Xôi Phú Thượng – quà Hà Thành thơm dẻo, ấm lòng ngày đông

Ở Hà Nội, xôi Phú Thượng không chỉ trở thành món trong các mâm cỗ, thành quà biếu mà còn trở thành món ăn hằng ngày của người dân. Người ta ăn xôi Phú Thượng sáng, trưa, tối. Xôi Phú Thượng được bán tại vỉa hè trên dọc các con đường. Chỉ cần từ 5.000 đồng, bạn đã có thể mua được một gói xôi Phú Thượng ăn cùng chút muối vừng thơm ngậy. Có đủ các loại xôi: từ xôi xéo, xôi đậu xanh, xôi lạc, xôi gấc, xôi ngô.

Nếu có thêm thịt kho tàu, trứng rán, trứng ốp, mỗi gói xôi sẽ khoảng 10.000đ- 15.000 đồng tùy theo nhu cầu của người mua. Những hàng xôi Phú Thượng luôn đông khách bởi xôi ngon, phù hợp với túi tiền của mọi khách hàng.

Xôi thường được gói bằng lá sen hoặc lá dong bánh tẻ. Mùi xôi thơm hòa cùng với mùi lá mới làm cho người ta muốn ăn ngay. Lá được lau rửa sạch sẽ mang tính đồng quê dân dã, gợi cảm hứng cho người ăn.

Xôi Phú Thượng bán trên các vỉa hè Hà Nội

Xôi Phú Thượng – hương vị hấp dẫn riêng biệt

Làng Phú Thượng hay còn gọi làng Phú Gia, tọa lạc ven sông Hồng với lượng phù sa màu mỡ, bồi đắp nên những bãi nương dâu hay những cánh đồng lúa chín vàng óng ả. Người dân nơi đây cũng có nghề truyền thống nấu xôi đã trở thành thương hiệu. Làng Phú Thượng thuộc quận Tây Hồ thành phố Hà Nội xưa kia được biết đến là nơi tồn tại phát triển của bốn loại món ăn ngon nổi tiếng đất Hà Thành là bánh trôi, bánh đa kê, rượu nếp và đặc biệt là xôi Phú Thượng.

Ngày 30/12/2016, Phú Thượng được UBND thành phố Hà Nội công nhận danh hiệu “ Làng nghề truyền thống “ theo quyết định số 7286/QD-UBND.

Người dân Phú Thượng cho biết, muốn nấu xôi ngon, quan trọng là phải có được nguyên liệu chuẩn. Gạo nếp phải chuẩn gạo nếp cái hoa vàng, đỗ hay lạc cũng được lựa chọn kĩ lưỡng. Sau đó đến giai đoạn chế biến cũng cần chuẩn xác và kinh nghiệm của người thổi xôi. Đầu tiên phải vo thật sạch gạo, sau đó ngâm khoảng 3 tiếng, rồi mang ra đãi. Sau khi đãi xong lại bỏ vào ngâm. Phải đãi từ hai đến ba lần sao cho nước thật trong và không còn vương chút bụi nào.

Khi thổi được khoảng nửa tiếng, bỏ ra rổ, lấy đũa đảo đều để thoát hơi, sau đó để yên tầm ba tiếng, vẩy qua nước, bóp đều rồi để đó tầm 3 đến 4 giờ sáng hôm sau dậy đồ lại một lần nữa sau đó phân loại đem đi bán. Phải đồ xôi qua hai lửa để xôi đạt được độ rền, dẻo. Lửa phải vừa đủ độ nóng, căn sao cho đủ thời gian thì mới có xôi ngon.

Hạt xôi Phú Thượng luôn có độ bóng riêng do chất gạo

Nấu xôi Phú Thượng không chỉ là một nghề mà còn được xem như là một nghệ thuật ẩm thực. Xôi Phú Thượng có nét đặc trưng riêng biệt so với các loại xôi khác. Xôi nấu xong được chia ra các thúng riêng, rồi đặt vào các lớp buồm khác nhau. Mỗi lớp buồm là một loại xôi riêng biệt. Đặt xôi trong các buồm cổ khác nhau đã trở thành nét riêng của người dân Phú Thượng. Trên các buồm luôn đậy các vỉ cói để xôi luôn nóng, thơm dẻo và không bị hấp hơi nước.

Xôi Phú Thượng luôn có độ bóng riêng do chất gạo, được gói trong các loại lá chứ không bao giờ gói trực tiếp bằng giấy báo hay giấy bóng kính. Nếu là xôi Phú Thượng ngon đúng điệu thì chỉ cần nhìn hạt xôi, ngửi mùi hương bay lên là đã nhận ra.

Xôi Phú Thượng luôn mang màu sắc rất tự nhiên, màu vàng của đỗ xanh, đen của đỗ đen, màu đỏ của gấc hay bóng bẩy của xôi lạc. Trước đây người dân nấu xôi bằng bếp than, củi. Giờ đây với công nghệ hiện đại người ta nấu xôi bằng bếp điện nhưng vẫn phải bảo đảm khi đồ xôi hơi phải nhiều, sao cho khi nấu xong hạt gạo phải bóng và no tròn.

Xôi xéo

Mỗi món xôi có một cách đồ riêng rất tỉ mỉ. Với xôi đỗ xanh, người làm phải chọn những hạt đỗ mẩy, tròn, sau đó đem ngâm đủ thời gian và trộn với gạo đã ráo nước, trộn đỗ – gạo thật đều, có như vậy xôi đồ lên mới ngon, tơi và không bị nát.

Xôi đỗ xanh

Với xôi xéo, đỗ xanh được cho vào vải màn để hấp cách thủy. Món đỗ đạt yêu cầu là sau khi chín, nắm lại thật chặt là có thể dùng dao cắt được thành từng lát mỏng.

Xôi gấc

Với xôi gấc, người làm phải bóp nhuyễn bột gấc với rượu trắng rồi trộn đều vào gạo, nêm đường, muối.

Gạo nếp, đỗ xanh nấu xôi vò phải chọn thật kĩ, là nếp cái hoa vàng, hạt gạo đều, đỗ xanh còn nguyên vỏ ngâm qua đêm. Xôi và đỗ xanh đồ chín, đỗ xanh được bóp cho tơi, trộn thêm chút muối rồi mới trộn vào xôi.

Xôi vò

Xôi vò ngon nhất là khi đỗ xanh bám vào từng hạt nếp, cả chõ xôi không bị vón cục và thơm lừng mùi đỗ xanh.

Xôi lúa

Xôi lúa là xôi nấu từ ngô nếp bung nhừ cùng ít gạo nếp, cũng rắc đậu, hành khô và rưới thêm mỡ…

Thanh Loan