Bóng đá Việt Nam chạy đua nhập tịch lợi bất cập hại

Cú ngã ngựa 0-4 trên sân Bukit Jalil là trận thua có cách biệt lớn nhất của bóng đá Việt Nam trước một đối thủ Đông Nam Á trong suốt 15 năm qua, và cũng là lần đầu tiên kể từ năm 2014, đội tuyển áo đỏ gục ngã trước Malaysia, đối thủ từng bị xem là dưới cơ. Bốn bàn thắng của Malaysia do công các ngoại binh nhập tịch, trong đội hình có đến 9/11 cầu thủ có gốc gác nước ngoài.

Bóng đá Việt Nam dậy sóng sau một trận thua

Thầy trò Kim Sang-sik đã thua toàn diện Malaysia vào đêm 10-9, và thực sự các tuyển thủ Việt Nam cũng không còn giữ được sự sắc bén và bản lĩnh như từng thấy trong quá khứ. Điều này càng trở nên nguy hiểm khi đội tuyển đang trong giai đoạn chuyển giao lực lượng, với nhiều gương mặt trẻ cần sự dẫn dắt.

Trong bối cảnh các đội bóng Đông Nam Á đều đang bứt tốc nhờ chính sách nhập tịch mạnh tay và chiến lược đào tạo trẻ bài bản, Việt Nam sẽ cần nhiều hơn những điều chỉnh mang tính hệ thống để không bị tụt lại. Trận thua 0-4 là lời cảnh tỉnh, là một cơ hội để bóng đá Việt Nam nhìn lại mình bắt đầu từ gốc rễ. Nếu không, làng bóng Việt trong tương lai có thể sẽ không chỉ thua một trận, mà thua cả một thế hệ mới trong khu vực.

Tân binh Pendant Quang Vinh lên tuyển Việt Nam sau khi hoàn tất quá trình nhập tịch. Ảnh: VFF.

Sau trận đấu, câu hỏi nóng nhất được đặt ra: Liệu đã đến lúc bóng đá Việt Nam nên đẩy mạnh hơn nữa chính sách nhập tịch và mời gọi các cầu thủ gốc Việt về khoác áo đội tuyển quốc gia? Thực chất nhập tịch ngoại binh ở Việt Nam không phải là điều mới. Trên thực tế, bóng đá Việt Nam từng nhập khẩu nhiều cái tên như Phan Văn Santos, Huỳnh Kesley, Đinh Hoàng Max hay Hoàng Vũ Samson,… từng để lại dấu ấn trong màu áo các CLB V-League và cũng từng lên tuyển quốc gia.

Nhưng trong suốt hơn một thập kỷ, chủ trương sử dụng cầu thủ nhập tịch vẫn chưa trở thành một chính sách nhất quán, đa phần mang tính thử nghiệm nhỏ lẻ. Tại AFF Cup 2024, Nguyễn Xuân Son là cầu thủ nhập tịch duy nhất có mặt trong danh sách thi đấu và sự xuất sắc của chân sút thuần gốc Brazil này đã giúp anh giành cú đúp Cầu thủ xuất sắc nhất, Vua phá lưới.

Ở trận gặp Malaysia mới đây, đội tuyển Việt Nam còn có thủ môn Nguyễn Filip và hậu vệ Pendant Quang Vinh, hai cầu thủ Việt kiều được triệu tập trong bối cảnh thiếu hụt lực lượng. Rõ ràng với số ít gương mặt nhập tịch này là chưa đủ để tạo nên một cuộc cách mạng nhân sự.

Đội tuyển Malaysia có đến 18 cầu thủ nhập tịch và có đến 9/11 ngoại binh trong đội hình xuất phát tiếp khách Việt Nam đêm 10-6. Ảnh: TS.

So với Indonesia, Malaysia hay Philippines, những đội bóng có tỷ lệ cầu thủ nhập tịch chiếm khoảng 60-80% đội hình, bóng đá Việt Nam vẫn đang loay hoay với lối đi của riêng mình bằng dàn nội binh. Điều này từng là thế mạnh giúp Việt Nam thống trị Đông Nam Á giai đoạn 2018-2022. Nhưng hiện tại, sự khác biệt ngày càng rõ, và đâu là gốc rễ?

Không chạy đua nhập tịch bằng mọi giá

Vấn đề không chỉ nằm ở việc bóng đá Việt Nam có nên nhập tịch hay không, mà là khả năng thực thi. Nguyên do nguồn cầu thủ gốc Việt đạt trình độ cao đang chơi bóng ở châu Âu hay Mỹ vốn đã không nhiều. Bên cạnh đó, điều kiện pháp lý và rào cản hành chính chưa đủ linh hoạt để tạo thuận lợi trong quá trình nhập tịch. Chưa kể, nhiều CLB tại V-League vẫn đang hoạt động với ngân sách eo hẹp, việc chiêu mộ và nuôi dưỡng các cầu thủ gốc Việt hay ngoại binh chất lượng cao là rất khó khăn.

Dĩ nhiên, việc nhập tịch không phải là con đường duy nhất để cải thiện chất lượng đội tuyển. Nhật Bản là dẫn chứng rõ nét. Đội hình toàn cầu thủ nội của họ vừa đánh bại Indonesia 6-0 với hàng loạt cái tên nhập tịch gốc Hà Lan, Nigeria hay Brazil. Hàn Quốc cũng thắng đậm Kuwait 4-0 mà không cần dựa vào cầu thủ nhập tịch nào. Uzbekistan giành vé chơi vòng chung kết World Cup 2026 cũng không cần nhập tịch.

Thủ môn Nguyễn Filip có nguồn gốc Việt Nam. Ảnh: VFF.

Từ đây, một câu hỏi khác cần được đặt ra: Bóng đá Việt Nam có đang đầu tư đủ cho đào tạo trẻ, cho hệ thống giải chuyên nghiệp, cho mô hình phát triển bóng đá học đường và tuyển trạch từ cơ sở không? Trong khi các nền bóng đá tiên tiến xây dựng căn cơ bằng học viện, bằng hệ thống HLV bản địa chất lượng cao, thì Việt Nam vẫn loay hoay giữa giải pháp ngắn hạn và sự thiếu kiên định trong định hướng phát triển.

Trận thua trước Malaysia là bài học cay đắng, nhưng nó cũng là cơ hội để bóng đá Việt Nam nhìn lại mình một cách toàn diện, không chỉ ở khía cạnh nhân sự, mà cả về cấu trúc, tư duy, và tham vọng dài hạn. Không có con đường tắt nào bền vững trong bóng đá, như việc chạy đua nhập tịch ngoại binh ồ ạt như các quốc gia khác, vừa đánh mất bản sắc, lại vừa tước đi cơ hội cho cầu thủ trẻ trong nước.

NGỌC ANH