Bài cuối: Ẩn số đồng Pi

Từ câu chuyện của Fomo

Pi Network chính thức ra mắt vào ngày 14/3/2019, trùng với "Pi Day", ngày lễ toán học kỷ niệm hằng số ð. Dự án được sáng lập bởi ba cá nhân tài năng Nicolas Kokkalis, Chengdiao Fan và Vincent McPhillip, đều là cựu sinh viên đại học lừng danh Stanford (Mỹ) với nền tảng vững chắc về công nghệ và blockchain. Ý tưởng cốt lõi của Pi Network là tạo ra một đồng tiền số có thể "đào" dễ dàng qua ứng dụng di động, không yêu cầu phần cứng mạnh mẽ như bitcoin, nhằm dân chủ hóa việc tiếp cận tiền số cho mọi người, đặc biệt là những người dùng không chuyên về công nghệ. Tiến sĩ Nicolas Kokkalis được xem như linh hồn của Pi Network, là giáo sư dạy khoa học máy tính và công nghệ blockchain.

Với hồ sơ danh giá như vậy của nhóm sáng lập, không có gì lạ khi họ công bố Pi là loại tiền điện tử mới để cư dân toàn cầu đều có thể tham gia vào thế giới tiền mã hóa có ưu điểm kỹ thuật vượt trội, hàng triệu người khắp thế giới đã tham gia tích cực cài app vào điện thoại để "đào Pi" từ rất sớm, trong đó có không ít người Việt Nam. Thêm vào đó, những lời truyền miệng trên các hội nhóm mạng xã hội cho rằng, đồng Pi sẽ có tương lai sáng rực như bitcoin. Những ai đã bỏ qua cơ hội làm giàu nhanh từ bitcoin hy vọng lần này "chuyến tàu Pi" sẽ đưa họ đến vùng đất hứa. Nhà nhà đào Pi, người người đào Pi, đặc biệt là trong giai đoạn cả thế giới bị cách ly vì đại dịch Covid-19, ngọn lửa hào hứng với đồng Pi còn được thổi bùng lên nhờ tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) như đã từng xảy ra với đồng bitcoin nhiều năm trước.

Giá đồng tiền Pi đã trải qua các giai đoạn tăng giảm mạnh mẽ

Hàng chục triệu người tiếp cận Pi

Ứng dụng Pi được ra mắt vào cuối năm 2018, nhưng chính thức khởi động mạng lưới vào năm 2019, cho phép người dùng "đào Pi" bằng cách nhấn nút hàng ngày trên điện thoại. Trong giai đoạn này, Pi Network nhanh chóng thu hút hàng triệu người dùng, chủ yếu nhờ mô hình giới thiệu bạn bè để tăng tốc độ mining (khai thác). Đến năm 2020 - 2021, dự án chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với số lượng người dùng vượt mốc 10 triệu và bắt đầu xây dựng hệ sinh thái bao gồm các ứng dụng thực tế như ví điện tử và sàn giao dịch nội bộ.

Tuy nhiên, hành trình phát triển của Pi không suôn sẻ. Dự án bị chỉ trích vì trì hoãn việc mở Mainnet (mạng lưới chính thức cho phép giao dịch) trong suốt 6 năm. Ban đầu, Pi hứa hẹn sẽ chuyển sang Mainnet sớm, nhưng phải đến đầu năm 2025, mạng lưới mới chính thức mở, cho phép giao dịch thực tế. Trong giai đoạn này, Pi Network đã tổ chức các sự kiện như Pi Hackathon 2025, nhằm khuyến khích lập trình viên xây dựng ứng dụng trên nền tảng, với các giải thưởng hấp dẫn như "Run For Pi", một trò chơi chạy bộ tích hợp Pi. Đội ngũ cốt lõi nhấn mạnh vào việc xây dựng một hệ sinh thái Web3 với các ứng dụng thực tế, bao gồm khai thác dữ liệu từ các nền tảng mạng xã hội và tích hợp với các nền tảng như OKX Europe từ tháng 11/2025, mở rộng tiếp cận đến hàng chục triệu người dùng.

Tại Việt Nam và các nước Châu Á, Pi Network đặc biệt phổ biến nhờ cộng đồng lớn. Tuy nhiên, dự án gặp phải những đánh giá tiêu cực từ các cơ quan quản lý. Hồi đầu tháng 12 này, 7 hiệp hội ở Trung Quốc gồm: Hiệp hội Tài chính Internet, Hiệp hội Ngân hàng, Hiệp hội Chứng khoán, Hiệp hội Quản lý tài sản, Hiệp hội Hợp đồng tương lai, Hiệp hội Doanh nghiệp niêm yết và Hiệp hội Thanh toán và bù trừ Trung Quốc đưa ra tuyên bố chung khá bất lợi cho Pi. Theo tuyên bố này, "Khái niệm tiền số trở nên phổ biến, một số tội phạm lợi dụng điều đó để thúc đẩy hoạt động giao dịch, đầu cơ liên quan. Chúng sử dụng các hình thức như stablecoin, các đồng tiền vô giá trị (như Pi coin), token tài sản thế giới thực (RWA) và khái niệm "đào" để thực hiện hoạt động gây quỹ bất hợp pháp, mô hình đa cấp, đồng thời chuyển lợi nhuận từ hoạt động bất hợp pháp này thông qua tài sản ảo".

