Xoan nhừ chữa bỏng

Xoan nhừ chữa bỏng

Đây là loại cây gỗ lớn cao 8-20m, có lá rụng vào mùa khô. Lá kép lông chim lẻ, dài 20-30cm, rộng 5-10cm; mọc đối, có cuống ngắn, tròn, màu lục. Quả hạch cứng; hình trái xoan dài 2-3cm, màu vàng, có 5 ô, chủ yếu ở phần trên. Ở nước ta, cây mọc hoang dại nhiều nơi vùng núi phía Bắc.

Bộ phận dùng làm thuốc gồm vỏ thân và quả. Vỏ thân xoan nhừ chứa tanin, flavon, quinon, gôm nhựa, dầu béo.

Theo Đông y, quả xoan nhừ có vị chua, ngọt, tính bình; có tác dụng tiêu viêm, giải độc, chỉ huyết chỉ thống, trợ tiêu hóa. Vỏ thân có vị chua, tính hàn; có tác dụng kháng khuẩn với tụ cầu vàng và bacillus subtilis. Vỏ rễ cũng có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chỉ huyết, chỉ thống. Hạt có tác dụng chỉ thổ.

Vỏ thân và vỏ rễ trị bỏng lửa, mụn nhọt lở loét, bệnh sa nang. Rễ, lá dùng trị tiêu hóa bất lương, cam tích. Hạt trị bệnh sa nang. Người dân thường dùng xoan nhừ nấu cao (10kg vỏ nấu lấy 400ml cao đặc) dùng bôi lên vết bỏng, nó tạo ra một màng che phủ mềm mại, không bị nứt rạn và bám chặt vết thương. Viện Quân y 103 đã phát triển thêm loại cao này từ năm 1973. Hiện nay, vỏ xoan nhừ đã được dùng ở nhiều cơ sở điều trị.

Nguyên Trưởng khoa Dược liệu ĐH Dược Hà Nội

GS.TS. Đỗ Tất Lợi