Đắk Nông và nhu cầu đất sạch để phát triển

Điểm nhấn quảng trường trung tâm

Dự án Quảng trường trung tâm TP. Gia Nghĩa được UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng ngày 11/8/2022.

Dự án có tổng diện tích quy hoạch 19,49ha, tổng vốn đầu tư khoảng 400 tỷ đồng, do Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Đắk Nông làm chủ đầu tư.

Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) của dự án do TP. Gia Nghĩa chủ trì thực hiện. Tới nay, thành phố đã GPMB xong diện tích thuộc vùng lõi dự án với diện tích 2,78ha. Có 100 hộ gia đình, cá nhân đã bàn giao mặt bằng cho Nhà nước để thực hiện dự án.

Sau khi nhận bàn giao mặt bằng, tháng 12/2022, chủ đầu tư đã khởi công dự án. Tới nay, một quảng trường to đẹp ngay giữa trung tâm Gia Nghĩa đã dần thành hình.

Vùng lõi của Dự án Quảng trường trung tâm TP. Gia Nghĩa đã được giải phóng mặt bằng và thi công

Gia đình ông Trần Công Cảnh, ở phường Nghĩa Đức bị thu hồi đất ở vùng lõi quảng trường. Trong quá trình chính quyền tuyên truyền, vận động, ông Cảnh đồng ý với chủ trương thu hồi đất. Tuy nhiên, ông còn một số kiến nghị nên mãi sau này mới bàn giao mặt bằng.

Theo ông Cảnh, gia đình ông rất ủng hộ dự án quảng trường và các dự án kinh tế - xã hội khác của tỉnh. Tuy nhiên, đây là dự án quy hoạch từ rất lâu, ảnh hưởng rất lớn tới người dân trong vùng dự án. Chính quyền nên GPMB sớm và có hỗ trợ thỏa đáng cho người dân.

Gia đình ông Trần Hữu Đức, ở phường Nghĩa Đức cũng bị thu hồi đất trong vùng lõi quảng trường. Việc giải quyết chế độ, chính sách của thành phố cho gia đình ông tới nay vẫn còn nhiều ý kiến chưa đồng thuận. Nhưng riêng việc ủng hộ dự án luôn được gia đình thống nhất.

Ông Đức cho rằng, các dự án quan trọng của tỉnh nên quan tâm nhiều hơn tới công tác GPMB. Bởi người dân trong vùng quy hoạch chịu rất nhiều thiệt thòi về quyền sử dụng đất.

Không ít trường hợp ủng hộ dự án, muốn được bồi thường để đến nơi khác sinh sống nhưng đến lúc chết vẫn chưa được toại nguyện.

Phó Chủ tịch UBND TP. Gia Nghĩa Thạch Cảnh Tịnh cho biết, sự ủng hộ lớn của người dân là động lực rất lớn trong công tác GPMB khu vực vùng lõi quảng trường.

Mặc dù người bàn giao trước, người bàn giao sau nhưng toàn bộ vùng lõi đã được GPMB sạch. Chính quyền địa phương không phải tổ chức cưỡng chế trường hợp nào không bàn giao đất.

Quảng trường trung tâm là dự án triển khai trên địa bàn 3 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Trung và Nghĩa Thành. Có khoảng 212 hộ dân bị ảnh hưởng thu hồi đất để phục vụ dự án này. Ngoài vùng lõi 2,78ha, các khu vực khác của dự án vẫn chưa thực hiện xong GPMB.

Hiện nay, chủ đầu tư đã đề nghị UBND TP. Gia Nghĩa tổ chức bồi thường, GPMB phần diện tích 1,14ha thuộc phường Nghĩa Đức.

Đây là khu vực đã được quy hoạch để thi công các hạng mục: bãi đỗ xe, nhà bảo vệ và nhà vệ sinh công cộng của dự án. Chủ đầu tư cam kết sẽ triển khai ngay các hạng mục trên khu đất có mặt bằng sạch.

Quảng trường trung tâm TP. Gia Nghĩa được quy hoạch bài bản và sẽ trở thành điểm nhấn quan trọng đối với Đắk Nông

Quảng trường trung tâm được tỉnh Đắk Nông kỳ vọng sẽ là điểm nhấn kiến trúc cảnh quan. Đây cũng là địa điểm tổ chức các hoạt động, sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và là nơi vui chơi giải trí cho Nhân dân trong tỉnh.

