AI đang thay đổi công việc của kỹ sư công nghệ thông tin thế nào?

Ở nhiều doanh nghiệp, các tác vụ kỹ thuật mang tính lặp lại đã được tự động hóa đáng kể. Viết mã nhanh hơn, phát hiện lỗi sớm hơn, triển khai hệ thống gọn hơn dần trở thành chuẩn chung. Khi năng suất được san bằng nhờ công cụ, lợi thế nghề nghiệp không còn nằm ở tốc độ hay khối lượng công việc xử lý, mà ở khả năng đặt vấn đề, thiết kế hệ thống và ra quyết định trong những bối cảnh phức tạp.

Khi kỹ năng code không còn là yêu cầu duy nhất

Theo báo cáo “The State of AI 2024” của McKinsey, 78% doanh nghiệp trên toàn cầu đã ứng dụng AI ở ít nhất một mảng hoạt động. Tại Việt Nam, báo cáo “Thực trạng ứng dụng AI và tuyển dụng IT 2025” của ITviec cho thấy nhu cầu nhân lực AI tiếp tục tăng, trong khi doanh nghiệp ngày càng khắt khe hơn về các yêu cầu kỹ năng.

Cùng với sự phổ biến của AI, mô tả công việc của kỹ sư công nghệ thông tin (CNTT) đang dịch chuyển rõ rệt. Khi AI được tích hợp sâu vào quy trình phát triển phần mềm, các công việc mang tính lặp lại như viết mã theo mẫu hay xử lý thủ công đang giảm nhanh về nhu cầu. Trong khi đó, vai trò của kỹ sư được mở rộng sang các lĩnh vực như phân tích yêu cầu, thiết kế kiến trúc hệ thống, làm việc với dữ liệu và phối hợp những bộ phận sản phẩm, kinh doanh.

Báo cáo “Future of Jobs Report 2025” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo trong 5 năm tới, các nghề liên quan đến AI, dữ liệu và máy học sẽ tăng trưởng nhanh hơn nhiều so với những vị trí công nghệ truyền thống. Song song với sự tăng trưởng đó, nhiều vai trò hiện tại cũng sẽ được tái định nghĩa khi AI đảm nhiệm phần lớn công việc mang tính lặp lại. Điều này cho thấy AI không làm mất đi vai trò của kỹ sư CNTT, mà buộc vai trò đó phải mở rộng và nâng cấp.

Nhiều kỹ sư cho biết họ dành ít thời gian hơn cho việc viết từng dòng mã và nhiều thời gian hơn cho việc phân tích yêu cầu, đánh giá dữ liệu, thiết kế kiến trúc, phối hợp các bộ phận khác trong doanh nghiệp. Khi phần thực thi được tự động hóa, giá trị công việc dịch chuyển sang những năng lực “phi kỹ thuật” hơn như tư duy hệ thống, quản lý dự án, tối ưu quy trình và khả năng ra quyết định.

Đào tạo sau đại học theo kịp sự thay đổi vai trò nghề nghiệp

Khi mô tả công việc thay đổi, nhu cầu đào tạo của kỹ sư CNTT cũng thay đổi theo. Nhiều kỹ sư lựa chọn học tiếp không phải vì thiếu kỹ năng code, mà bởi cần bổ sung những năng lực mới để thích nghi với môi trường làm việc có AI hỗ trợ sâu.

Một lớp học MSE AI.

Tại Việt Nam, một số cơ sở đào tạo bắt đầu điều chỉnh chương trình theo hướng gắn chặt hơn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp công nghệ. Thay vì đào sâu vào viết mã thuần túy, nội dung đào tạo hướng nhiều hơn đến thiết kế hệ thống, tích hợp AI vào sản phẩm và chuyển hóa dữ liệu thành thông tin phục vụ ra quyết định.

Chẳng hạn, các chương trình Thạc sĩ Kỹ thuật phần mềm tại Viện Quản trị và Công nghệ FSB thuộc trường Đại học FPT được xây dựng xoay quanh 2 nhóm vai trò đang thiếu hụt trên thị trường: Nhóm kỹ sư làm chủ công nghệ AI và nhóm kỹ sư có khả năng ứng dụng AI trong phân tích, hỗ trợ ra quyết định kinh doanh.

Học viên MSE trong lễ khai giảng tại Đà Nẵng.

Các chương trình này hướng đến hình thành năng lực thiết kế, triển khai và giám sát hệ thống thông minh trong môi trường doanh nghiệp thực tế. Với Thạc sĩ Kỹ thuật phần mềm định hướng chuyên sâu AI (MSE AI), người học được trang bị nền tảng về machine learning, deep learning và triển khai hệ thống AI, đủ năng lực để không chỉ sử dụng, mà còn thiết kế và tích hợp AI vào sản phẩm phần mềm.

Trong khi đó, Thạc sĩ Kỹ thuật phần mềm định hướng ứng dụng AI trong phân tích kinh doanh (MSE BA) được trang bị kiến thức xây dựng và tích hợp giải pháp AI vào vận hành, kinh doanh, từ đó gia tăng hiệu suất, tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Anh Nguyễn Duy Hưng, lập trình viên tại Công ty FPT Đà Nẵng, cho biết một trong những lý do bản thân quyết định theo học Thạc sĩ Kỹ thuật phần mềm tại FSB cơ sở Đà Nẵng là mong muốn nâng cao những kiến thức mới về AI. “Khi công ty bắt đầu triển khai các dự án AI đầu tiên, tôi nhận ra phần lớn đồng nghiệp của mình đều hiểu sâu về mô hình và pipeline huấn luyện. Tôi nghĩ nếu không học ngay, mình sẽ bị ‘tụt lại’ trong làn sóng chuyển đổi công nghệ này”, anh Hưng nhấn mạnh.

Theo đại diện nhà trường, điểm chung của 2 chương trình là giúp kỹ sư công nghệ thông tin xây dựng tư duy dài hạn, phù hợp yêu cầu nghề nghiệp hiện nay.

Đắc An