Covid-19 và an ninh khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương

Theo các nhà phân tích, trong tương lai gần, Covid-19 sẽ làm giảm mức độ sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng quân đội nhiều nước Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Quân đội các nước trong khu vực đã phải hủy bỏ những cuộc tập trận quy mô lớn vốn giúp họ duy trì mức độ sẵn sàng. Mỹ và Hàn Quốc đã hủy các cuộc diễn tập chung định kỳ vào đầu năm 2020. Mỹ - Philippines cũng hủy cuộc tập trận Balikatan thường niên vào tháng 5/2020. Australia mới đây hủy cuộc tập trận đa quốc gia Pitch Black, theo kế hoạch có sự tham gia của Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và một số nước khác trong khu vực.

Người dân đeo khẩu trang phòng lây nhiễm Covid-19 trong khi xếp hàng nhận thực phẩm cứu trợ ở Ấn Độ

Nhìn chung mức độ sẵn sàng chiến đấu thấp hơn trong khu vực sẽ làm tăng rủi ro sự cố quốc tế liên quan đến quân đội. Việc hủy quá nhiều cuộc tập trận của liên minh do Mỹ đứng đầu có thể khiến cả các đồng minh và đối thủ của Mỹ đặt câu hỏi liệu các lực lượng vũ trang Mỹ còn có khả năng đáp ứng những cam kết an ninh rộng mở của họ đối với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hay không.

Đại dịch cũng có thể tạm thời cản trở vai trò ngày càng lớn của Ấn Độ trong bảo đảm an ninh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trong một thập kỷ qua, Ấn Độ đã dần trở thành một bên bảo đảm an ninh trong khu vực thông qua việc tăng cường năng lực hải quân, ủng hộ các nỗ lực xây dựng năng lực hàng hải ở Đông Nam Á và đẩy mạnh tham gia các đối thoại an ninh đa phương như “Quad” (gồm Australia, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ). Hiện nay, số ca mắc Covid-19 tại Ấn Độ đang tăng nhanh chóng ở Ấn Độ bất chấp lệnh phong tỏa kéo dài từ tháng 3. Trong bối cảnh hệ thống y tế bị quá tải và nền kinh tế vật lộn với các biện pháp phong tỏa, chính quyền của Thủ tướng Modi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dồn sự chú ý và nguồn lực vào giải quyết các thách thức trong nước.

Cũng theo các nhà phân tích, trong dài hạn, đại dịch Covid-19 sẽ gây ra những tác động chiến lược lên an ninh khu vực. Có lẽ quan trọng nhất là việc dịch Covid-19 sẽ làm căng thẳng hơn thế đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc trong khu vực. Đối với nhiều người ở Mỹ, đại dịch đã cho thấy rõ cái giá mà nước này phải trả cho việc phụ thuộc vào Trung Quốc cũng như mức độ thiếu tin cậy đối với Bắc Kinh.

Nhiều người Trung Quốc thì lại xem việc Mỹ chỉ trích Bắc Kinh là nhằm đánh lạc dư luận trong nước về cách phản ứng của họ trước đại dịch. Thế đối đầu do dịch Covid-19 có thể sẽ kéo dài lâu hơn cả bản thân dịch bệnh này, đổ thêm dầu vào cuộc cạnh tranh chiến lược ngày càng tăng giữa hai cường quốc mạnh nhất khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Dịch Covid-19 có thể sẽ tác động dài hạn lên ảnh hưởng và quyền lực của Mỹ và Trung Quốc đối với khu vực. Mỹ phải chật vật chống dịch ở trong nước, nên hình ảnh của họ ở khu vực và trên toàn cầu cũng bị sứt mẻ. Trong khi đó, Trung Quốc đã tận dụng đại dịch để quảng bá hình ảnh, thậm chí còn lợi dụng lúc các nước khác mải đương đầu với dịch bệnh để gia tăng các hoạt động ở Biển Đông, dọc theo biên giới Trung Quốc - Ấn Độ, cũng như bị cáo buộc tấn công mạng nhằm vào Australia.

Về lâu dài, dịch Covid-19 cũng làm tổn hại đến tính chính danh của trật tự quốc tế tự do ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Các thể chế quốc tế hàng đầu đã phải chật vật ứng phó với đại dịch. Chẳng hạn nhóm G-7 đã không thể ra được một tuyên bố chung về Covid-19. Danh tiếng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng bị tổn hại do những nghi ngờ về việc thiên vị Trung Quốc, dẫn đến việc Mỹ cắt đứt quan hệ với tổ chức này.

Đại dịch Covid-19 có thể gây ra tác động dài hạn đối với cách nhìn nhận về các mối đe dọa trong khu vực. Đối mặt với những hậu quả to lớn do đại dịch gây ra, các quốc gia sẽ coi trọng hơn vấn đề an ninh dịch bệnh. Các dữ liệu thăm dò chỉ ra rằng, công dân Mỹ đã coi sự lây lan của dịch bệnh là mối đe dọa toàn cầu hàng đầu mà đất nước họ phải đối mặt.

Bình Minh (t.h)