này đều có thể làm tê liệt nền kinh tế Trung Quốc với những hậu quả thảm khốc. Điều này đã góp phần thúc đẩy những nỗ lực của Trung Quốc nhằm giải quyết vấn đề Malacca và một phần nhằm bù đắp ưu thế khu vực của Mỹ, các cuộc xâm nhập của PLAN đã mở rộng sang IOR, khu vực mà Ấn Độ coi là sân sau của mình.

Những bước đột phá này của Trung Quốc đã có sự hiện diện lâu dài trong khu vực. New Delhi coi những cuộc xâm nhập không mong muốn này là một mối đe dọa và là một phần trong lý thuyết Chuỗi ngọc trai của Bắc Kinh nhằm bao vây và cô lập Ấn Độ thông qua một loạt căn cứ được bố trí chiến lược xung quanh nước này.

Vì New Delhi khó có thể cạnh tranh với PLAN, nên nước này đang khám phá các phương tiện cải tiến khác để ngăn chặn mối đe dọa từ Trung Quốc và căn cứ mới ở Lakshadweep là một động thái quan trọng. Sự quyết đoán của Ấn Độ trong IOR sẽ tạo nên một thay đổi chiến lược hướng tới việc biến New Delhi từ một cường quốc trên đất liền thành một cường quốc với khả năng đáng gờm trong cả chiến tranh trên bộ lẫn chiến trường trên biển. Chỉ với sự thay đổi chiến lược hướng tới việc biến Ấn Độ thành một cường quốc hải quân, nước này mới có thể khẳng định mình là một cường quốc thế giới trong tương lai được hỗ trợ bởi một lực lượng hải quân nước xanh chính thức.

Mộc Thạch (Tổng hợp)