Tầm quan trọng của quỹ đất sạch

Đắk Nông được tái lập ngày 1/1/2004 với nhiều khó khăn, thiếu thốn. Sau khi thành lập, tỉnh đã triển khai hàng loạt dự án liên quan tới đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội. Qua 20 năm, tổng diện tích đất GPMB tại Đắk Nông để xây dựng các dự án là trên 10.000ha.

Theo Sở TN-MT, quỹ đất sạch là quỹ đất đã được Nhà nước thu hồi đất, thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, GPMB theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt.

Quỹ đất sạch là toàn bộ phần diện tích đất sạch được dự trữ theo quy hoạch của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nhằm tạo nguồn sẵn có để phục vụ cho các dự án đầu tư.

Việc tạo quỹ đất sạch đóng vai trò rất quan trọng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội. Phát triển quỹ đất sạch sẽ tạo ra lợi thế khi triển khai các dự án đầu tư công.

Địa phương cũng chủ động hơn trong kêu gọi, thu hút các dự án đầu tư, bảo đảm sử dụng hiệu quả về lợi thế, tiềm năng đất đai.

Tuy nhiên, việc phát triển quỹ đất sạch ở Đắk Nông trong thời gian qua là rất hạn chế. Sở TN-MT Đắk Nông nhận định, việc GPMB thời gian qua ở địa phương hầu hết là “chạy” theo dự án. Có nghĩa là các dự án đầu tư sau khi được cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương đầu tư thì mới triển khai GPMB.

Thời gian qua, một loạt các dự án lớn, công trình trọng điểm đầu tư công ở Đắk Nông gặp “vướng” liên quan đến GPMB. Có thể kể đến một số dự án như: hồ Gia Nghĩa; Khu liên hợp Bảo tàng, Thư viện và Công viên tỉnh Đắk Nông…

Nhiều công trình thi công dang dở vì mặt bằng, ảnh hưởng rất lớn tới tiến độ và việc giải ngân vốn đầu tư công.

Dự án Khu liên hợp Bảo tàng, Thư viện và Công viên tỉnh Đắk Nông đang còn nhiều hộ dân chưa bàn giao mặt bằng

Các dự án kêu gọi đầu tư liên quan đến phát triển đô thị, thương mại - dịch vụ cũng nằm trong cảnh tương tự. Có thể kể đến một số dự án lớn giữa Gia Nghĩa như: Khu dân cư số 3, phường Nghĩa Trung; Khu dân cư tổ 3, phường Nghĩa Phú; Khu đô thị mới tổ 3, phường Nghĩa Đức…

Đây là những dự án đã được chấp thuận chủ trương khoảng 4 năm nay nhưng đều đang trong quá trình GPMB.

Do thiếu quỹ đất sạch, khi nhà đầu tư đến địa phương, dự án được duyệt thì chính quyền mới thực hiện các quy trình, thủ tục thu hồi đất. Tiếp đến là bước đền bù, GPMB và bàn giao cho chủ đầu tư.

Việc giao đất cho các nhà đầu tư thực hiện dự án ở Đắk Nông thời gian qua lệ thuộc vào quy trình GPMB. Với những bước triển khai tuần tự và tốn thời gian, hầu hết các dự án đều chưa được bàn giao hết mặt bằng. Dự án chậm tiến độ, nhà đầu tư mệt mỏi và người dân trong vùng dự án cũng thêm phần vất vả.

Theo Sở TN-MT, nếu thực hiện tốt việc xây dựng quỹ đất sạch, Đắk Nông có thể quản lý và khai thác hiệu quả nguồn đất. Đối với các dự án công, có đất sạch sẽ giúp các dự án bảo đảm tiến độ. Người dân bị thu hồi đất được bảo đảm quyền lợi, tránh xảy ra trường hợp chây ì hoặc khiếu kiện dây dưa, kéo dài.

Nhiều dự án ở Đắk Nông bị chựng lại, không thể thi công do gặp vướng mắc liên quan đến giải phóng mặt bằng

Đối với các dự án kêu gọi đầu tư, đất sạch giúp mở ra cơ hội cho nhà đầu tư. Các đơn vị sẽ chủ động được kế hoạch thực hiện, tránh những thiệt hại phát sinh do ách tắc về GPMB.

Tại Đắk Nông, hiện chỉ còn một số khu đất công quy mô lớn, có thể kêu gọi đầu tư. Do đó, việc phát triển quỹ đất sạch càng trở nên bức thiết. Bởi quỹ đất sạch đóng vai trò quan trọng, thậm chí mang tính quyết định để giúp cho Đắk Nông có không gian phát triển.

