Bóng ma 'chiến tranh bất tận' đe dọa Israel

Chiến thuật hợp lý cho cuộc chiến bất đối xứng

Trước sức mạnh áp đảo của Israel, Hamas đang chuyển sang chiến thuật du kích, tấn công đối phương bằng những nhóm chiến binh nhỏ và cơ động rồi rút chạy. Bằng cách này, Hamas tin rằng họ có thể chiến đấu trong nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm.

Các chiến binh Hamas đang sử dụng mạng lưới đường hầm, các tổ đội chiến đấu nhỏ và tận dụng ảnh hưởng xã hội rộng rãi để không chỉ sống sót mà còn quấy rối lực lượng Israel tại Gaza.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (bìa phải) kiên quyết với quan điểm phải truy lùng Hamas đến cùng. Ảnh: Times of Israel.

Một quân nhân dự bị của Israel thuộc Sư đoàn đặc công số 98 chiến đấu ở Jabalia cho biết, Hamas đang tấn công mạnh mẽ hơn, bắn nhiều vũ khí chống tăng hơn vào những người lính trú ẩn trong các ngôi nhà và vào các phương tiện quân sự của Israel hằng ngày.

Khả năng phục hồi của Hamas đặt ra một vấn đề chiến lược đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đã nhắc lại rằng việc tiêu diệt nhóm Hồi giáo Palestine phải đến trước bất kỳ giải pháp chính trị nào cho cuộc chiến. Những lo ngại ngày càng gia tăng ở Tel Aviv, kể cả trong cơ quan an ninh, rằng Israel không có kế hoạch đáng tin cậy để thay thế Hamas và bất kỳ thành tựu nào mà quân đội đã giành được sẽ bị giảm hiệu quả.

Các nhân chứng cho biết, trong khi quân đội Israel di chuyển xe tăng và quân đội vào Rafah, nơi được coi là đồn lũy cuối cùng của Hamas, thì các tay súng Palestine của tổ chức này đã phát động các cuộc tấn công rồi bỏ chạy vào lực lượng Israel ở phía Bắc Gaza. Các khu vực vốn tương đối yên tĩnh đã trở thành bãi chiến trường và Israel cho biết họ đã phải điều động xe tăng đến hỗ trợ trong các cuộc giao tranh với hàng chục chiến binh. Quân đội Do Thái thậm chí đã tấn công hơn 100 mục tiêu từ trên không, trong đó có mục tiêu mà họ gọi là phòng chiến tranh của Hamas ở trung tâm Gaza.

Joost Hiltermann, người đứng đầu chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại International Crisis Group, một tổ chức giải quyết xung đột, cho biết: “Hamas có mặt ở khắp mọi nơi ở Gaza. Họ còn lâu mới bị đánh bại”.

Lãnh đạo hàng đầu của Hamas ở Gaza Yahya Sinwar khẳng định rằng, lực lượng này có thể sống sót sau cuộc chiến trong thời gian dài. Ảnh: Reuters.

Hamas giàu kinh nghiệm kháng chiến

Hệ quả tất yếu là Israel dường như còn lâu mới đạt được mục tiêu chiến thắng toàn diện như ông Netanyahu đề ra. Theo các quan chức quân sự hiện tại và trước đây của Israel cũng như ước tính của tình báo Mỹ, dù Israel có tiến hành một cuộc tấn công toàn diện vào Rafah hay không, Hamas vẫn có khả năng sống sót và tồn tại ở các khu vực khác của dải đất.

Thêm vào những thách thức, lãnh đạo hàng đầu của Hamas ở Gaza Yahya Sinwar, người đã ra lệnh cho cuộc tấn công ngày 7/10/2023 ở miền Nam Israel, vẫn tồn tại bằng cách ẩn náu trong các đường hầm của nhóm bên dưới Gaza. Theo Israel, mạng lưới đường hầm đã tỏ ra rộng khắp hơn dự kiến và đặt ra một thách thức đặc biệt đối với quân đội Israel, vốn đã cố gắng dọn sạch chúng bằng chất nổ sau khi làm ngập chúng bằng nước biển.

Phản ánh niềm tin của Hamas rằng họ có thể sống sót sau cuộc chiến trong thời gian dài, Sinwar đã chuyển thông điệp tới những người hòa giải trong các cuộc đàm phán ngừng bắn rằng Hamas đã chuẩn bị cho trận chiến ở Rafah và niềm tin của ông Netanyahu rằng có thể tiêu diệt Hamas là ngây thơ.

Các tay súng Hamas tấn công lính Israel tại phía bắc Gaza bằng những nhóm nhỏ, cơ động để dễ rút chạy. Ảnh: WSJ.

Một nhà đàm phán Arab nói về Sinwar: “Ông ấy luôn muốn chứng tỏ rằng Hamas vẫn nắm quyền chỉ huy, họ chưa từ bỏ chiến trường và có thể tiếp tục trong nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm”.

Từ một nhóm từng nắm quyền ở Dải Gaza sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2006 và tiến hành tiếp quản quân sự vào năm 2007, Hamas đã sử dụng các đường hầm và kho vũ khí của mình để chuyển trở lại thành lực lượng chiến đấu du kích trong bối cảnh bị Israel truy kích gắt gao. Thay đổi này có thể xem như sự trở lại của một lực lượng phản đối sự chiếm đóng quân sự của Israel ở Bờ Tây và Gaza trong cuộc nổi dậy đầu tiên của người Palestine vào những năm 1980. Bối cảnh thay đổi, cách đấu tranh của Hamas cũng đổi thay để thích ứng. Tiêu diệt một lực lượng biết thích nghi với tình hình như thế là điều rất khó.

