Xuất nông sản sang Trung Quốc: Đừng xuất bằng xe 'cút kít'

Dư địa thúc đẩy xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc còn rất lớn. Ảnh: ST.

Sụt giảm trên 10%

Theo Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính): Tính chung 9 tháng đầu năm nay, kim ngạch XK nông sản (bao gồm hàng rau quả, hạt điều, hạt tiêu, chè, cà phê, gạo, sắn và sản phẩm sắn, cao su) của cả nước đạt 12,54 tỷ USD, giảm 7,9% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất NK mặt hàng nông sản của Việt Nam với 4,25 tỷ USD, giảm 10,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ví dụ điển hình trong sụt giảm XK sang thị trường Trung Quốc là mặt hàng rau quả. 9 tháng đầu năm, dù Trung Quốc vẫn đứng vị trí thứ nhất về thị trường XK với 67,7% thị phần nhưng XK rau quả Việt sang Trung Quốc chỉ đạt 1,9 tỷ USD, giảm tới 13,5% so với cùng kỳ năm 2018.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam đánh giá: Mặc dù XK rau, quả sang các thị trường như EU, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản tăng rất mạnh nhưng vẫn không đủ bù đắp cho mức giảm XK sang thị trường Trung Quốc. Điều này xuất phát từ thực tế từ đầu năm đến nay, Trung Quốc thực hiện truy xuất nguồn gốc đối với rau, quả NK, đồng thời siết chặt NK tiểu ngạch. Thêm vào đó, Trung Quốc yêu cầu các sản phẩm phải có chứng chỉ VietGAP; có cơ sở đóng gói bảo đảm vệ sinh an toàn, có máy móc thiết bị... “DN chưa thích ứng kịp để đáp ứng yêu cầu khiến kim ngạch XK sang Trung Quốc sụt giảm mạnh”, ông Nguyên nói.

Phát biểu tại tọa đàm “Thúc đẩy XK chính ngạch nông sản vào thị trường Trung Quốc” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức ngày 14/11, tại Hà Nội, ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) cho hay: Trung Quốc là thị trường lớn, khả năng NK nông sản nhiều nhưng Việt Nam mới đáp ứng một phần rất nhỏ, chưa tới 2% tổng kim ngạch NK của Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là dư địa thị trường còn rất lớn. “Tuy nhiên, phía Trung Quốc yêu cầu đánh giá rủi ro rất khắt khe, từ giám sát mối nguy chế biến, đưa ra sản phẩm cuối cùng... Các quy trình Trung Quốc áp dụng như các nước phát triển Mỹ, EU. Đáng chú ý, Trung Quốc yêu cầu bản thân DN tự xây dựng quy trình giám sát nhưng DN phải hiểu được quy trình đó và chú trọng các khâu rà soát an toàn thực phẩm trong nguyên liệu, chế biến, giám sát chặt chẽ...”, ông Hòa nhấn mạnh.

Đừng chở hàng bằng xe “cút kít”

Là người nhiều năm gắn bó với ngành nông nghiệp, nông thôn, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy phân tích: Hiện nay, Trung Quốc có 50% số hộ chuẩn bị khá giả nên xu hướng tiêu dùng của Trung Quốc thay đổi rất mạnh. Vì vậy, việc siết chặt NK là đương nhiên, phù hợp với thông lệ của quốc tế. “Với những thay đổi mạnh mẽ trong chính sách quản lý NK của Trung Quốc, đã đến lúc DN, nông dân phải thay đổi để đáp ứng được yêu cầu. DN phải là đầu tàu trong việc xây dựng chuỗi giá trị, phải có những DN đủ lớn để tập hợp nông dân theo chuỗi. Nếu chúng ta cứ dùng xe “cút kít” đưa hàng nông sản ra thế giới thì rất dễ bị những con tàu lớn đánh chìm”, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy ví von.

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá: “Việc chuyển đổi chính sách NK của Trung Quốc là điều tất yếu. Qua nghiên cứu của chúng tôi, về cơ bản thấy rằng chỉ có những DN lớn, có tiềm lực về kinh tế, có khả năng phân tích thị trường thì mới tiếp cận và tiếp cận thành công với thị trường Trung Quốc. Chúng ta phải nhìn nhận lại mình, nhìn nhận lại thị trường mà chúng ta định hướng tới, sau đó có những thay đổi phù hợp”.

Ông Lê Thanh Hòa thông tin thêm: Hiện nay, Bộ NN&PTNT đang tiếp tục đàm phán với ngành chức năng Trung Quốc để sắp tới có thêm nhiều mặt hàng nông sản được XK chính ngạch sang thị trường này, trước mắt là khoai lang, thạch đen, sầu riêng. Đối với sản phẩm động vật, từ thành công của mặt hàng sữa, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục phối hợp đánh giá các vùng an toàn dịch bệnh, giám sát an toàn vệ sinh thực phẩm để sắp tới có thể XK thịt lợn, gia cầm, tổ yến sang Trung Quốc.

Thanh Nguyễn