Cần tránh lãng phí 'tài nguyên tri thức'

Ảnh minh họa: Internet

Những năm gần đây, cụm từ “đi học” đã trở thành nỗi ám ảnh, thậm chí là gánh nặng đối với không ít cán bộ. Có những người phải dành hàng năm trời cho các lớp “chuẩn hóa”. Sau khi tốt nghiệp đại học và được tuyển dụng, họ vẫn phải có thêm thời gian học tập trung ở nhiều lớp. Quãng thời gian này không chỉ khiến họ vắng mặt tại cơ quan, mà còn lãng phí ngân sách, nhân lực và cơ hội phát triển. Nguồn lực đáng lẽ dùng để cống hiến lại bị phân tán vào những chương trình đào tạo ít mang lại giá trị thực chất. Hệ quả là không chỉ gây lãng phí, mà còn sinh ra tâm lý ngại học, coi học là một nghĩa vụ “làm cho xong” - một nghịch lý đáng buồn, khi học tập lẽ ra phải là niềm vui, là động lực hứng khởi.

Một câu hỏi đặt ra: Phải chăng chúng ta đang chạy theo ma trận bằng cấp, chứng chỉ, mà quên mất mục tiêu tối thượng là nâng cao năng lực làm việc một cách thực chất? Thực tế cho thấy, có nhiều lớp “cán bộ đi học”, nhưng nội dung học tập chẳng vận dụng được bao nhiêu vào thực tiễn. Có những lớp dạy nội dung không thiết thực, trùng lặp hoặc kéo dài không cần thiết. Ngoài ra, có nhiều chương trình đào tạo chắp vá, thiếu đồng bộ, không cập nhật theo đòi hỏi thực tế. Sự lặp lại kiến thức từ lớp này sang lớp khác không chỉ gây nhàm chán, mà còn hoang phí “tài nguyên tri thức” một cách vô nghĩa.

Đáng báo động hơn, việc học đã biến tướng thành cuộc chạy đua bằng cấp mang nặng tính hình thức. Có những cán bộ công việc không liên quan vẫn phải học để lấy chứng chỉ, chỉ vì đó là điều kiện lên chức, nâng lương. Đây là thực trạng đáng lo ngại vì nó tạo ra vòng luẩn quẩn: Học để có bằng, có bằng để thăng tiến, chứ không phải học để phục vụ nhân dân tốt hơn. Khi bằng cấp thành “tấm vé” cứng nhắc, nó triệt tiêu động lực học thực chất, biến bồi dưỡng thành nghĩa vụ hành chính, thủ tục giấy tờ.

Đã đến lúc cần một cuộc cách mạng trong tư duy và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Học tập là cần thiết, thậm chí phải suốt đời, nhưng phải khoa học, thiết thực và hiệu quả. Nguyên tắc cơ bản là phải rà soát kỹ từng đối tượng cần học gì, tránh áp dụng chung các đối tượng vào một khung cứng nhắc. Mỗi vị trí, mỗi cá nhân có yêu cầu riêng; áp dụng khung chuẩn máy móc là thiếu khoa học. Cần có tầm nhìn chiến lược là xây dựng hệ thống học tập tự nhiên, liên tục, cá nhân hóa và gắn với thực tế.

Để nâng cao hiệu quả của việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trước hết, cần tối ưu hóa nội dung và thời lượng; bớt học tập trung, loại bỏ trùng lặp, mở lớp bồi dưỡng ngắn gắn với chức danh, chức vụ; các khóa học phải đi thẳng vào vấn đề, cung cấp kỹ năng cụ thể, giảm gián đoạn công việc. Thêm nữa, cần đổi mới tiêu chí đánh giá bổ nhiệm, theo đó, bằng cấp không phải là tất cả, trái lại, nên đánh giá thực tài, lấy hiệu quả công việc làm thước đo chính. Ngoài ra, cần khuyến khích học linh hoạt, tự chủ, tận dụng công nghệ số để tự học, vừa học vừa làm dựa trên nền tảng học liệu mở, làm việc học tiện lợi, hiệu quả và tiếp cận rộng rãi...

Những bất cập trong việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nêu ở trên chính là một dạng lãng phí “tài nguyên tri thức”. Rõ ràng, cần phải biến gánh nặng học tập thành động lực phát triển, để mỗi cán bộ thực sự sáng tạo, cống hiến cho đất nước phồn vinh. Đây là cải cách cần thiết, khả thi, vì một đội ngũ “công bộc” thực tài, thực việc, thực sự vì dân.

Xây Dựng