Bức tranh xuất khẩu khởi sắc rõ nét

Lĩnh vực dệt may ghi nhận nhiều tín hiệu khởi sắc. Ảnh: Quang Vinh

Nhiều nhóm hàng xuất khẩu đạt ngưỡng 10 tỷ USD

Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, tính đến hết quý III, xuất khẩu Việt Nam ghi nhận dấu ấn đặc biệt khi có tới 7 nhóm hàng hóa vượt ngưỡng 10 tỷ USD, chiếm gần 68% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Dẫn đầu là điện tử, máy tính và linh kiện với kim ngạch xấp xỉ 66,9 tỷ USD, tăng hơn 43% so với cùng kỳ năm trước, tiếp tục khẳng định vị thế là động lực chính của tăng trưởng xuất khẩu. Kế đến là điện thoại và linh kiện đạt khoảng 38,2 tỷ USD, cùng với máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác hơn 37 tỷ USD, tạo nên “bộ ba” công nghiệp chế biến chế tạo, đóng góp hơn một nửa giá trị xuất khẩu của Việt Nam.

Ở nhóm công nghiệp nhẹ, dệt may và giày dép lần lượt đạt 26,5 tỷ USD và 16,1 tỷ USD, phản ánh sự ổn định của các ngành hàng thâm dụng lao động vốn là thế mạnh truyền thống. Đáng chú ý, gỗ và sản phẩm gỗ đạt 11,1 tỷ USD cùng phương tiện vận tải và phụ tùng đạt 11,4 tỷ USD tiếp tục duy trì sức tăng trưởng tích cực, cho thấy khả năng Việt Nam không chỉ xuất khẩu hàng tiêu dùng mà còn từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng công nghiệp toàn cầu.

Nhìn từ cơ cấu, các nhóm hàng vượt mốc 10 tỷ USD đều mang hai giá trị nổi bật. Thứ nhất, chúng phản ánh sự dịch chuyển của nền kinh tế sang công nghiệp chế biến, chế tạo và xuất khẩu công nghệ cao, giảm dần sự phụ thuộc vào xuất khẩu thô. Thứ hai, ở khía cạnh nông – lâm sản, những ngành hàng như gỗ đã chứng minh rằng giá trị gia tăng từ chế biến sâu và đáp ứng tiêu chuẩn xanh đang mở ra cánh cửa lớn tại các thị trường phát triển. Đây chính là nền tảng để Việt Nam hướng tới mục tiêu xuất khẩu bền vững, không chỉ tăng về lượng mà còn khẳng định về chất.

Trong bối cảnh thế giới biến động mạnh mẽ bởi các yếu tố địa chính trị và sự bùng nổ của công nghệ, Việt Nam đang từng bước chuyển dịch từ vai trò “công xưởng sản xuất” sang trung tâm sáng tạo công nghệ cao trong khu vực. Sự hiện diện của các tập đoàn hàng đầu thế giới như Samsung, LG, Foxconn, Intel, Canon, Compal, Pegatron, Luxshare… với những dự án trị giá hàng tỷ USD đã nhanh chóng nâng cao năng lực sản xuất, đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp điện tử.

Giới chuyên gia đánh giá, nếu đơn hàng xuất khẩu tiếp tục duy trì ổn định, kim ngạch nhập khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện của Việt Nam trong năm nay hoàn toàn có thể cán mốc 100 tỷ USD, củng cố thêm vị thế của ngành trong nền kinh tế quốc gia.

Vượt các rào cản

Tuy nhiên, năm 2025, bức tranh thương mại quốc tế vẫn phủ bóng bởi nhiều bất ổn: căng thẳng địa chính trị chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, chính sách tiền tệ thắt chặt của các nền kinh tế lớn như Mỹ và EU gây sức ép lên nhu cầu tiêu dùng, trong khi xu hướng bảo hộ mậu dịch nổi lên ở nhiều khu vực. Điều này khiến chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục chịu thử thách.

Trong bối cảnh ấy, xuất khẩu Việt Nam cho thấy khả năng thích ứng đáng ghi nhận. Nhờ tận dụng hiệu quả các FTA thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP…), hàng hóa Việt Nam ngày càng có chỗ đứng vững chắc ở những thị trường lớn. Đặc biệt, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc đã mang lại cho Việt Nam cơ hội trở thành điểm đến sản xuất – xuất khẩu mới của nhiều tập đoàn đa quốc gia.

Các mặt hàng chủ lực dần khẳng định sức cạnh tranh tại các thị trường trọng điểm: Mỹ tiếp tục là thị trường quan trọng bậc nhất, đặc biệt đối với dệt may, đồ gỗ, thủy sản và cà phê; EU với EVFTA mở ra ưu đãi thuế quan, giúp nông sản và hàng chế biến sâu của Việt Nam gia tăng khả năng cạnh tranh. Tương tự với Nhật Bản, nhiều sản phẩm như cá tra, tôm cùng nhiều loại trái cây cũng đã có mặt tại thị trường này, cho thấy hàng hóa xuất khẩu của ta ngày càng nâng cao sức cạnh tranh, vững chân tại các thị trường khó tính.

Dù triển vọng tích cực, xuất khẩu Việt Nam vẫn đối mặt với không ít rào cản: chi phí logistics và vận tải quốc tế duy trì ở mức cao, yêu cầu “xanh hóa” sản xuất từ năng lượng tái tạo đến giảm phát thải carbon ngày càng khắt khe tại các thị trường xuất khẩu. Trong bối cảnh đó, giới chuyên gia khuyến cáo, DN cần đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường. Bên cạnh đó, nhanh chóng phát triển sản phẩm chế biến sâu thay vì xuất khẩu thô, cần đầu tư công nghệ, nâng cao giá trị gia tăng và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, truy xuất nguồn gốc. Hàng Việt Nam cần được định vị rõ ràng trên bản đồ xuất khẩu thế giới, tránh tình trạng “ẩn danh” dưới thương hiệu của đối tác. Cùng với đó, thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới cũng là kênh quan trọng để tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng tại các thị trường mới nổi...

Duy Khang