Xóa trừng phạt Iran để đàm phán: Ông Trump trả lời gắt

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã thông báo trên Twitter về khả năng gỡ bỏ trừng phạt Iran để Tehran có thể ngồi vào bàn đàm phán về một thỏa thuận hạt nhân mới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump kiên quyết với lệnh trừng phạt kinh tế Iran

Đoạn tweet của ông Trump viết: “Ngoại trưởng Iran nói rằng, Tehran muốn đàm phán với Washington, nhưng muốn các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ. Không, Cảm ơn!”

Tuyên bố được cho là nhằm trả lời một phát biểu của Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif trong bài trả lời phỏng vấn trên tuần báo Der Spiegel của Đức tuần trước, cho rằng, Iran vẫn sẵn sàng đối thoại song yêu cầu đầu tiên là Mỹ phải gỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào Tehran.

Đối với chúng tôi, vấn đề cùng ngồi vào bàn đàm phán với Nhà Trắng không phải là vấn đề, điều quan trọng là cách họ cư xử. Chính quyền Trump có thể sửa chữa quá khứ của mình [hàm ý quyết định sát hại Tướng Soleimani của Iran - ND], gỡ bỏ các lệnh trừng phạt và quay trở lại bàn đàm phán. Chúng tôi vẫn còn ở bàn đàm phán. Họ mới là những người đã rời đi” - tờ Der Spiegel trích dẫn phát biểu của Ngoại trưởng Zarif.

Việc gỡ bỏ trừng phạt kinh tế được cho là chìa khóa trong việc xóa bỏ mối lo Iran làm giàu uranium và nắm trong tay vũ khí hạt nhân. Iran nhiều lần cáo buộc chính Mỹ đã khiến tình hình trở nên căng thẳng và Tehran có thể sẽ làm giàu uranium ở bất cứ cấp độ nào.

Mỹ đã tự động xé bỏ thỏa thuận hạt nhân và thúc đẩy đồng minh châu Âu nằm trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 thực hiện hành động tương tự. Giữa lúc châu Âu cũng đang có các động thái nghiêng về phía Mỹ, Iran đã khẳng định tiềm năng hạt nhân lớn mạnh của mình.

Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm 16/1 đã đề xuất ý tưởng thay thế Thỏa thuận hạt nhân Iran ký năm 2015 bằng 1 thỏa thuận mới được Mỹ hậu thuẫn. Tuy nhiên, Iran ngay lập tức bác bỏ, khẳng định Thỏa thuận hạt nhân, có tên đầy đủ là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) chưa chết và châu Âu đang bị Mỹ “bắt nạt”.

"Thỏa thuận hạt nhân đã được viết ra với nhận thức đầy đủ một thực tế là nó có thể bị các bên vi phạm. Đó là lý do chúng tôi đã đặt ra cơ chế để đảm bảo nếu 1 bên hoặc 1 số bên vi phạm thỏa thuận, chúng tôi có thể áp dụng các biện pháp để duy trì thỏa thuận. Iran đã áp dụng các biện pháp đó hồi tháng 5/2018, và các biện pháp đó có phát huy tác dụng. Giờ đây châu Âu đưa ra quyết định để che dấu sự bất lực của họ, tôi không nghĩ rằng họ có tư cách để làm điều đó” - Ngoại trưởng Zarif nhận định.

Ngoại trưởng Iran cũng cảnh báo, nếu vấn đề hạt nhân Iran được đưa ra Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thảo luận theo cơ chế giải quyết tranh chấp mà châu Âu vừa kích hoạt, nước này sẽ rút khỏi Hiệp ước hạt nhân 2015. Iran cũng từng phủ nhận ý định tìm kiếm sở hữu vũ khí hạt nhân và cho biết sẽ rút lại các vi phạm thỏa thuận hạt nhân nếu Mỹ dỡ bỏ trừng phạt.

Có thể nhận thấy, châu Âu đang ngả dần theo quan điểm của Mỹ là tìm kiếm 1 thỏa thuận mới và tiếp tục gây sức ép về ngoại giao và kinh tế đối với Iran, nhất là khi Iran ngày càng "thu hẹp" việc thực hiện các cam kết trong Thỏa thuận hạt nhân, cụ thể là tăng mức độ làm giàu urani. Tuy nhiên cho tới lúc này, Iran không chấp nhận việc đàm phán lại Thỏa thuận hạt nhân và hối thúc châu Âu bảo vệ nước này trước các lệnh cấm vận xuất khẩu dầu mà Mỹ áp đặt. Iran vẫn bác bỏ ý định sở hữu vũ khí hạt nhân và tuyên bố chỉ đảo ngược sự vi phạm Thỏa thuận nếu Mỹ bãi bỏ lệnh trừng phạt.

Hiện chưa rõ con đường giải quyết tranh chấp của châu Âu sẽ ra sao. Trong khi Mỹ và Iran bế tắc trong việc ra điều kiện để cùng ngồi xuống đàm phán.

Tuy nhiên, gần đây, Tehran đã buộc phải gửi đi những thông điệp khác nhau để cảnh báo Mỹ, cho rằng tiềm lực hạt nhân của họ hoàn toàn có thể đe dọa đến các đồng minh của Washington. Iran hiện đang sản xuất 10 kg uranium mỗi ngày ở mức độ tinh khiết dưới 5%. Dự trữ uranium làm giàu cấp thấp mà nước này sản xuất đã vượt quá 1.200 kg và "đang được tăng lên ở tốc độ tối đa". Iran hiện đang bơm khí vào máy ly tâm thế hệ IR-4 và IR-2m để sản xuất uranium làm giàu

Iran cũng đang lên kế hoạch cho các máy ly tâm thế hệ IR-9.

Hải Lâm