Khi các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản 'hết phép', điều gì sẽ xảy ra?

Thay đổi ngay hoặc không bao giờ

Xe điện SU7 của Xiaomi Corp trong triển lãm ô tô Bắc Kinh vào ngày 25 tháng 4 năm 2024. Ảnh: Bloomberg.

Toyota Motor Corp. cho biết họ sẽ hợp tác với gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Tencent Holdings Ltd. trên các lĩnh vực bao gồm trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn và kết nối truyền thông xã hội. Trong khi đó, Nissan Motor Co. sẽ hợp tác với Baidu Inc. về AI, bao gồm cả buồng lái thông minh.

Các mối quan hệ hợp tác đã cho thấy áp lực mà các nhà sản xuất ô tô nước ngoài phải đối mặt trong việc giành lại vị thế mà họ đã mất vào tay các công ty Trung Quốc, những công ty có thể nhanh chóng tung ra các dịch vụ tập trung vào công nghệ nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng địa phương ngày càng chọn lọc. Đối với các nhà sản xuất Nhật Bản, điều đó có nghĩa là họ sẽ phải cắt giảm sản xuất và nhân sự, hoặc trong trường hợp của Mitsubishi Motors Corp. là rút hoàn toàn khỏi Trung Quốc.

Kết quả dẫn đến các thương hiệu Nhật Bản ngày càng tụt lại phía sau. Theo phân tích của Bloomberg News về dữ liệu của Trung tâm Nghiên cứu & Công nghệ Ô tô Trung Quốc, họ chiếm 15% thị trường Trung Quốc trong quý đầu tiên, giảm so với mức 21% của 5 năm trước. Trong khi đó, các thương hiệu nội địa Trung Quốc hiện chiếm 53% thị trường, tăng từ mức chỉ 37%, dẫn đầu là BYD Co. để đáp ứng nhu cầu xe điện ngày càng tăng.

Nhà phân tích Tatsuo Yoshida của Bloomberg Intelligence nhận định: “Đối với các công ty Nhật Bản, không có thời gian để mất”.

Tuy nhiên, có thể phải mất nhiều năm để các liên minh có kết quả vì người tiêu dùng Trung Quốc sành điệu đòi hỏi nhiều điều hơn là chỉ những điều chỉnh nhỏ đối với các mẫu xe quốc tế hiện có để thu phục họ.

Và không chỉ các công ty Nhật Bản đang cạnh tranh với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc - trong trường hợp BYD có thể biến một mẫu xe ý tưởng thành sản xuất hàng loạt chỉ trong vòng 24 tháng - giờ đây họ còn cạnh tranh với chính các công ty công nghệ. SU7 của nhà sản xuất điện thoại thông minh Xiaomi Corp. đi kèm với phần mở rộng lưng ghế và đỗ xe tự động được hỗ trợ bởi AI cho phép gắn hai thiết bị máy tính bảng. Công ty đã nhận được hơn 88.000 đơn đặt hàng tính đến cuối tháng 4.

Cuộc chiến giá cả đang diễn ra, do Tesla Inc. và BYD dẫn đầu nhằm cố gắng thúc đẩy nhu cầu xe điện của Trung Quốc khi tốc độ tăng trưởng chậm lại, cũng là một trở ngại.

Giám đốc tài chính Toyota Yoichi Miyazaki cho biết vào tuần trước: “Chúng tôi sẽ phải tiếp tục chịu đựng trong vài năm cho đến khi có nhiều xe điện hơn để cung cấp”. Giám đốc điều hành Koji Sato trong khi đó nói rằng công ty có kế hoạch mở rộng đầu tư liên quan đến AI và năm nay sẽ tập trung vào việc xây dựng nền tảng vững chắc cho các phương tiện được điều khiển bằng phần mềm.

Toyota cũng đang tìm cách cung cấp nhiều sản phẩm xe điện hơn. Tại triển lãm ô tô Bắc Kinh vào tháng 4 vừa qua, hãng này đã giới thiệu hai mẫu xe mới được phát triển với các đối tác Trung Quốc, bao gồm cả liên doanh với BYD. Điều đó bao gồm bZ3C, một chiếc xe điện crossover chạy pin nhắm đến người tiêu dùng Gen Z và chiếc SUV điện bZ3X hướng đến gia đình. Honda cũng đã tung ra dòng xe mới mang tên Ye tại Trung Quốc.

Về phần mình, Nissan có kế hoạch tung ra 8 mẫu xe sử dụng năng lượng mới tại Trung Quốc, trong đó có 4 mẫu mang nhãn hiệu riêng của hãng. Giám đốc điều hành Makoto Uchida nói vào tháng 3 rằng công ty muốn bắt đầu xuất khẩu ô tô sản xuất tại Trung Quốc từ năm 2025, với mục tiêu xuất xưởng 100.000 xe mỗi năm. Mặc dù ông không cho biết những chiếc xe này sẽ được gửi đi đâu nhưng các nhà phân tích dự đoán những chiếc xe này có thể đến các nước châu Á trước những thách thức trong việc đưa xe do Trung Quốc sản xuất vào Mỹ và châu Âu.

Hiện tại không có dấu hiệu nhu cầu đối với xe điện Trung Quốc đang chậm lại, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đang tìm cách điều chỉnh chiến lược của mình để giành được thương hiệu ô tô lớn nhất thế giới.

“Chúng tôi phải thay đổi cách cạnh tranh với các công ty như BYD”, Giám đốc điều hành Nissan Makoto Uchida nói vào tháng 3.

