Xung quanh triển lãm 'Sự bí ẩn của cơ thể người': Tranh cãi gay gắt

Rất nhiều xác hài nhi ở các độ tuổi khác nhau.

Trong khi đó, một số ý kiến lại cho rằng, đó cũng là điều khá bình thường vì từ lâu, các bộ phận cơ thể người đã là một phần không thể thiếu của y học. Và, triển lãm cũng giúp ích cho người xem thêm hiểu về chính... cơ thể mình.

Lạnh người với xác người

Có mặt ở triển lãm này tại Nhà Văn hóa Thanh niên TP HCM vào chiều cuối tuần, chúng tôi thấy khá đông người tới xem, dù giá vé vào cổng lên đến 200 ngàn đồng một lượt. Theo một hướng dẫn viên của triển lãm, tất cả 137 mẫu vật đang trưng bày ở triển lãm này là các cơ thể, bộ phận cơ thể người thuộc sở hữu của bảo tàng Mom (Hàn Quốc). Tuy nhiên, chúng đã được nhựa hóa để có thể bảo quản dễ dàng. Các mẫu vật được chuyển về đây sau khi triển lãm được cấp phép.

Cũng theo hướng dẫn viên này, nhờ các bộ phận cơ thể người tại triển lãm, khán giả phần nào hiểu được cơ thể của chính mình vì triển lãm trưng bày theo các chủ đề như hệ cơ, hệ xương, hệ tim mạch, hệ miễn dịch hay thai nhi, phụ nữ, người già…

“Nếu quan sát các cơ quan nội tạng như buồng phổi, cuống, lá phổi… thì người ta sẽ hiểu thêm hệ hô hấp và sẽ không hút thuốc bởi thuốc lá rất dễ làm tổn thương hệ hô hấp”, hướng dẫn viên giải thích. Ở các khu vực khác cũng vậy, người xem quan sát, tư duy về chính cơ thể mình để có thể phòng tránh và “gìn giữ” tốt hơn các bộ phận trên cở thể.

Trong khi đó, theo quan sát trực tiếp của chúng tôi, triển lãm khiến hầu hết người xem cảm thấy bị bất ngờ. Thậm chí rất nhiều người đã cảm thấy sợ hãi khi thấy những cơ thể người đã chết được trưng bày và phô bày như vậy.

Anh Nguyễn Thanh Lâm, 43 tuổi, cho biết, đây là lần đầu tiên anh thấy rõ ràng và nguyên vẹn xác người, bộ phận cơ thể người thật. Cảm giác là sợ hãi, có chút rùng mình. Mặc dù triển lãm có giới thiệu về việc tìm hiểu cơ thể người sẽ giúp ích cho bản thân nhưng khi xem vẫn bị ám ảnh và gần như không tư duy được nhiều. Không những vậy, nhiều xác chết dù nguyên vẹn nhưng lại bị cắt, xé các mảnh cơ thể như một người phụ nữ đang mang thai bị rạch bụng để khách tham quan có thể thấy rõ hơn… bào thai trong bụng.

Một thi thể người ở triển lãm.

Tạm ngưng triển lãm

Triển lãm Sự bí ẩn của cơ thể người trưng bày với 137 mẫu vật cơ thể người thật (gồm 11 bộ mẫu vật toàn thân và 126 bộ mẫu vật là các bộ phận trên cơ thể người), được nhựa hóa bởi công nghệ plastination. Triển lãm chia thành 8 khu theo các chủ đề: hệ cơ, hệ xương, hệ hô hấp, hệ tiêu hóa, hệ tuần hoàn, hệ thần kinh, hệ sinh sản, hệ tuần hoàn sơ sinh.

Nhiều người cảm thấy rất bất ngờ bởi trước khi chính thức được cấp phép triển lãm ở TP HCM, dự án này đã bị Hà Nội từ chối tổ chức. Được biết dù đã xuất hiện ở khá nhiều nước nhưng triển lãm của bảo tàng này hầu hết đều gây tranh cãi và không nhận được sự thiện cảm của những nơi từng tổ chức.

“Chiêu bài phục vụ khoa học, giúp con người hiểu hơn về cơ thể mình không che được thực tế, triển lãm chỉ muốn gây sốc và tò mò với khán giả bằng các xác người thật để bán thật nhiều vé, thu lợi nhuận lớn mà thôi”, một người đến xem triển lãm cho biết.

Trong khi đó, trả lời câu hỏi về nguồn gốc các mẫu vật này, đại diện Ban tổ chức cho biết hiện chưa thể cung cấp rõ ràng về nguồn gốc, thân nhân các mẫu vật này bởi lãnh đạo đã về Hàn Quốc. Chính điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi, liệu các xác người, bộ phận người thật đang được trưng bày ở triển lãm này có phải là của những người hiến xác, hiến nội tạng cho y học hay không?

Hình mô tả các mao mạch máu trong cơ thể.

Và những người này lúc còn sống hiến xác với mục đích nghiên cứu y học hay mục đích kinh doanh thu lợi nhuận. Đặc biệt, nếu thân nhân, bạn bè của những người này sẽ nghĩ gì khi thấy xác người thân họ bị trưng bày như vậy, để bán vé cho người xem.

