Chờ đợi 'Thượng đỉnh vì Hòa bình' Trung Đông với sự chủ trì của ông Trump
Hội nghị quốc tế mang tên 'Thượng đỉnh vì Hòa bình' sẽ diễn ra tại Ai Cập với sự tham dự của 20 lãnh đạo thế giới trong đó có Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm đánh dấu sự chấm dứt cuộc chiến ở Gaza.
Ngày 13-10, hội nghị quốc tế nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Gaza và “mở ra giai đoạn mới về an ninh và ổn định khu vực” sẽ diễn ra tại Ai Cập, theo thông cáo của Phủ Tổng thống Ai Cập.
Hội nghị mang tên “Thượng đỉnh vì Hòa bình” sẽ diễn ra tại khu nghỉ dưỡng Sharm el-Sheikh bên Biển Đỏ với sự đồng chủ trì của Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sissi và Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng sự tham dự của hơn 20 lãnh đạo thế giới”.
Không khí hân hoan tại Israel và Gaza
Hội nghị diễn ra 3 ngày sau khi thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza chính thức có hiệu lực và quân đội Israel rút về các vị trí đã thỏa thuận sau khi chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu phê duyệt giai đoạn đầu tiên nhằm chấm dứt chiến tranh.
Hiện đã bắt đầu khung thời gian 72 giờ để Hamas thả các con tin còn lại. Khung thời gian này sẽ kết thúc vài giờ trước khi “Thượng đỉnh vì Hòa bình” bắt đầu.
Hiện Hamas đang giữ 48 con tin, trong đó Israel tin rằng 20 người vẫn còn sống. Một quan chức Israel nói với đài NBC News rằng tất cả các con tin còn sống sẽ được thả cùng một lúc.
Đổi lại, Israel sẽ phóng thích 250 tù nhân Palestine đang thụ án chung thân và 1.700 người Palestine bị bắt sau ngày 7-10-2023.
Quân đội Mỹ đang chuẩn bị triển khai tối đa 200 binh sĩ tới Israel để hỗ trợ công tác ổn định tình hình tại Gaza, cũng như đảm bảo việc vận chuyển viện trợ nhân đạo và hỗ trợ an ninh vào vùng đất này, theo hai quan chức Mỹ.
Những ngày qua, hàng nghìn người Palestine đã lên đường trở về nhà ở phía bắc Dải Gaza sau khoảng thời gian dài phải di tản do giao tranh.
“Đó là một cảm xúc không thể diễn tả; tạ ơn Thánh Allah. Chúng tôi rất, rất hạnh phúc vì chiến tranh đã dừng lại và nỗi khổ đã kết thúc” - bà Nabila Basal, một cư dân Gaza đang cùng con gái trở về nhà, nói với hãng tin Reuters.
Người dân Dải Gaza ăn mừng thỏa thuận ngừng bắn ngày 9-10. Ảnh: UPI
Tại Israel, ngày 11-10, khi màn đêm buông xuống, hàng chục nghìn người đã tập trung tại Quảng trường Con tin ở Tel Aviv. Nơi đây vang dội tiếng hò reo vui mừng sau hai năm chứng kiến vô số cuộc biểu tình tràn đầy giận dữ và đau thương.
Có mặt tại đây, con rể của ông Trump - ông Jared Kushner và con gái Ivanka Trump đã cùng đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff - những người đóng vai trò chủ chốt trong tiến trình đàm phán ngừng bắn - đã có bài phát biểu.
“Chúng ta đều mang ơn sâu sắc đối với Tổng thống Trump. Trong thời khắc tồi tệ nhất, ông ấy vẫn từ chối chấp nhận quan điểm cho rằng hòa bình ở Trung Đông là điều không thể đạt được” - ông Witkoff nói, giữa tiếng reo hò vang dội từ đám đông.
“Tôi đã mơ về đêm nay. Đó là một hành trình dài. Khi các bạn trở về trong vòng tay của gia đình và đất nước, hãy biết rằng toàn thể Israel và cả thế giới đang sẵn sàng chào đón các bạn về nhà với vòng tay rộng mở và tình yêu vô tận” - đặc phái viên Mỹ nhắn đến các con tin.
Trong khi đó, ông Kushner bày tỏ niềm hạnh phúc khi thấy thân nhân của các con tin “cuối cùng cũng có được sự thanh thản và chấm dứt cơn ác mộng”.
Cựu cố vấn Nhà Trắng cũng nói rằng ông vui mừng khi thấy “nỗi đau khổ đã chấm dứt đối với người dân Gaza”. “Chúng ta sẽ không ăn mừng tối nay, mà sẽ ăn mừng vào ngày 13-10, khi giai đoạn một kết thúc” - ông Kushner nói thêm.
Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff (giữa), con gái ông Trump - bà Ivanka Trump và chồng là ông Jared Kushner tại Tel Aviv ngày 11-10. Ảnh: AFP
Một tín hiệu tích cực khác là viện trợ sắp trở lại Dải Gaza. Israel cho biết 600 xe tải chở hàng cứu trợ nhân đạo do Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và các nước tài trợ vận hành sẽ vào Gaza mỗi ngày sau thỏa thuận ngừng bắn.
Ngoài hội nghị tại Ai Cập, trong chuyến công du khu vực lần này, Tổng thống Trump cũng dự kiến sẽ phát biểu trước quốc hội Israel và trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên làm điều đó kể từ thời Tổng thống George W. Bush năm 2008.
