Nơi ươm mầm tình yêu quê hương và bản sắc dân tộc

Có mặt tại một buổi tập múa chầu then của các em học sinh Trường Tiểu học Bắc Sơn (xã Bắc Sơn) chúng tôi nhận thấy các em đều thực hiện thuần thục động tác mà cô giáo hướng dẫn. Trong trang phục dân tộc đẹp mắt, các em hào hứng hòa vào từng nhịp điệu, tiếng nhạc. Học, luyện tập múa chầu then là một trong hoạt động ngoài giờ lên lớp nổi bật được nhà trường duy trì thường xuyên và nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình, sôi nổi từ học sinh, phụ huynh. Hoạt động này không chỉ giúp các em học sinh được thư giãn sau giờ học mệt mỏi mà còn tạo cơ hội để các em được trực tiếp trải nghiệm, gìn giữ truyền thống văn hóa của quê hương ngay tại sân trường.

Sau khi cùng các bạn say sưa tập múa, em Dương Thị Quỳnh Chi, học sinh lớp 5A2 hào hứng chia sẻ: Em cảm thấy rất vui và thêm yêu quê hương khi được thầy cô hướng dẫn tập hát, múa theo làn điệu Then tại trường. Em sẽ cố gắng chăm ngoan, học giỏi hơn nữa để góp phần gìn giữ bản sắc, văn hóa của quê hương.

Nhiều năm học qua, Trường Tiểu học Bắc Sơn thường xuyên tổ chức các hoạt động bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, tạo sân chơi bổ ích cho học sinh như: sinh hoạt dưới cờ theo chủ đề văn hóa; tham quan di tích lịch sử địa phương gắn liền với tài liệu giáo dục địa phương; thành lập các câu lạc bộ (CLB) di sản văn hóa dân gian; tổ chức cuộc thi văn nghệ, ẩm thực nhân dịp các ngày lễ, Tết đặc biệt trong năm…

Thầy Lương Trọng Đông, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bắc Sơn (xã Bắc Sơn) cho biết: Nhà trường luôn coi trọng việc giáo dục truyền thống, bồi đắp tình yêu quê hương, bản sắc văn hóa dân tộc cho các thế hệ học sinh. Việc thực hiện lồng ghép, tích hợp giáo dục văn hóa Bắc Sơn anh hùng, văn hóa xứ Lạng vào các môn học và hoạt động giáo dục không chỉ giúp học sinh nhớ lâu hơn về lịch sử mà còn gắn bó sâu sắc hơn với bản sắc dân tộc, biết phát huy truyền thống, kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại trong học tập, đời sống.

Các em học sinh Trường Phổ thông DTNT THCS và THPT Bắc Sơn, xã Bắc Sơn mặc trang phục dân tộc khi học tập trên lớp

Hay tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, học sinh được khuyến khích mặc trang phục dân tộc vào một ngày nhất định trong tuần, các dịp lễ, Tết, hội, hoạt động văn nghệ, ngoại khóa... Qua đó, không gian học đường trở nên đặc biệt ấn tượng và giàu bản sắc. Các em học sinh nữ duyên dáng trong những chiếc áo sặc sỡ với họa tiết chỉ màu đặc trưng, trong khi các bạn nam trông khỏe khoắn với bộ quần áo chàm thêu họa tiết chỉ nổi.

Em Hoàng Bích Thương, lớp 11A12, Trường PTDTNT THCS và THPT Cao Lộc cho hay: Theo em, việc mặc trang phục dân tộc truyền thống trong nhà trường là một cách hiệu quả để góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa và thể hiện lòng biết ơn của mỗi học sinh đối với những giá trị mà ông cha để lại. Đồng thời, khơi dậy trong chúng em mong muốn tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa của từng họa tiết, từng màu sắc trên trang phục của dân tộc khác cùng sinh sống trên địa bàn tỉnh. Bộ trang phục truyền thống còn là lời nhắc nhở chúng em về cội nguồn của mình.

Dù xã hội hiện đại có nhiều đổi thay, những bộ trang phục dân tộc các em mặc vẫn lưu giữ được nét đẹp truyền thống sâu sắc. Việc này không chỉ giúp tăng tính mỹ quan, tạo ra nét riêng biệt cho trường học mà còn trực tiếp khơi dậy tinh thần ham tìm hiểu về cội nguồn văn hóa của dân tộc, góp phần tích cực hưởng ứng phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Đặc biệt, nhiều em học sinh còn chủ động chọn mặc trang phục truyền thống hằng ngày khi đến trường, tự tin thể hiện niềm tự hào và tình yêu văn hóa dân tộc.

