Xuân mới ở thôn Vùng Kho
Là một trong những thôn vùng sâu, vùng xa, chủ yếu là đồng bào Pa Cô, Vân Kiều, nhưng hàng chục năm nay, thôn Vùng Kho, xã Đakrông, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị, đã thực hiện phong trào không hút thuốc, không uống rượu, bia.
Việc duy trì mô hình “Thôn không rượu, bia” đã góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả cao trong phong trào toàn dân phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Từng nghe cán bộ Đội Tuyên truyền và xử lý vi phạm hành chính, Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh Quảng Trị kể nhiều lần, nhưng trong chuyến công tác gần đây, tôi mới có dịp đặt chân tới thôn Vùng Kho nằm ven Quốc lộ 9. Bước chân vào khuôn viên ngôi nhà sàn tọa lạc bên đường, chúng tôi thấy ngay phía trên cầu thang là dòng chữ được viết nắn nót bằng phấn trắng “Thôn không rượu, bia”. Quan sát các ngôi nhà xung quanh, chúng tôi đều thấy khẩu hiệu tương tự.
Sau khi mời khách uống nước, ông Hồ Văn Chuốp (sinh năm 1937) bắt đầu câu chuyện: "Phải đến mấy chục năm rồi, khi mới về đây sinh sống, nhà ai cũng nghèo đói vì trong nhà chỉ có phụ nữ lên nương, còn đàn ông thì ở nhà ăn nhậu. Tôi cũng vậy, sáng ra, sau khi vợ lên nương là lại lê la gọi đám đàn ông trong bản ra sông Đakrông kiếm cá rồi tụ tập uống rượu đến tận khuya mới về nhà. Chuyện đánh vợ, đánh con hay đánh nhau với hàng xóm lúc đó xảy ra như cơm bữa... Sau này, khi con trai tôi là Hồ Ê Nót lớn lên, nó lập gia đình và cũng sa vào uống rượu, hút thuốc lá rất nhiều; thậm chí dân bản còn liệt vào dạng “thanh niên cứng” vì hay gây gổ đánh nhau".
Cán bộ, chiến sĩ Trạm Cảnh sát giao thông Đakrông phối hợp tuần tra kiểm soát và tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân bản Cu Pua.
Theo lời ông Chuốp, có hôm, vợ Ê Nót đưa tiền để chồng đi mua mì ăn liền về nấu cho con đang bị ốm. Cầm tiền trên tay, thay vì mua mì, Ê Nót lại mua rượu uống và thuốc lá để hút. Về đến nhà, thấy vợ khóc lóc, Ê Nót còn thẳng tay đánh vợ. Xót con dâu, ông Chuốp cùng người thân ra sức khuyên bảo, cuối cùng Ê Nót cũng thức tỉnh và tự cai rượu, bia, thuốc lá, trở thành người đàn ông biết chăm lo cho gia đình. Đến năm 2002, Ê Nót được người dân tín nhiệm bầu làm Trưởng thôn Cu Pua (tháng 2-2019 sáp nhập vào thôn Vùng Kho, gồm 3 điểm bản là A Tơi, A Tơng và Cu Pua) và bắt đầu đi tuyên truyền việc từ bỏ rượu, bia, thuốc lá.
Chăm chú nghe cha “kể tội” mình từ đầu, Ê Nót khẽ cười và góp chuyện: "Nghe bà con trong bản nói Ê Nót bỏ rượu, bia là thành người nên nhiều người học theo, quyết tâm bỏ rượu, bia và tuyên truyền, giúp những "ma men" khác ở thôn, bản thành người...".
Thật vậy, Ê Nót và cha mình, cùng già làng Hồ Văn Khon đi vận động và thuyết phục bà con. Từ 3 thành viên tham gia mô hình “Thôn không rượu, bia”, đến năm 2009, toàn điểm bản A Tơi bỏ được rượu, bia, thuốc lá. Cứ thế, mô hình này đã dần lan sang điểm bản A Tơng. Để làm được điều này, Ê Nót đã áp dụng rất nhiều cách làm khác nhau, như: Gia đình nào cam kết dùng tiền để làm kinh tế thì Ê Nót mới xác nhận cho vay vốn và chỉ giao tiền cho phụ nữ; vào Ngày Đại đoàn kết toàn dân (18-11) hằng năm, những hộ nào gương mẫu, nói không với bia, rượu sẽ được tặng quà và ưu ái các chế độ... để khích lệ họ... Biết ông trưởng thôn rất cương quyết, dần dần, những người đàn ông trong bản cũng ít tụ tập, thay bằng việc nhậu nhẹt là cùng lên nương lao động, giúp đỡ vợ con. Bởi vậy, kinh tế nhiều gia đình trong thôn cũng dần khá lên. Thấy được lợi ích đó và nhìn vào “hình mẫu” Ê Nót, nhiều người đã rời xa bia, rượu, thuốc lá.
Tìm hiểu thêm về mô hình “Thôn không rượu, bia”, anh Côn Hươn, Trưởng thôn Vùng Kho hiện nay, kể: "Thôn có hơn 100 hộ dân với khoảng 500 nhân khẩu. Từ gần 10 năm nay, trên địa bàn không còn tội phạm. Năm nào thôn cũng đạt chuẩn văn hóa, 100% trẻ đến trường đúng độ tuổi, kinh tế hộ gia đình khá giả qua từng năm, số lượng học sinh đỗ vào các trường cao đẳng, đại học và tốt nghiệp ra trường có việc làm ổn định ngày càng cao. Có được thành quả đó là nhờ những nội quy, hương ước của thôn, bản mang lại. Ngày nay, ngay cả lễ mừng dặm trầu, tiệc hỏi, cưới, ngày Tết, người dân thôn Vùng Kho cũng không sử dụng bia, rượu, thuốc lá. Đặc biệt, từ khi nhà Ê Nót tổ chức đám cưới cho con trai mà không có rượu, bia, thuốc lá, các gia đình khác ở điểm bản A Tơi và A Tơng thấy được nhiều cái lợi nên cũng làm theo. Mỗi khi tổ chức tiệc cưới hỏi, ma chay hay các lễ hội theo phong tục của người địa phương, các gia đình chỉ dùng nước lá cây, chè xanh hoặc nước ngọt để thay thế bia, rượu. Khi chưa sáp nhập với thôn Vùng Kho, thôn Cu Pua có 78 hộ, nhiều năm nay đã nói không với bia, rượu.
Câu chuyện mà Trưởng thôn Vùng Kho và Ê Nót kể cho chúng tôi nghe cũng chính là “lời giải” minh chứng cho câu hỏi vì sao khi chúng tôi đi từ đầu thôn đến cuối thôn, gia đình nào cũng có biển nhắc: “Không uống bia, rượu, không hút thuốc lá”...
