Nhà kinh tế huyền thoại: Gen Z có thể làm vất vả hơn mà vẫn nghèo hơn cha mẹ

Gary Shilling, nhà kinh tế huyền thoại từng dự đoán chính xác bong bóng dot-com và bong bóng nhà đất, nói với trang Insider rằng: “Mối lo ngại AI (trí tuệ nhân tạo) sẽ thay thế một số lao động và khiến họ phải làm những công việc như bán hamburger ngoài phố là điều hoàn toàn có thật”.

Ông cho rằng giới trẻ cần thích ứng với thực tế của thế giới hiện đại.

“Thế giới không nợ bất kỳ ai trong chúng ta một cuộc sống dễ dàng cả”, Gary Shilling nói.

Theo Gary Shilling, những người trẻ cần phải chủ động tìm kiếm cơ hội học hỏi và các lĩnh vực mà họ có thể tạo ra giá trị cũng như nâng cao năng suất, vì đó mới là yếu tố quyết định giúp cải thiện mức sống.

Nhà kinh tế huyền thoại 88 tuổi người Mỹ dự báo cuộc sống của họ có thể sẽ “gắn liền với nhiều công việc nặng nhọc, thu nhập và khả năng chi tiêu hạn chế”. Ông nói thêm rằng nhiều người trẻ lo sợ rằng sẽ không bao giờ giàu có như cha mẹ mình và “điều đó có thể đúng”.

“Một trở ngại khác là họ dường như chưa thật sự tin rằng mình cần phải nỗ lực hết sức”, Gary Shilling nhấn mạnh.

Ông cho rằng chính tâm lý đó đã góp phần khiến ngày càng nhiều người đầu cơ vào các tài sản rủi ro như cổ phiếu meme và tiền mã hóa, bởi họ nghĩ rằng “mọi thứ sẽ đến thật dễ dàng nhưng thực tế thì không bao giờ như vậy”.

“Khi mang tâm lý đó, con người trở nên lười biếng và cẩu thả”, Gary Shilling nói thêm.

Gary Shilling là nhà kinh tế trưởng đầu tiên của Merrill Lynch, một trong những ngân hàng đầu tư lớn nhất Mỹ từ những năm 1950 đến đầu 2000 - Ảnh: Insider

Cổ phiếu meme là thuật ngữ dùng để chỉ cổ phiếu tăng đột biến mà không dựa trên nền tảng hoạt động kinh doanh hay giá trị cơ bản của công ty. Sự tăng giá này chủ yếu được thúc đẩy bởi:

- Sự lan truyền trên mạng xã hội: Các nhà đầu tư cá nhân, thường là người trẻ, tập hợp và kêu gọi nhau mua vào ồ ạt một mã cổ phiếu cụ thể thông qua nền tảng truyền thông xã hội như Reddit, X, TikTok…

- Tâm lý cộng đồng và hiệu ứng meme: Việc đầu tư vào những cổ phiếu này mang tính chất một phong trào hoặc trào lưu hài hước (meme), thay vì là quyết định đầu tư dựa trên phân tích tài chính.

Cổ phiếu meme thường giao dịch ở mức giá cao hơn nhiều so với giá trị thực của công ty, có tính đầu cơ cực cao và biến động mạnh, có thể tăng phi mã và sau đó sụt giảm nhanh chóng. Trong nhiều trường hợp, sự tăng giá này gây ra hiện tượng ép bán khống, buộc các quỹ đầu tư lớn đang đặt cược vào giá cổ phiếu sụt giảm phải mua lại để cắt lỗ, càng đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn.

Ví dụ nổi bật nhất là chuỗi cửa hàng trò chơi điện tử GameStop vào năm 2021 có giá cổ phiếu tăng chóng mặt nhờ sự phối hợp mua vào của cộng đồng nhà đầu tư nhỏ lẻ trên Reddit.

Gần 90 tuổi nhưng chưa có ý định nghỉ hưu

Gary Shilling tốt nghiệp Đại học Amherst (Mỹ) và nhận bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Stanford (Mỹ). Ông bắt đầu sự nghiệp tại Cục Dự trữ Liên bang New York, sau đó chuyển sang lĩnh vực tư nhân.

