Chuyên gia kiến nghị dùng biện pháp hành chính để 'điều trị' giá vàng

Các chuyên gia kinh tế tham gia thảo luận tại tọa đàm

Theo nghiên cứu của VEPR, thời gian qua hội đủ tất cả các yếu tố thúc đẩy giá vàng tăng phi mã.

Thay vì chứng kiến hàng dài người xếp hàng mở tài khoản chứng khoán của các năm trước, thì rất nhiều người đã kiên nhẫn xếp hàng ở các cửa hàng vàng, một phần do bị thúc đẩy bởi tâm lý “bầy đàn”, báo cáo nhận định.

Khái quát “lịch sử” thị trường vàng trong hơn 10 năm qua, các nhà nghiên cứu của VEPR nhận định, có những giai đoạn dài giá vàng được kiểm soát, giá vàng trong nước và thế giới đồng pha gần như tuyệt đối mà không cần nhập khẩu, không cần phá độc quyền thương hiệu vàng miếng SJC.

Đáng lưu ý, giai đoạn 2019-2020, theo nghiên cứu này, là cuộc thử thách “sóng vàng thế giới” lần 1. Giá vàng thế giới tăng mạnh 55% và giá vàng trong nước tăng theo tương ứng, chênh lệch giá vàng vẫn không đáng kể. Đây là bằng chứng để phủ định lập luận cho rằng vì có sóng vàng thế giới (như đang xảy ra trong năm 2024) nên người dân tăng nhu cầu mua vàng và kéo tăng chênh lệch.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Tiếp đó, từ 9-2020 đến tháng 8-2022, giá vàng thế giới giảm 10%, nhưng giá vàng trong nước không giảm theo, trái lại, còn tăng 10%. Đây là giai đoạn lãi suất thấp, khiến chứng khoán, bất động sản tăng nóng và thu hút dòng tiền rất lớn từ giới đầu tư. Đó là thời gian “người người nhà nhà đi mở tài khoản chứng khoán và đi buôn đất, chứ không phải đi mua vàng".

Ngược lại, giới đầu tư rất có thể đã bán vàng để dồn tiền vào chứng khoán và bất động sản. Vậy là không phải do sóng vàng thế giới, cũng không phải do nhu cầu mua vàng mà chênh lệch giá vàng vẫn tăng. Chênh lệch giá vàng tăng lên mức cao nhất lịch sử vào tháng 9-2022, tương đương 42% giá vàng thế giới. Thời gian này không nhiều người nhắc đến nhập vàng để bình ổn mà phần nhiều nhắc đến 2 đề xuất: cho phép nhập vàng nguyên liệu để gia công trang sức và phá thế độc quyền vàng miếng SJC.

Từ tháng 9-2022 đến tháng 7-2023 là “10 tháng tĩnh lặng” - giá vàng trong nước đi ngang trong khi giá vàng thế giới dao động mạnh, tăng 10% rồi giảm 3%. Thời điểm này tương đối trùng lặp với giai đoạn các ngân hàng tăng mạnh lãi suất VND để ổn định tỷ giá. Chứng khoán và bất động sản cùng thoái trào, nhưng vàng cũng không thể tạo sóng, ngay cả khi vàng thế giới tăng. “Vậy tăng lãi suất có thể là một liều thuốc hạ sốt cho chênh lệch giá vàng”, các tác giả nghiên cứu nêu quan điểm.

Từ 8-2023 đến nay, giá vàng trong nước và thế giới cùng có xu hướng tăng, tuy nhiên nếu quan sát kỹ thì có 2 giai đoạn giá vàng trong nước tăng trong khi giá vàng thế giới đi ngang, nới rộng chênh lệch giá vàng lên 32% và 26%. Lãi suất thấp, kênh chứng khoán và bất động sản đều trầm lắng, nương theo giá vàng thế giới thì vàng trong nước rất dễ tạo sóng.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Theo nghiên cứu này, có thể thấy rằng giá vàng trong nước và chênh lệch giá vàng không hoàn toàn phản ánh cân đối cung và cầu, việc “điều trị" chênh lệch giá vàng không thể chỉ dựa vào việc nhập khẩu vàng ồ ạt để bình ổn giá. Hành động này không chỉ đi chệch mục tiêu mà còn lãng phí các nguồn lực dự trữ không cần thiết.

Nêu khuyến nghị, các nghiên cứu viên cho rằng trong tình hình hiện nay, các biện pháp hành chính trở nên đặc biệt quan trọng để đảm bảo sự minh bạch và ngăn chặn thao túng giá. Thanh tra thị trường vàng, yêu cầu sử dụng hóa đơn, điều tra hành vi thao túng... sẽ không tốn dự trữ ngoại hối mà lại có thể mang tới hiệu quả cao tức thì.

Ngoài việc sử dụng các biện pháp hành chính, công cụ tiền tệ như lãi suất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các loại bong bóng tài sản, bao gồm cả vàng.

ANH PHƯƠNG