Tuy nhiên, Ban tổ chức cũng cho biết, đơn vị rất tôn trọng ý kiến khán giả nên ngay khi có dư luận tranh cãi, đơn vị này đã tạm ngưng triển lãm (bắt đầu từ ngày 7/7) để điều chỉnh một số mẫu vật cũng như chi tiết khác của triển lãm.

“Triển lãm sẽ được mở cửa trở lại trong tuần tới với một số thay đổi cụ thể, phù hợp hơn với tiêu chuẩn đạo đức, thẩm mỹ của khán giả và mục đích khoa học của ban tổ chức”, đại diện Ban tổ chức thông tin thêm.

Trao đổi với chúng tôi, PGS.TS bác sỹ Lê Minh Khôi (Bệnh viện ĐH Y dược TP HCM) cho biết, với trình độ khoa học như hiện nay, việc triển lãm để mang đến mục đích giúp cho con người hiểu hơn về cơ thể mình sẽ có rất nhiều cách.

Thậm chí, nếu sử dụng các hình ảnh 3D sẽ sống động và tốt hơn, thay vì cơ thể thật. Đặc biệt, nếu sử dụng hình ảnh 3D có thể giúp khán giả thấy các bộ phận của cơ thể khỏe mạnh, thay vì các cơ thể người đã chết như triển lãm này.

Theo bác sĩ Khôi, triển lãm này thực tế là việc núp bóng kinh doanh chứ không phải mục đích phục vụ y học. Bởi phục vụ y học sẽ có rất nhiều cách làm khác, tôn trọng cơ thể, bộ phận cơ thể con người, nhất là những người đã chết. Việc công khai trưng bày các cơ thể, phần cơ thể chỉ là nhân danh chứ không phải phục vụ khoa học. Nó khác hoàn toàn với việc các sinh viên y khoa, nhà nghiên tiếp xúc với mẫu cơ thể người.

Xét về mỹ thuật, triển lãm không có giá trị gì về nghệ thuật, về tính giáo dục cũng không cần thiết. Bởi với sự phát triển của công nghệ hiện nay, thế hệ trẻ có thể tìm hiểu khoa học cơ thể con người trên internet với hình ảnh chân thực, chi tiết và hiện đại gấp nhiều lần so với các mẫu vật tại triển lãm. Hơn nữa, nếu người xem mà hiểu được nội dung thì phần lớn là sinh viên y khoa, những người hiểu biết về y học. Thể xác của người hiến tặng mà đưa ra triển lãm thì kỳ quá, không ai làm như vậy.

(Theo nhà giáo nhân dân Huỳnh Văn Mười - Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP HCM)

Ghi nhận ý kiến phản ánh của các cơ quan truyền thông và công chúng, Sở VHTT TP HCM đã tiến hành hậu kiểm, đi kiểm tra thực tế tại nơi trưng bày mẫu vật. Ngày 5/7/2018, Sở VHTT đã tổ chức cuộc họp với các cơ quan chức năng, gồm: Thanh tra Sở Y tế, Trung tâm pháp y TP HCM, Nhà Văn hóa Thanh Niên, Ban giám đốc công ty Khai Thiên – Big Bang và đối tác Hàn Quốc để làm rõ một số vấn đề sai quy định về thời gian và nội dung liên quan đến chất liệu các mẫu vật cơ thể người được trưng bày.

Tại cuộc họp Sở Văn hóa Thông tin TP HCM đã làm rõ sai phạm do chi nhánh Công ty Khai Thiên - Big Bang không thực hiện đúng nội dung đã xin phép:

1. Thời gian mở cửa hoạt động tại địa điểm tổ chức triển lãm trưng bày từ ngày 21/6/2018 đến 31/12/2018 không đúng theo văn bản chấp thuận của Sở Văn hóa Thông tin TP HCM từ ngày 1/11/2017 đến ngày 1/9/2018.

2. Các mẫu vật xin phép Sở Văn hóa Thông tin TP HCM ghi là bằng nhựa nhưng thực tế các mẫu vật trưng bày là do cơ thể người thật sau khi chết hiến tạng cho khoa học và được nhựa hóa. Như vậy Công ty cổ phần dịch vụ thương mại đã không trung thực trong hồ sơ khi đề nghị cấp phép trưng bày.

Theo đó, Sở Văn hóa Thông tin TP HCM đã yêu cầu chi nhánh Công ty Khai Thiên - Big Bang cung cấp kế hoạch tổ chức, hồ sơ pháp lý, nguồn gốc, lý lịch, chất liệu cụ thể của những mẫu vật từ nước ngoài (Hàn Quốc) vào Việt Nam và các văn bản do các cơ quan chức năng Việt Nam cấp như: Hải quan, Bộ Y tế để báo cáo xin ý kiến Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm, Bộ Y tế và Thường trực UBND TP HCM.

Trong thời gian chờ Công ty Khai Thiên – Big Bang cung cấp các hồ sơ nêu trên, Sở Văn hóa Thông tin TP HCM đã ra văn bản đề nghị tạm ngừng hoạt động trưng bày Mô hình cấu trúc cơ thể người tại Nhà Văn hóa thanh niên kể từ ngày 7/7/2018. PV

Đoàn Xá