Chờ đợi giai đoạn hai của kế hoạch ngừng bắn
Giới quan sát vẫn còn lo ngại về những thách thức lớn phía trước đối với thỏa thuận ngừng bắn vừa đạt được. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, trụ sở Mỹ), ba điểm căng thẳng trước mắt xoay quanh các vấn đề về việc giải giáp Hamas, rút quân Israel và chấm dứt xung đột vĩnh viễn.
Người dân miền bắc Gaza trở về nhà sau khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Thỏa thuận hướng tới mục tiêu “phi quân sự hóa Gaza dưới sự giám sát của các quan sát viên độc lập”, song lại thiếu chi tiết cụ thể. Nhiều câu hỏi lớn vẫn chưa được giải đáp liên quan đến việc giải giáp Hamas. Thỏa thuận cũng không đề cập cách thức để phá hủy “toàn bộ cơ sở hạ tầng quân sự, khủng bố và tấn công, bao gồm đường hầm và cơ sở sản xuất vũ khí”.
Hệ thống đường hầm của Hamas là một thách thức đặc biệt nan giải. Các quan chức quốc phòng cấp cao của Israel ước tính mạng lưới đường hầm này ở Gaza dài từ 560 - 640 km, sâu khoảng 60 m) dưới lòng đất.
Trong khi đó, vẫn còn những câu hỏi xoay quanh các giai đoạn rút quân của Israel. Thỏa thuận quy định việc rút quân ban đầu về “đường giới hạn đã được thống nhất” nhưng không làm rõ thời gian hay trình tự cho các đợt rút quân tiếp theo. Kế hoạch cũng đề xuất thiết lập một vùng đệm của Israel bên trong Gaza, song Hamas đã bày tỏ kỳ vọng về việc Israel rút hoàn toàn khỏi lãnh thổ này.
Người dân Tel Aviv xuống đường ăn mừng thỏa thuận trả tự do cho con tin vào ngày 11-10. Ảnh: CNN
Cuối cùng, về dài hạn, các thỏa thuận liên quan đến quản trị và an ninh cho “ngày hậu chiến” ở Gaza vẫn chủ yếu dừng ở mức ý tưởng, với nhiều khoảng trống trong khâu thực thi. Ngoài ra, việc thành lập Lực lượng Ổn định Quốc tế gồm các đối tác Ả Rập và toàn cầu cũng đối mặt nhiều trở ngại lớn.
Đồng quan điểm, một cựu quan chức an ninh cấp cao của Israel bày tỏ nghi ngờ khả năng rằng kế hoạch ngừng bắn có thể tiến tới “giai đoạn hai”. Các thỏa thuận dài hạn thuộc “giai đoạn hai” - như khả năng Hamas giải giáp, tương lai quản trị của Gaza và việc phân chia trách nhiệm an ninh tạm thời - được để lại cho các vòng đàm phán sau.
“Nếu giai đoạn đầu tiên này được thực hiện thành công, thì cuối cùng chúng ta có thể nói rằng mình đã đạt được điều gì đó tích cực. Nhưng tôi không nghĩ rằng giai đoạn hai sẽ được thống nhất” - ông Giora Eiland, tướng Israel đã về hưu, nói với NBC News.
Ông Eiland cho rằng không quốc gia đối tác nào của Israel trong khu vực “thực sự mong muốn giai đoạn hai được triển khai”. Ông nhắc lại rằng Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ cùng với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), những nước được dự kiến tham gia lực lượng này, đã hỗ trợ Hamas nhiều năm qua.
Tuy nhiên, quan chức này cho rằng đây “có lẽ là thỏa thuận tốt nhất có thể” mà Israel đạt được vào thời điểm hiện nay.
UNICEF: Người dân Gaza cần sự hỗ trợ khổng lồ
Ngày 11-10, bà Tess Ingram - giám đốc truyền thông của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) nói rằng người dân Palestine ở Dải Gaza đang cần sự hỗ trợ khổng lồ.
“Điều kiện ở khu vực al-Mawasi [gần TP Rafah] cực kỳ đông đúc. Đây là nơi người dân được sơ tán đến khi TP Gaza hứng chịu các đợt không kích dữ dội của Israel chỉ mới tháng trước” - bà Ingram nói với đài DW.
Theo bà, nhiều dân thường Palestine nói với bà rằng họ muốn quay về nhà dù những ngôi nhà đó còn nguyên vẹn hay chỉ còn đống đổ nát.
“Đó là lý do việc mở rộng quy mô hỗ trợ nhân đạo lúc này vô cùng quan trọng. Nếu người dân trở về giữa cảnh tàn phá như chúng ta biết, họ sẽ cần được giúp đỡ khẩn cấp trên quy mô lớn” - bà Ingram nói.
UNICEF hiện tập trung vào việc cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho trẻ em tại Gaza.
“Mùa đông đang đến, nên tình hình rất cấp bách. Thời tiết đang trở lạnh và mưa có thể đến trong vài ngày hoặc vài tuần tới. Vì vậy, chúng tôi cũng đang cố gắng đưa chăn, quần áo và giày mùa đông cho trẻ em. Thật đau lòng khi thấy nhiều em vẫn phải đi chân trần trên những đống đổ nát” - đại diện UNICEF cho biết thêm.