Các em học sinh trình diễn trang phục dân tộc tại Ngày hội văn hóa dân tộc các trường phổ thông dân tộc bán trú năm học 2024 - 2025

Được biết, để học sinh giữ gìn ngôn ngữ dân tộc, các trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú còn tích cực khuyến khích học sinh nói tiếng dân tộc trong sinh hoạt hàng ngày, đồng thời, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên học các chứng chỉ tiếng dân tộc, học ngôn ngữ qua giao tiếp với học sinh. Các nhà trường thường tổ chức các buổi trình diễn trang phục dân tộc để tôn vinh nét đẹp này, thành lập CLB thể thao, trò chơi dân tộc… giúp các em duy trì các phong tục qua vui chơi, giải trí. Bên cạnh đó, nhà trường đã trang trí góc bảo tồn văn hóa dân tộc, tạo không gian trực quan để học sinh tìm hiểu.

Toàn tỉnh hiện có 648 đơn vị, trường học với trên 200.000 học sinh từ mầm non đến THPT, trong đó có trên 80% học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Trong những năm gần đây, hoạt động giáo dục tình yêu quê hương, giữ gìn bản sắc dân tộc trong các trường học đã có sự chuyển mình mạnh mẽ bằng những giải pháp linh hoạt, đa dạng và đầy tính trải nghiệm. Đơn cử, trung bình mỗi năm có trên 1.000 hoạt động ngoại khóa như: tham quan, tìm hiểu thực tế tại các di tích lịch sử, địa điểm lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của địa phương, bảo tàng… được các trường học trên địa bàn toàn tỉnh tổ chức. Trong 5 năm học trở lại đây, đã có hàng trăm CLB cho học sinh được thành lập tại các trường trên địa bàn toàn tỉnh, trở thành "vườn ươm" cho tình yêu văn hóa như: CLB đàn Tính, hát Then; CLB múa sư tử mèo; CLB khâu, thêu hoa văn trang phục dân tộc; CLB đẩy gậy… thu hút hơn 500 học sinh tham gia thường xuyên.

Bên cạnh đó, các nhà trường còn đẩy mạnh tổ chức các cuộc thi thể thao dân tộc, trò chơi dân gian, vẽ tranh, làm video song ngữ giới thiệu di sản, thuyết trình về văn hóa hay thường xuyên tổ chức các hoạt động tham quan thực tế tại các địa điểm, di tích lịch sử… Bằng những cách tiếp cận đa chiều như vậy, học sinh không chỉ được trang bị kiến thức mà còn thực sự được sống, được trải nghiệm và hình thành một sợi dây gắn kết tự nhiên, sâu sắc với cội nguồn văn hóa của dân tộc.

Bà Phan Mỹ Hạnh, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT nhấn mạnh: Việc tích hợp giáo dục văn hóa dân tộc vào chương trình, hoạt động giáo dục trong mỗi trường học không chỉ là một nhiệm vụ trọng tâm mà còn là chiến lược dài hạn nhằm xây dựng nền tảng văn hóa vững chắc cho thế hệ trẻ tại Lạng Sơn. Sở GD&ĐT luôn chỉ đạo các nhà trường tích hợp nội dung văn hóa dân tộc vào các tiết học chính khóa của nhiều bộ môn, như Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý và Giáo dục công dân. Cùng với đó, Sở luôn khuyến khích các trường chủ động xây dựng các hoạt động trải nghiệm văn hóa đa dạng, linh hoạt để bổ trợ cho chương trình chính khóa, đảm bảo 100% học sinh được tiếp cận và hiểu rõ về bản sắc văn hóa các dân tộc của quê hương.

Có thể thấy, cách làm sáng tạo và tâm huyết các nhà trường đã và đang gieo những hạt mầm quý giá vào tâm hồn thế hệ trẻ. Khi các em được học, được chơi, được trải nghiệm và tự hào khoác lên mình bộ trang phục của dân tộc, tình yêu quê hương và ý thức bảo tồn bản sắc văn hóa sẽ trở thành một phần tự nhiên trong nhận thức và hành động của các em. Chính các em sẽ là những người viết tiếp câu chuyện về một xứ Lạng giàu bản sắc, tự tin hội nhập trong thời đại ngày càng phát triển.

Khánh Chi