Nỗ lực của các công ty quốc tế

Thực tế, không chỉ các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản mà các nhà sản xuất toàn cầu khác cũng đang tìm cách chuyển hướng sang các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc trong nỗ lực giành lại thị phần tại một trong những thị trường ô tô lớn nhất và thay đổi nhanh nhất thế giới.

Hyundai, Mercedes-Benz và một loạt các nhà sản xuất ô tô toàn cầu khác đang ngày càng chuyển hướng sang các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc trong nỗ lực giành lại thị phần tại một trong những thị trường ô tô lớn nhất và thay đổi nhanh nhất thế giới.

Hyundai Motor và Kia của Hàn Quốc đã tiết lộ kế hoạch hợp tác với gã khổng lồ internet Trung Quốc Baidu về công nghệ lập bản đồ và trí tuệ nhân tạo cho hệ thống phần mềm xe và lái xe tự động ở Trung Quốc.

Mercedes-Benz, chứng kiến doanh số bán hàng sụt giảm vào năm ngoái tại Trung Quốc, thị trường quan trọng nhất của hãng, cho biết họ sẽ bán các mẫu xe có hệ thống giải trí có trò chơi đua xe di động nổi tiếng của Tencent, giúp biến những chiếc xe của họ trở thành “máy chơi game cá nhân” cho người lái xe.

Nhiều sự hợp tác, nhiều trong số đó đã được công bố tại Triển lãm ô tô Bắc Kinh vừa kết thúc, diễn ra khi sự cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc đang gia tăng, cả dưới hình thức cuộc chiến giá cả kéo dài hàng tháng lẫn sự phát triển của hệ thống phần mềm và lái xe ô tô. Các thương hiệu cây nhà lá vườn của Trung Quốc trở thành một trong những thương hiệu có công nghệ phức tạp nhất trên thế giới.

Những cải tiến này đã giúp các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc bán được nhiều xe hơn ở trong nước so với các đối thủ nước ngoài lần đầu tiên vào năm ngoái. Sự chuyển dịch ngày càng tăng sang xe điện cũng làm xói mòn lợi thế một thời của các nhà sản xuất ô tô động cơ đốt trong trên toàn cầu.

Nhà phân tích Qu Ke của CCB International nhận định: “Các nhà sản xuất ô tô nước ngoài không muốn đánh mất thị trường Trung Quốc” và cần phải thích nghi. “Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang chiều chuộng khách hàng” bằng bộ tính năng được cung cấp với mức giá tương đối thấp.

Một trong những tính năng đó là lái xe tự động. Các công ty địa phương đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ, thường song hành với các công ty công nghệ Trung Quốc có kỹ năng về dữ liệu lớn và điện toán AI. Những lo ngại về dữ liệu của chính quyền Trung Quốc cho đến nay đã ngăn cản Tesla tung ra hệ thống tự lái hoàn toàn hàng đầu thế giới của mình.

Các nhà sản xuất xe điện và plug-in hybrid bao gồm Seres, Li Auto, XPeng và NIO đều cung cấp một số hình thức lái xe tự động.

Nhà sản xuất thiết bị viễn thông Trung Quốc Huawei Technologies vào tháng trước đã ra mắt một hệ thống phần mềm hỗ trợ lái xe được hỗ trợ, đỗ xe được hỗ trợ và các tính năng lái xe tự động khác, với các thương hiệu địa phương bao gồm Dongfeng Automobile, Changan Automobile, Seres và Geely Automobile đều có kế hoạch sử dụng hệ thống Huawei trên ô tô của họ.

Barney Yao, nhà phân tích của Haitong International, cho biết đối với các công ty nước ngoài hy vọng cung cấp dịch vụ lái xe ô tô, “hợp tác với những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc là một lựa chọn hiển nhiên”.

Nhà phân tích Joel Ying của Nomura cho biết: “Năm nay sẽ đánh dấu sự thâm nhập của tính năng ‘lái xe thông minh’ vào thị trường đại chúng Trung Quốc” và các nhà sản xuất ô tô nước ngoài “phải bắt kịp”.

Một chiến trường khác là phát triển các hệ thống điều khiển tương tác có thể thực hiện các chức năng như phân tích dữ liệu sức khỏe và mức độ căng thẳng của người lái xe để đưa ra đề xuất lái xe cũng như cho phép người lái và hành khách điều khiển hệ thống ô tô bằng giọng nói và cử chỉ. Những hệ thống tốt nhất như vậy yêu cầu quyền truy cập vào dữ liệu địa phương như sở thích lái xe của người dùng cũng như tình trạng giao thông và đường sá ở Trung Quốc.

Qu của CCB cho hay: “Chỉ những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc mới có dữ liệu của người dùng Trung Quốc”.

Một số tính năng trong xe có bản chất đơn giản hơn, chẳng hạn như dịch vụ hát karaoke, tủ lạnh và ghế mát-xa. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, họ đã đánh bóng uy tín của các nhà sản xuất ô tô địa phương với tư cách là nhà đổi mới và dẫn đầu thế hệ ô tô mới, đồng thời đưa ra bài học cho các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang mất thị phần.

John Zeng, giám đốc dự báo châu Á tại công ty tư vấn GlobalData Automotive, cho rằng: “Ở Trung Quốc, lái ô tô đang trở thành một trải nghiệm hơn là chỉ đơn giản là một phương tiện di chuyển. Đối với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài, họ sẽ tham gia cuộc đua ngay bây giờ hoặc không bao giờ”.

Nam Nguyễn