Gary Shilling rời vị trí kinh tế trưởng đầu tiên của Merrill Lynch để thành lập công ty tư vấn kinh tế và đầu tư riêng là A. Gary Shilling & Co vào năm 1978.

Đặt trụ sở tại thị trấn Springfield (bang New Jersey, Mỹ), A. Gary Shilling & Co chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn kinh tế, chiến lược đầu tư và dự báo cho các tập đoàn, ngân hàng và nhà đầu tư tổ chức.

Được thành lập vào năm 1914 tại thành phố New York (Mỹ), Merrill Lynch từng là một trong những công ty dịch vụ tài chính, ngân hàng đầu tư và quản lý tài sản lớn nhất thế giới. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, Merrill Lynch đã được Bank of America mua lại vào năm 2009. Hiện tại, Merrill Lynch là một bộ phận chuyên về quản lý tài sản và quản lý đầu tư thuộc Bank of America. Dù thương hiệu Merrill Lynch vẫn được giữ lại cho mảng quản lý tài sản, nhưng Bank of America đã ngừng sử dụng tên này cho mảng ngân hàng đầu tư và giao dịch.

Năm nay 88 tuổi, Gary Shilling đã điều hành A. Gary Shilling & Co gần nửa thế kỷ nhưng nói với trang Insider rằng mình không có kế hoạch nghỉ hưu.

“Nếu nghỉ làm thì tôi sẽ làm gì?”, Gary Shilling đặt câu hỏi. Gary Shilling cho biết dù gặp vài hạn chế về thể chất nhưng ông vẫn đang làm nhiều việc mà “đáng ra nên dừng lại từ nhiều năm trước”.

Gary Shilling nói thêm rằng làm việc chính là chìa khóa giúp sống lâu và hiện ông vẫn là một người nuôi ong nghiệp dư cũng như thích tự làm mọi việc bằng tay.

Nổi tiếng vì dự đoán chính xác bong bóng dot-com và bong bóng nhà đất

Gary Shilling nổi tiếng trong giới tài chính vì là một trong số ít các nhà kinh tế dự đoán chính xác hai cuộc khủng hoảng lớn của Mỹ là bong bóng dot-com đầu những năm 2000 và bong bóng nhà đất dẫn đến khủng hoảng tài chính 2008.

Cụ thể, vào cuối thập niên 1990, khi cổ phiếu công nghệ tăng phi mã và thị trường chứng khoán Mỹ đạt đỉnh lịch sử, Gary Shilling cảnh báo rằng định giá của các công ty Internet đang vượt xa giá trị thực và rằng bong bóng này “sẽ không thể kéo dài”. Ông cho rằng hầu hết doanh nghiệp dot-com không có mô hình kinh doanh bền vững và nhà đầu tư đang chạy theo tâm lý đám đông. Khi bong bóng dot-com vỡ vào năm 2000, chỉ số Nasdaq Composite mất gần 80% giá trị, đúng như dự báo của Gary Shilling.

Trong giai đoạn 2004-2006, khi giá nhà ở Mỹ tăng mạnh và tín dụng dễ dãi lan tràn, Gary Shilling lại một lần nữa lên tiếng cảnh báo. Ông nói rằng thị trường nhà đất đang ở trong một “bong bóng chưa từng có”, được thúc đẩy bởi các khoản vay dưới chuẩn và niềm tin sai lầm rằng giá nhà sẽ “chỉ tăng chứ không bao giờ giảm”.

Gary Shilling thậm chí còn dự đoán giá nhà có thể giảm tới 20%, một con số bị nhiều chuyên gia khi đó cho là quá bi quan. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính 2008 chứng minh ông đúng, khi giá nhà ở Mỹ lao dốc mạnh, hàng loạt ngân hàng và tổ chức tài chính sụp đổ.

Nhờ hai lần dự báo chính xác này, Gary Shilling được xem là “nhà tiên tri bi quan” nhưng có tầm nhìn hiếm có trong giới kinh tế, nổi tiếng vì luôn dám đi ngược lại xu hướng và phân tích dựa trên dữ liệu hơn là cảm xúc thị trường.

Sơn Vân