Ổn định lạm phát: Thước đo niềm tin vĩ mô

Lạm phát vẫn trong tầm mục tiêu, nhưng áp lực tăng

CPI 8 tháng đầu năm 2025 tăng 3,25% so với cùng kỳ, vẫn là mức phù hợp để có dư địa hỗ trợ tăng trưởng. Công tác điều hành giá những tháng qua đã bám sát diễn biến, góp phần giữ ổn định vĩ mô. Tín dụng toàn hệ thống đến giữa tháng 9 tăng khoảng 11,5% so với cuối 2024 (tăng trên 19% so cùng kỳ năm trước) – mức tăng cao nhưng vẫn trong kiểm soát, nhằm vừa hỗ trợ tăng trưởng vừa giữ ổn định giá trị đồng tiền.

Những tháng còn lại của năm 2025, điều hành giá đứng trước nhiều thách thức đan xen. Giá nguyên, nhiên vật liệu nhập khẩu vẫn tiềm ẩn biến động phức tạp theo tình hình địa chính trị thế giới, trong khi lạm phát ở Mỹ vẫn cao hơn mục tiêu 2% khá nhiều, buộc Fed phải thận trọng trong các quyết định cắt giảm lãi suất tiếp theo. Giá dầu mỏ có thể tăng trở lại, chi phí vận tải quốc tế và tác động chính sách thương mại, thuế quan, lãi suất từ các nước lớn đều có khả năng tác động lan tỏa vào giá cả trong nước. Điều này đồng nghĩa áp lực tỷ giá và nhập khẩu lạm phát vẫn còn trong những tháng cuối năm.

Trong nước, áp lực có thể đến từ lộ trình điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý. Ví thử, nếu điều chỉnh cùng lúc giá điện, nước, dịch vụ y tế, giáo dục sẽ tạo hiệu ứng cộng hưởng không nhỏ. Bên cạnh đó, nhóm lương thực, thực phẩm và hàng thiết yếu chịu tác động của thời tiết, dịch bệnh, chi phí sản xuất tăng, trong khi nhu cầu tiêu dùng sắp bước vào cao điểm lễ, Tết. Đây là những tác nhân có thể nhanh chóng tác động đến kỳ vọng lạm phát, bởi chỉ cần mớ rau, cân thịt… tăng trong một khoảng thời gian kéo dài cũng đủ tạo tác động không nhỏ lên chi tiêu hộ gia đình. Ngoài ra, giá vật liệu xây dựng như cát, đá, xi măng, thép - gắn với tiến độ đầu tư công - có thể tái diễn tình trạng “căng cung, ép giá” nếu quản lý không chặt. Giải ngân mạnh vốn đầu tư công cuối năm cũng cần lưu ý để tránh tăng áp lực cho nhóm này.

Cũng không thể bỏ qua ảnh hưởng từ dòng vốn tín dụng và cung tiền. Duy trì lãi suất cho vay thấp hỗ trợ tăng trưởng là cần thiết nhưng cũng khiến nhu cầu tín dụng tăng. Nếu vốn không được dẫn hướng vào sản xuất – kinh doanh mà chảy vào kênh đầu cơ, có thể làm gia tăng áp lực giá cả.

Ở khía cạnh quốc tế, đồng USD biến động bất thường khiến tỷ giá trong nước cũng chịu nhiều áp lực. Tuy nhiên, theo các dự báo, biên độ biến động vẫn trong mức hợp lý 4-5% cho cả năm, nhờ chính sách điều hành “đủ chặt để ổn định, đủ linh hoạt để hỗ trợ tăng trưởng”.

Về tổng thể, TS.Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, cùng lúc đang tồn tại cả những yếu tố khiến giá cả tăng - giảm đan xen, và cần được theo dõi sát để tránh bất ngờ. Điều này đặt ra yêu cầu các chính sách luôn phải chủ động, bám sát diễn biến thị trường và giữ kỷ luật điều hành, không để cho lạm phát có “cơ hội” bùng phát ngoài tầm kiểm soát. Đồng thời chuyên gia này cũng tin tưởng, năm nay Việt Nam sẽ tiếp tục kiểm soát thành công CPI ở mức dưới 4%, kéo dài hơn một thập kỷ duy trì lạm phát ở dưới mức này.

