Cựu tội phạm trở thành… thần tượng của cảnh sát thế giới

Tên tội phạm “trơn trượt” nhất của Pháp

Năm 1812, để giải quyết vấn đề chống lại tỷ lệ tội phạm ngày càng gia tăng, Cảnh sát trưởng Duc de Paquier đã thành lập một đội chống tội phạm dân sự có tên là Brigade de Seret mà thành viên là số tù nhân ngoan cố nhất của nhà tù địa phương.

Từ tù nhân trở thành cha đẻ của môn Tội phạm học

Trên thực tế, đấy là một giải pháp rất khéo léo: ông đã kêu gọi sự giúp đỡ của những người thông thạo nhất về vấn đề này, vì còn ai tốt hơn có thể làm sáng tỏ dòng suy nghĩ của những tên tội phạm? Và ông chọn Eugène-Francois Vidocq, một trong những tên tội phạm lém lỉnh nhất của Pháp làm lãnh đạo đội đó. Thời gian đã chứng minh rằng cảnh sát trưởng đã đúng 100%. Eugène-Francois Vidocq sinh năm 1775 ở Arras trong một gia đình trung lưu nghèo, sau có thêm bốn em trai và hai em gái, người cha là một thợ làm bánh. Từ thời thơ ấu, Vidocq là một đứa trẻ không thể kiểm soát nên liên tục gặp rắc rối. Cậu ta liên tục lừa dối và ăn cắp tiền của cha mẹ mình. Một lần cậu đã lấy trộm và bán đi món đồ bạc - tài sản duy nhất của gia đình để lấy tiền giải trí ngay trong ngày. Người cha vô cùng tức giận liền gửi con trai đến một trại cải huấn, hy vọng rằng cậu sẽ nhận được bài học nhớ đời. Cậu được thả về nhà vài tuần sau, nhưng tính cách không cải thiện chút nào.

Một năm sau, Vidocq ăn cắp tất cả tiền tiết kiệm của cha mẹ và bỏ nhà đi, cậu muốn đến nước Mỹ. Do bị lừa tiền nên cậu buộc phải gia nhập một gánh xiếc lưu động để không chết đói. Ở đó, Vidocq làm việc bán thời gian với tư cách là một chú rể và một diễn viên, được ít lâu, Vidocq bị trục xuất trong sự ô nhục vì đã… chui vào váy vợ của người chủ. Sau đó, Vidocq đi bán hàng rong; cuối cùng, hết hy vọng thoát khỏi đói nghèo, Vidocq quyết định trở về thú tội với cha mẹ. Tất nhiên, cha mẹ đã tha thứ cho con trai và chấp nhận thực tế. Là người mạnh mẽ, bên cạnh đó còn là một kiếm sĩ xuất sắc, năm 1791, Vidocq nhập ngũ. Do tính khí nóng nảy, Vidocq thường tham gia các cuộc đấu tay đôi và luôn đánh bại mọi đối thủ. Sau một năm phục vụ, Vidocq được gửi đến chiến trường và thậm chí còn được trao giải thưởng. Nhưng Vidocq đã cãi nhau với chỉ huy và buộc phải đào ngũ để khỏi tham gia vào một cuộc đấu tay đôi mà kết quả có thể nhận án tử hình.

Vidocq sinh ra ở Arras. Bản khắc thế kỷ XIX

Vidocq thay đổi họ tên gia nhập một đơn vị quân đội khác, khi danh tính bị tiết lộ, Vidocq lại phải chạy trốn nhưng cuối cùng vẫn bị bắt và lĩnh án tù. Người sĩ quan trong trung đoàn mà Vidocq phục vụ đã đứng ra bảo vệ, kể về thành tích chiến đấu anh dũng như thế nào và Vidocq đã được trả tự do, nhưng con đường binh nghiệp cũng kết thúc.

Chàng trai đa tình

Vidocq mới 18 tuổi mà dường như đã sống nhiều cuộc đời, có ngoại hình hấp dẫn và thân hình đẹp như tượng nên thu hút phái nữ như nam châm. Vidocq không từ chối chiều chuộng những cô gái xinh đẹp, thậm chí cả những phụ nữ đã có gia đình nên liên tục phải đối địch. Cuối cùng Vidocq buộc phải cưới một trong những cô gái có thai với mình là Anna, con gái của một quan chức cấp cao có nguồn gốc quý tộc. Nhưng cuộc hôn nhân này không kéo dài khi Vidocq phát hiện mình bị vợ “cắm sừng” nên quyết định ra đi. Dưới một cái tên giả là Rousseau de Lille, Vidocq lại gia nhập quân đội và được thăng đến cấp bậc đại úy kỵ binh. Sau đó, Vidocq làm quen với một góa phụ giàu có. Khi biết người tình không phải là người như đã tuyên bố, “cô dâu” đã không mấy khó chịu, thậm chí còn chu cấp cho người “suýt thành chồng” một số tiền kha khá.