Nhiều giải pháp đồng bộ

Cuối năm 2022, UBND tỉnh Đắk Nông ban hành kế hoạch phát triển quỹ đất góp phần huy động nguồn lực đất đai vào phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2022 - 2025.

Việc phát triển quỹ đất sạch trên địa bàn tỉnh Đắk Nông được thực hiện bằng 3 hình thức: rà soát, đưa vào sử dụng đất dôi dư; thu hồi đất của các tổ chức vi phạm và phát triển đất thông qua thu hồi, GPMB.

Theo Sở TN-MT Đắk Nông, hiện nay, các dự án thủy điện, thủy lợi, khai thác khoáng sản… trên địa bàn đã bồi thường, GPMB vẫn còn một số diện tích đất dôi dư.

Việc rà soát, đưa các khu đất dôi dư này vào các dự án phù hợp quy mô, mục đích sử dụng cũng được xem là một giải pháp tạo quỹ đất sạch.

Hơn nữa, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông còn không ít khu đất công. Đây là trụ sở của các cơ quan Nhà nước, các trường học, các tổ chức đã giải thể… và không còn nhu cầu sử dụng. Việc rà soát, đưa vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để kêu gọi đầu tư các dự án trên các khu đất công này là rất khả thi.

Cách đây gần 1 năm, khu đất sạch 1,7ha ở phường Nghĩa Trung đã được đấu giá thành công. Đây là khu vực thực hiện Dự án tổ hợp khách sạn - thương mại Cao Nguyên. Dự án này được kỳ vọng sẽ góp phần thay đổi diện mạo trung tâm TP. Gia Nghĩa.

Phát triển quỹ đất sạch sẽ giúp cho Đắk Nông có không gian để phát triển

Giải pháp kế tiếp của Đắk Nông là việc rà soát và thu hồi đất của các tổ chức, đơn vị được giao, cho thuê nhưng vi phạm về đất đai.

Đây là những dự án đầu tư mà cơ quan thanh tra đã kết luận có vi phạm pháp luật về đất đai nhưng không đưa đất vào sử dụng hoặc để đất bị lấn, chiếm.

Một số diện tích đất thu hồi của các công ty nông, lâm nghiệp sau sắp xếp cũng được Đắk Nông đưa vào để phát triển quỹ đất sạch.

Tỉnh Đắk Nông giao các cơ quan xác định diện tích quy hoạch sử dụng đất cho các dự án phù hợp để thực hiện phương án hỗ trợ, GPMB, tạo quỹ đất sạch để kêu gọi đầu tư.

Sở TN-MT có trách nhiệm chỉ đạo Trung tâm Phát triển quỹ đất nghiên cứu, lựa chọn, lập dự án đầu tư, trình cơ quan có thẩm quyền xem xét quyết định.

Hiện nay, tỉnh Đắk Nông đã giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất thực hiện Dự án hạ tầng kỹ thuật khu đất 12,19ha thuộc quy hoạch xây dựng chi tiết Khu dân cư Sùng Đức.

Dự án này được đầu tư với kinh phí gần 55 tỷ đồng, được xem là một dự án lớn trong việc phát triển quỹ đất sạch tại Đắk Nông.

Các địa phương (trong ảnh là một góc trung tâm huyện Đắk R'lấp) có thể tự thực hiện các dự án phát triển đất sạch

UBND cấp huyện được giao nhiệm vụ phối hợp để giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch theo quy định. Các địa phương chỉ đạo Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất cấp huyện nghiên cứu, lập dự án đầu tư và xây dựng phương án ứng vốn tương tự chức năng của Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trọng Yên cho biết, việc phát triển quỹ đất sạch cần phải có nhiều giải pháp về cơ chế, chính sách về đất đai; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giải pháp về vốn và giải pháp về hành chính.

Để thực hiện các giải pháp này cần sự chung tay của nhiều cơ quan, đơn vị chứ không phải là riêng của ngành TN-MT và các địa phương.

Do đó, UBND tỉnh Đắk Nông đã giao nhiệm vụ cụ thể cho tất cả các sở, ngành liên quan cùng chung tay thực hiện nhiệm vụ quỹ đất sạch.

Đắk Nông đã thành lập Quỹ Bảo vệ môi trường và phát triển đất. Mỗi năm, tỉnh dành từ 10 - 20% nguồn thu tiền sử dụng đất để phát triển quỹ. Hiện tổng quỹ đã đạt gần 456 tỷ đồng. Số tiền này còn khiêm tốn, nhưng là cơ sở quan trọng để hỗ trợ các đơn vị, địa phương thực hiện giải phóng mặt bằng và tạo quỹ đất sạch.

Thanh Hà