Chưa biết bao giờ trở lại đỉnh 3 USD?

Tính đến cuối năm 2025, giá trị của đồng Pi đang dao động quanh mức 0,20 USD, theo dữ liệu từ các sàn theo dõi tiền mã hóa uy tín. Cụ thể, Coin Gecko ghi nhận giá Pi là 0,199185 USD vào ngày 16/12, trong khi Coin Market Cap cập nhật mức 0,2009 USD với khối lượng giao dịch 24 giờ đạt 20,7 triệu USD. Giá Pi đã tăng nhẹ nhưng về tổng thể vẫn ở mức thấp so với kỳ vọng ban đầu. Thị trường vốn hóa của Pi hiện khoảng 1,68 tỷ USD, với nguồn cung lưu hành khoảng 8,2 tỷ token.

Tại Việt Nam, cộng đồng Pi chứng kiến nhiều câu chuyện thua lỗ. Chẳng hạn, một nhà đầu tư ở Đắk Lắk mất hơn nửa giá trị sau khi đầu tư 5.000 USD, trong khi nhiều người khác bán tháo để cắt lỗ. Tổng thể, giá Pi phản ánh sự thiếu ổn định, với các yếu tố như nguồn cung tăng và mất động lực cộng đồng là nguyên nhân chính cho sự giảm giá liên tục.

Một quán cà phê Pi ở Đà Nẵng trong giai đoạn Pi lên cao trào ở Việt Nam

Hành trình giá của Pi đầy biến động. Đồng coin đạt đỉnh cao nhất ở mức 2,99 USD vào đầu năm 2025, ngay sau khi Mainnet mở, nhờ sự hứng khởi từ cộng đồng và kỳ vọng tăng trưởng. Tuy nhiên, giá nhanh chóng sụt giảm, chạm đáy thấp nhất ở mức 0,1721 USD vào giữa năm. Hiện tại, Pi đang giao dịch thấp hơn 93,27% so với đỉnh cao nhất, nhưng cao hơn 16,84% so với đáy thấp nhất. Trong lịch sử, giá đồng tiền Pi đã trải qua các giai đoạn tăng giảm mạnh mẽ. Cụ thể, từ tháng 3/2025, giá giảm từ 3 USD xuống còn 0,34 USD vào tháng 8, tức mức giảm gần 10 lần khiến nhiều nhà đầu tư trung thành lung lay. Gần đây hơn, từ cuối tháng 11/2025, giá Pi giảm 32%, với áp lực bán tháo từ cộng đồng. Các dự đoán tương lai cho thấy Pi có thể dao động từ 0,14 USD đến 0,20 USD vào cuối 2025, với tiềm năng tăng lên 1 USD vào cuối quý 01/2026 nếu có cập nhật tích cực.

Mặc dù Pi Network có cộng đồng lớn, đồng Pi đối mặt với nhiều rủi ro có thể dẫn đến mất giá nghiêm trọng. Đầu tiên là rủi ro pháp lý. Các hiệp hội Trung Quốc đã cảnh báo Pi là "vô giá trị" và liên quan đến lừa đảo, có thể dẫn đến cấm đoán ở nhiều quốc gia, khiến token trở nên vô dụng. Chuyên gia cảnh báo về "rug pull", (rút thảm), tức tình trạng đội ngũ rút vốn đột ngột sau khi Pi mất 18 tỷ USD giá trị trong sáu tháng, với cáo buộc lạm dụng quỹ và thiếu minh bạch.

Thứ hai, rủi ro thị trường do nguồn cung token tăng nhanh tạo áp lực bán, kết hợp với hạn chế số Pi được đưa lên sàn giao dịch, dẫn đến thanh khoản thấp. Dự án thiếu sản phẩm thực tế và trì hoãn phát triển, khiến niềm tin cộng đồng suy giảm, như trường hợp nhiều người Việt bán tháo do giá giảm 62%. Nếu không có đổi mới, Pi có nguy cơ mất thị phần cho các dự án khác.

Thứ ba, rủi ro kinh tế như biến động thị trường chung, như bitcoin sụt giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến Pi. Chuyên gia dự báo giá Pi có thể giảm thêm dưới 0,25 USD nếu không phục hồi. Ngoài ra, lạm phát token và thiếu dòng tiền mới có thể đẩy Pi vào chỗ khủng hoảng.

Tuy nhiên, nếu Pi mở rộng hệ sinh thái và được phê duyệt ở Châu Âu, giá có thể phục hồi. Pi Network đại diện cho nỗ lực dân chủ hóa tiền số nhưng quá trình phát triển không suôn sẻ. Từ phát triển ban đầu đến biến động giá hiện tại và các rủi ro tiềm ẩn, dự án cần các bước đi cụ thể để khẳng định giá trị. Với giá khoảng 0.20 USD vào cuối 2025, Pi vẫn là cơ hội nhưng cũng là rủi ro lớn.

Tân Phong