Vidocq đến Paris và sống hạnh phúc ở đó một thời gian. Khi hết tiền, Vidocq bắt đầu buôn bán và… trộm cắp vặt. Sau đó, trong khi tham gia một trại du mục, Vidocq yêu một người phụ nữ tên là Francine Longuet, nhưng cô này không chỉ chú ý đến Eugene mà còn cả một sĩ quan khác. Vidocq nóng nảy đã thách đấu tay đôi với đối thủ của mình và kết quả là lại phải ngồi tù. Khi mới vào tù, Vidocq tìm cách vượt ngục nhưng bị bắt, phải nhận án 8 năm lao động khổ sai nhưng cuối cùng vẫn trốn thoát. Nhưng vài năm tiếp theo, cuộc đời Vidocq chỉ quẩn quanh với những lần vượt ngục rồi lại bị bắt. Năm 1800, Vidocq trở về quê hương Arras. Vào thời điểm này người cha đã qua đời, người mẹ đã giấu con trai mình được một thời gian thì bị cảnh sát phát hiện, bắt giữ. Lần này, Vidocq bị kết án tử hình. Tuy nhiên, Vidocq quyết định hợp tác với cảnh sát khi cung cấp thông tin về giới tội phạm. Vốn được các nhóm tội phạm coi là người nhà nên Vidocq đã cung cấp cho cảnh sát nhiều thông tin rất có giá trị. Để che đậy cho các hoạt động của mình, cảnh sát tổ chức cho Vidocq trốn khỏi nhà tù để trở thành người cung cấp tin.

Một ví dụ về hệ thống lưu trữ do Alphonse Bertillon tạo ra dựa trên tác phẩm của Vidocq (1893)

Năm 1812, Cảnh sát trưởng Paris trao cho Vidocq quyền chỉ huy Brigade de Seret. Trong đơn vị này, Vidocq đã chọn một số người tin tưởng và đích thân dạy họ những phương pháp độc đáo vào thời điểm đó, như nhận dạng khuôn mặt, cải trang hoặc xóa dấu vân tay… Kết quả hoạt động của đơn vị này thành công ấn tượng đến mức sau 6 năm, Vidocq được ân xá hoàn toàn cho mọi tội lỗi trong quá khứ của mình.

Từ tội phạm đến người đứng đầu cảnh sát quốc gia

Trong khi đó, Napoléon thất thủ, thời kỳ Khôi phục bắt đầu, trong đó lữ đoàn lần đầu tiên được đổi tên thành Surete Nationale, và sau đó là Cảnh sát Quốc gia. Năm 1817, Cảnh sát Quốc gia đã thực hiện khoảng 1.000 vụ bắt giữ, nhiều gấp ba lần so với cảnh sát thông thường. Tất cả là nhờ trí nhớ siêu phàm của Vidocq và những đổi mới về phương pháp luận mà ông đã giới thiệu, bao gồm việc phân tích từng chi tiết của hiện trường vụ án, lập hồ sơ tội phạm với mô tả đặc điểm, dấu hiệu và dữ liệu khác của chúng, những thứ sau này đã hình thành cơ sở của bertillonage (nhân trắc học pháp y). Vidocq thậm chí đã phải dàn dựng vụ giết người của chính mình hồi thế giới ngầm nghi ngờ ông hoạt động hai mang. Cuộc sống của Vidocq được cải thiện, có một công việc yêu thích, được trả lương cao và thu nhập bổ sung đảm bảo cho công việc của mình. Ông ly hôn với Anna và tái hôn với Jeanne-Victoire Gúerin, nhưng sau đó lại bị vợ bỏ.

Trong khi đó, vua Carlos X lên thay Louis XVIII, vị này là người theo chủ nghĩa chuyên chế nên đã biến lực lượng trật tự thành quân đội riêng chống lại bất kỳ phe đối lập chính trị nào.

Bi kịch cuối đời

Trước cáo buộc phản quốc, Cảnh sát trưởng Paris bị nhà vua sa thải. Vidocq được cho là sẽ thế chỗ ông ta, nhưng Carlos X được thông báo rằng đấy là người tôn thờ Napoléon Bonaparte, vì vậy, cuộc sống của ông lại xuống dốc. Vidocq tái hôn, bắt đầu viết hồi ký và thậm chí còn thành lập một nhà máy sản xuất giấy. Ông thuê hầu hết những người từng bị kết án để làm việc. Mọi thứ trở nên tồi tệ và cuối cùng nhà máy bị phá sản. Lúc này, nước Pháp bị rung chuyển bởi một cuộc khủng hoảng chính trị. Carlos X thoái vị sau Cách mạng Tháng Bảy. Cảnh sát trưởng mới đưa Vidocq trở lại vị trí của mình. Vua Luis Felipe I trị vì trong vài tháng, nhưng mọi người đều không hài lòng với vị vua mới. Đất nước chìm trong nghèo đói và nhiều vấn đề, mọi thứ trở nên trầm trọng hơn bởi dịch tả. Phần lớn những lời chỉ trích và buộc tội vô đạo đức đều đổ lên đầu Vidocq. Với lý do bệnh tật của vợ, ông đã từ chức. Hai năm sau, Surete bị giải tán và sau đó được tổ chức lại nhưng nhân sự hoàn toàn mới, là các đặc vụ không có tiền án.

Vidocq chấp nhận thử thách và thành lập công ty thám tử đầu tiên trên thế giới, nhân viên là các cựu tội phạm, cung cấp dịch vụ từ điều tra gian lận, ngoại tình đến giám sát tư nhân và những thứ tương tự cho các công ty và cá nhân. Nhưng chính quyền không ủng hộ công việc ấy. Kết quả là Vidocq bị buộc tội lừa dối và hối lộ các quan chức nên bị bắt. Sau đó, tất cả các cáo buộc đã được bãi bỏ, nhưng công ty không thể khắc phục được thiệt hại đã gây ra. Sau khi ra tù, Vidocq cố gắng bán công ty nhưng vô ích. Những năm cuối đời, ông đến London và ở đó đã đào tạo được hai đặc vụ người Anh.

Đăng Bảy