Chính phủ và các cơ quan điều hành kiên định mục tiêu kép: kiểm soát lạm phát - hỗ trợ tăng trưởng

Nếu CPI tăng nhanh, hạ sẽ rất khó

PGS-TS. Ngô Trí Long - Chuyên gia kinh tế dự báo, CPI năm nay sẽ trong khoảng 4-4,5% (theo kịch bản cơ sở), nhưng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Tiếp tục điều hành tiền tệ linh hoạt; Kiểm soát chi phí đầu vào; Giữ ổn định tỷ giá và giá xăng dầu; Cải thiện giải ngân đầu tư công; Tăng minh bạch thông tin và truyền thông chính sách nhất quán. Chuyên gia này nhấn mạnh, kiểm soát lạm phát không chỉ là nhiệm vụ ngắn hạn mà còn là nền tảng đảm bảo ổn định vĩ mô và phục hồi bền vững của nền kinh tế.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cũng từng lưu ý: “Lạm phát khi xuất hiện thì rất nhanh, nhưng để kiểm soát giảm lại thì rất khó. Đây là lý do cần điều hành chính sách chủ động, sát diễn biến và thận trọng”. Thông điệp này khẳng định rõ yêu cầu phải đi trước một bước trong điều hành, không để lạm phát “chạy” rồi mới “đuổi” theo xử lý.

Có một quy luật bất thành văn nhưng gần như luôn đúng trong thực tế: Cú sốc giảm giá hiếm khi trở thành mặt bằng giá mới, trong khi giá đã tăng thường neo ở mức cao và tiếp tục tạo tâm lý lạm phát kỳ vọng. Điều đó cho thấy, công tác điều hành giá là hết sức quan trọng, bởi nếu không kiểm soát hiệu quả lạm phát thì kết quả tăng trưởng sẽ giảm đi nhiều phần ý nghĩa đối với đời sống của người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, tăng cường công tác quản lý, điều hành giá hợp lý để thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững là yêu cầu bắt buộc và luôn được Chính phủ đặt ra.

Với CPI bình quân 8 tháng đã 3,25%, để giữ mục tiêu dưới 4-4,5%, dư địa còn lại không nhiều. Thách thức là các cú sốc giá vẫn có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào. Điều đó đồng nghĩa với việc nếu không kiểm soát tốt, CPI cả năm có thể tiệm cận hoặc vượt ngưỡng mục tiêu. Theo các chuyên gia, để giữ lạm phát trong tầm kiểm soát, tiếp tục củng cố “niềm tin vĩ mô”, trước hết việc điều hành giá cần tuân theo nguyên tắc thị trường có sự quản lý của Nhà nước, đi cùng minh bạch thông tin. Các biện pháp niêm yết, kê khai, công khai dữ liệu, bảo đảm cân đối cung – cầu các mặt hàng thiết yếu và xử lý nghiêm tình trạng tăng giá bất hợp lý sẽ giúp hạ nhiệt kỳ vọng, đặc biệt vào những dịp cao điểm tiêu dùng cuối năm. Song song với đó, việc điều chỉnh giá dịch vụ công cần theo lộ trình phù hợp. Yêu cầu “đúng thời điểm, đúng mức độ” là rất quan trọng để không tạo sức ép cộng hưởng, đồng thời có thể nghiên cứu kết hợp chính sách an sinh hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương, từ đó giảm áp lực lan tỏa lên CPI.

Ở bình diện chính sách vĩ mô, sự phối hợp nhịp nhàng giữa tài khóa và tiền tệ có ý nghĩa quyết định. Theo ông Kenji Okamura, Phó tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), việc tập trung nhiều hơn vào chính sách tài khóa, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ theo hướng thận trọng để kiểm soát lạm phát và giữ ổn định kinh tế vĩ mô là cần thiết. “Ở góc độ điều hành vĩ mô, hiện nay chính sách tiền tệ không còn nhiều dư địa… Chính sách tài khóa nên đóng vai trò lớn hơn, bởi vì có dư địa nhiều hơn trong việc hỗ trợ tăng trưởng kinh tế”, ông Kenji Okamura nói.

Tại cuộc họp nhằm tiếp tục cụ thể hóa Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2025 mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa phải tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả; trong đó phải khai thác tốt hơn dư địa của chính sách tài khóa để hỗ trợ cho chính sách tiền tệ; chính sách tiền tệ cần nghiên cứu ưu tiên cho vấn đề tỷ giá, lãi suất, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát các rủi ro, tăng cường kiểm tra, giám sát, dòng tiền phải đi đúng hướng vào sản xuất, kinh doanh, các động lực tăng trưởng, các lĩnh vực ưu tiên.

Trên hết, giữ nhịp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và gia tăng năng suất là những giải pháp quan trọng. Khi năng suất lao động tăng, chi phí logistics giảm, thủ tục hành chính thông thoáng hơn, nền kinh tế sẽ hấp thụ tốt hơn các cú sốc giá cả nếu có. Năng lực cung ứng được nới rộng sẽ góp phần giảm kỳ vọng lạm phát, tạo vòng xoáy tích cực củng cố niềm tin vĩ mô, làm nền tảng cho tăng trưởng bền vững năm 2025 và giai đoạn 2026-2030.

Đỗ Lê