Ông Netanyahu không thể “nhổ cỏ tận gốc”

Israel đã cảnh báo trong vòng đàm phán ngừng bắn cuối cùng rằng nếu không đạt được tiến bộ, họ sẽ đưa quân vào Rafah, nơi có hơn 1 triệu người Palestine phải di dời đang trú ẩn, tìm cách gây áp lực buộc Hamas phải giảm nhẹ yêu cầu của mình. Nhưng, các quan chức Hamas nói với những nhà đàm phán rằng họ đã thể hiện đủ sự linh hoạt để đạt được lệnh ngừng bắn và lời đe dọa của Thủ tướng Netanyahu về việc tiến đánh Rafah sẽ không khiến họ chớp mắt.

“Israel đã đe dọa tấn công Rafah và nói rằng họ nên kết thúc hoạt động ở đó”, quan chức cấp cao của Hamas Moussa Abu Marzouk, trong một cuộc phỏng vấn với kênh MBC, có trụ sở tại Dubai vào ngày 6/5, thậm chí còn thách thức Israel. “Ai đang ngăn cản các người? Hãy tiến hành cuộc tấn công và hoàn thành công việc của mình”.

Một nhà đàm phán Arab cho biết, vào những thời điểm quan trọng trong các cuộc đàm phán ngừng bắn, Sinwar đôi khi chọn cách nổ súng. Một vòng đàm phán gần đây đã chững lại khi Hamas tấn công một cửa khẩu biên giới quan trọng để viện trợ nhân đạo, khiến 4 binh sĩ Israel thiệt mạng.

Khi Israel mở cuộc tấn công trên bộ vào miền Bắc Gaza hồi năm ngoái để đáp trả các cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas, các quan chức quân sự Israel cho biết họ đã được chỉ thị dọn sạch các khu vực thuộc dải hoạt động của Hamas, bắt đầu từ phía Bắc Gaza, mà không có kế hoạch về việc ai sẽ kiểm soát những khu vực đó sau khi lực lượng Israel rút lui. Thực tế là Israel đã rút phần lớn lực lượng khỏi miền Bắc Gaza vào đầu năm nay khi chuyển sang hoạt động ở miền Trung và miền Nam Gaza, để lại cơ hội cho Hamas tái khẳng định ảnh hưởng của mình.

Một số quan chức an ninh và nhà phân tích Israel đổ lỗi cho chính phủ của ông Netanyahu vì đã không đưa ra kế hoạch thành lập một chính quyền thay thế Hamas.

Trực thăng chiến đấu Israel bắn tên lửa vào những vị trí nghi là nơi trú ẩn của Hamas. Ảnh: Reuters.

Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant đã công khai bày tỏ những lo ngại đó trong một bài phát biểu, nói rằng trong trường hợp Israel không có kế hoạch về một chính phủ thay thế ở Gaza, “Chỉ còn lại hai lựa chọn tiêu cực: sự quản lý của Hamas ở Gaza, hoặc sự quản lý của quân đội Israel ở Gaza”.

Bộ trưởng Gallant và Thủ tướng Netanyahu từ lâu đã bất đồng về các quyết định quan trọng trong cuộc chiến, bao gồm cả kế hoạch thay thế Hamas. Nhưng, ông Netanyahu vẫn cứng rắn với quan điểm của mình. “Không có giải pháp thay thế nào cho chiến thắng quân sự”, người đứng đầu nội các Israel nói trong một đoạn video do văn phòng của ông công bố. “Nỗ lực bỏ qua nó bằng tuyên bố này hay tuyên bố kia chỉ đơn giản là tách rời khỏi thực tế”.

Trong khi đó, một số chính trị gia khác đặt câu hỏi liệu có thể áp đặt một Chính phủ Palestine thay thế giữa cuộc chiến khi Hamas đe dọa tấn công bất kỳ ai hợp tác với quân đội Israel hay không. “Không có chân không. Michael Milshtein, cựu giám đốc phụ trách các vấn đề Palestine của Cơ quan tình báo quân đội Israel, cho biết mọi nơi mà quân đội Israel rút đi đều được Hamas lấp đầy. “Hiện tại không có lựa chọn nào khác ngoài Hamas”.

Xe tăng Israel chực chờ tấn công vào Rafah, thành phố biên giới có hơn 1 triệu người Palestine lánh nạn. Ảnh: Getty Images.

Các quan chức Mỹ cho biết họ lo ngại về việc quân đội Israel cần quay trở lại phía Bắc, đồng thời lưu ý rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden từ lâu đã tìm kiếm một kế hoạch quản trị thời hậu chiến. Một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết, cuộc giao tranh tái diễn cho thấy quân đội chưa làm đủ đối với người Palestine sống ở đó, tạo không gian cho Hamas và các chiến binh khác quay trở lại.

Theo Báo Wall Street Journal, Hamas vẫn không từ bỏ vai trò là cơ quan cầm quyền trên thực tế ở các vùng của Gaza, cử các thành viên của mình đến đây mà không mặc đồng phục. Các quan chức Israel coi Hamas đang tái khẳng định ảnh hưởng của mình thông qua cảnh sát và các cơ quan dân phòng dưới sự kiểm soát của Bộ Nội vụ do Hamas lãnh đạo. Nhóm cũng vẫn tồn tại như một phong trào xã hội.

Thiếu tướng Tamir Hayman, cựu lãnh đạo cơ quan tình báo quân đội Israel, cho biết: “Ngay cả khi bạn làm xói mòn hoạt động khủng bố, bạn vẫn còn phải đối mặt với những boong-ke kiên cố che chắn cho Hamas: các cấu trúc xã hội, ý thức về tình anh em Hồi giáo, các yếu tố gắn kết về tư tưởng. Đó không phải là những thứ có thể nhổ bỏ được”.

Nguyễn Khánh