Benin-Niger: Cuộc chiến đường ống dẫn dầu

Đường ống dẫn dầu khổng lồ nối Niger với Benin. Ảnh AFP

Theo chuyên gia Jean-Baptiste Placca phụ trách khu vực Tây Phi của hãng AFP, giữa Bénin và Niger hiện dường như đã tiến gần đến một cuộc chiến tranh kinh tế. Để giải quyết tranh chấp gần như làm tê liệt hoạt động xuất khẩu dầu từ Niger, hai nước láng giềng sẽ phải bắt đầu thảo luận nhờ sự hòa giải của Trung Quốc.

Trong khi chờ đợi giải quyết, tàu chở dầu đã nhận chuyến hàng dầu thô Niger đầu tiên tại terminal Sèmè Kraké.

Ngày 10/5, lô dầu thô đầu tiên nhập khẩu của Trung Quốc từ Chính quyền quân sự Niger đã đến Bénin trên ba tàu nhưng bị Chính quyền nước này ngăn cản cập cảng.

Tổng thống Bénin, Patrice Talon cho biết trong một tuyên bố do Business Insider Africa đăng: "Nếu bạn muốn đưa dầu của mình vào vùng biển của chúng tôi, bạn không thể coi Bénin là kẻ thù, đồng thời mong đợi dầu của bạn sẽ đi qua lãnh thổ của chúng tôi. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với Niger".

Theo báo cáo của Bloomberg, lượng dầu xuất sang Trung Quốc là một phần trong khoản vay trị giá 400 triệu USD được đảm bảo bằng hàng hóa từ Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc, mà Chính quyền quân sự Niger đã đồng ý với lãi suất 7% và hoàn trả bằng dầu trong thời hạn 12 tháng. Ngoài ra, CNPC đã đầu tư khoảng 4,6 tỷ USD vào ngành dầu mỏ của Niger, bao gồm việc xây dựng đường ống dài 1.200 dặm vận chuyển dầu thô từ Niger đến Bénin. Đường ống này bắt đầu vận chuyển 90.000 thùng/ngày vào tháng 5 và lên tới 110.000 thùng/ngày khi hết công suất.

Thỏa thuận này đã bị gián đoạn do cuộc đảo chính ở Niger vào tháng 7 năm ngoái, trong đó Chính quyền quân sự nắm quyền và đóng cửa biên giới đất liền với Bénin, từ đó áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Niger. Những lệnh trừng phạt đó đã được dỡ bỏ; tuy nhiên, Niger đã đóng cửa biên giới đất liền với Bénin, và chuyến hàng dầu mới nhất đến Trung Quốc hiện là một con bài mặc cả.

Có lẽ cần phải nhấn mạnh rằng vì lợi ích của chính mình mà Trung Quốc đang cố gắng xoa dịu những gì có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng lục địa nghiêm trọng. Sau khi tài trợ cho cơ sở hạ tầng tốn kém giúp cho dầu mỏ Niger có thể khai thác được, người Trung Quốc đang dần xem mình là chủ sở hữu trong nhiều năm dài. Nỗi lo về một cuộc khủng hoảng giữa hai quốc gia càng thôi thúc họ tìm ra phương hướng giải quyết cơn khát thanh khoản cấp bách từ chính quyền mới ở Niamey. Những bất ổn xung quanh các khoản đầu tư này đã làm Bắc Kinh không hài lòng và các quốc gia liên quan có thể sẽ đánh giá Trung Quốc theo cách ít hòa giải hơn.

Trên lục địa này, các bên thường tìm cách đổ lỗi cho nhau về những nguyên nhân gây ra những bất hạnh và thất vọng của họ. Vì vậy, Tổng thống Benin đã bị cáo buộc muốn làm hại chính quyền Niger, vốn kiên quyết đứng về phía danh dự của mình và xem đó là cách để bảo vệ chủ quyền của người dân Niger. Châu Phi tuyệt vọng, nơi mà một số người quên mất rằng niềm tự hào của người dân nơi đây, với tư cách là một dân tộc, có thể không hề nhỏ so với niềm tự hào của chính họ. Liệu các nhà lãnh đạo Benin có hoàn toàn sai lầm khi không chấp nhận để các nhà lãnh đạo của một quốc gia láng giềng phớt lờ và lấy đi nguồn tài sản chính của họ để mang lại hạnh phúc cho người Niger? Đặc biệt là trong khoảng thời gian tới, người dân Benin có thể sẽ hy sinh trên tuyến đường ống này, do sự liều lĩnh hoặc lòng tham, khi những đường ống của Niger được xây dựng ngay bên cạnh.

Liệu Nigeria có quyền đóng cửa biên giới với Benin vì lý do an ninh?

Làm thế nào chúng ta có thể giải thích rằng biên giới với Niger vẫn mở, khi Tổng thống Niger theo đường lối cứng rắn hơn nhiều so với người đồng cấp Benin về dự án đánh bật những người theo chủ nghĩa đảo chánh ở Niamey? Và sự thật là không ai ở Niamey dám coi thường Niger.

Ở nhiều ngôi làng ở Châu Phi, những ngôi nhà nằm san sát nhau đến nỗi để đến được nhà mình, một số người đôi khi phải băng qua sân của những gia đình khác. Ngay cả ở một số thủ đô nhất định, đôi khi bạn buộc phải đi qua nhà người khác để đến nhà mình. Đây là trường hợp tại La Briqueterie, một quận của Yaoundé, Cameroon. Đây là điều mà chúng ta có thể gọi là tính đúng đắn của sự phụ thuộc lẫn nhau và cũng có giá trị giữa các quốc gia.

Tuy nhiên, đó không phải là vấn đề. Và những cuộc khủng hoảng như vậy sẽ không tồn tại nếu vào tháng 5/1963, các nhà lãnh đạo lục địa đủ can đảm để đi theo Hợp chủng quốc Châu Phi, thay vì để liên minh này tiếp tục làm suy yếu lục địa. Hợp chủng quốc châu Phi gồm năm mươi tiểu bang không có biên giới, không có thuế quan, nhưng có chung một loại tiền tệ, và các thống đốc, tương đương với các tổng thống của nền Cộng hòa, biết cách ưu tiên sự đoàn kết lên trên những cuộc cãi vã chỉ để bảo vệ cái tôi của mỗi bên. Bi kịch thực sự của lục địa này là Hợp chủng quốc Châu Phi thậm chí không còn tồn tại trong kế hoạch.

Anh Thư

AFP