Cuộc chiến với quảng cáo xấu, độc, sai sự thật trên không gian mạng

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) vừa có Tờ trình Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Quảng cáo gửi tới Chính phủ. Góp ý vào dự thảo, đại diện nhiều tỉnh, thành phố, bộ, ngành đã đưa ra nhiều ý kiến nhằm ngăn chặn quảng cáo xấu, độc, sai sự thật trên không gian mạng.

Cần bổ sung các dịch vụ mới (AI, chatbot...) để có biện pháp kiểm soát sai phạm trên không gian mạng. Ảnh minh họa

UBND tỉnh Quảng Ninh, UBND tỉnh Lào Cai và Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có văn bản gửi Bộ VHTTDL kiến nghị bổ sung thêm các sản phẩm, dịch vụ mới nổi có ảnh hưởng đến hành vi người dùng (AI, chatbot...); quy định về trách nhiệm quản lý nội dung quảng cáo trên các nền tảng xuyên biên giới (Facebook, YouTube, TikTok...), quảng cáo AI, quảng cáo sử dụng giọng nói/hình ảnh ảo; quy định về quảng cáo của các cá nhân (KOLs, người nổi tiếng) khi giới thiệu, quảng cáo sản phẩm thực phẩm... Từ đó có các quy định về hoạt động quảng cáo dịch vụ sản phẩm có kiểm soát, phòng ngừa sai phạm hoặc bị lợi dụng thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Hiện vẫn chưa rõ ràng về thẩm quyền xử phạt, khoản 1 Điều 19 dự thảo quy định: “Các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm phát hiện, xác định quảng cáo vi phạm pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính theo ngành, lĩnh vực, phạm vi quản lý nhà nước và gửi yêu cầu bằng văn bản hoặc phương tiện điện tử tới Bộ VHTTDL để yêu cầu thực hiện việc ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm”.

Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 19 lại quy định, ngoài Bộ VHTTDL còn có cơ quan có thẩm quyền khác được yêu cầu ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm. Đây cũng chính là nội dung được Thanh tra Chính phủ quan tâm và đề nghị Bộ VHTTDL làm rõ những trường hợp vi phạm cụ thể nào cần phải gửi bằng văn bản hoặc phương tiện điện tử tới Bộ VHTTDL để yêu cầu thực hiện ngăn chặn, gỡ bỏ.

Đài Truyền hình Việt Nam cho rằng, hình thức gửi yêu cầu thông báo vi phạm bằng “điện thoại” là không phù hợp bởi hiện nay chưa có cơ chế giám sát, lưu vết hay xác thực thông tin pháp lý đối với hình thức thông báo qua điện thoại.

UBND tỉnh Quảng Ninh chỉ ra bất cập khi việc quảng cáo trên các nền tảng mạng rất khó để truy nguồn, phát hiện, do phần lớn các địa phương không đủ điều kiện, kỹ thuật để xác định các chủ thể, đối tượng và địa giới hành chính; phần lớn trường hợp có phát hiện các đường link, trang mạng vi phạm quảng cáo, các bộ, ngành, địa phương sẽ tập trung gửi dữ liệu về Bộ VHTTDL để nghiên cứu xử lý dẫn tới có trường hợp nhiều bộ, ngành, địa phương cũng báo tin về 1 đối tượng quảng cáo vi phạm, hoặc có trường hợp bộ, ngành, địa phương sẽ chủ động bỏ qua khi phát hiện trang quảng cáo có dấu hiệu vi phạm trên mạng do cho rằng không phải thẩm quyền, trách nhiệm quản lý của mình.

Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam cho rằng, yêu cầu gỡ bỏ quảng cáo vi phạm trong 24 giờ là cần thiết để bảo vệ lợi ích cộng đồng nhưng cần làm rõ trách nhiệm giữa các bên (platforms, publishers, agencies, KOLs/KOCs). Tuy nhiên, việc phân định trách nhiệm trong việc ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm trên mạng giữa các cấp cần được phân định cụ thể hơn để tránh chồng chéo và dễ để lọt. Trong đó, yêu cầu nhãn hàng (người quảng cáo) phải chịu trách nhiệm chính nếu cung cấp thông tin không chính xác, đồng thời KOI/KOC chỉ nên chịu trách nhiệm trong phạm vi thông tin họ được cung cấp và đã kiểm tra hợp lý.

Để làm rõ các kiến nghị trên, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng giải đáp, Dự thảo Nghị định đã phân định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương khi phát hiện, xác định quảng cáo vi phạm pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính theo ngành, lĩnh vực, phạm vi quản lý nhà nước được phân công và gửi yêu cầu tới tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ quảng cáo để thực hiện việc ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm.

Trong trường hợp các bộ, ngành, địa phương không xác định được danh tính chủ thể đăng phát quảng cáo vi phạm để xử lý và yêu cầu ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm thì Bộ VHTTDL là đầu mối tiếp nhận thông báo, liên hệ và gửi yêu cầu xử lý tới tổ chức, cá nhân cung cấp quảng cáo tại Việt Nam hoặc triển khai các biện pháp kỹ thuật ngăn chặn dịch vụ vi phạm pháp luật và thực hiện các biện pháp xử lý theo quy định pháp luật. Dự thảo quy định thời hạn ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm chậm nhất là 24 giờ kể từ khi có yêu cầu…

Khắc Hạnh - Trần Việt