Xét xử vụ án đặc biệt nghiêm trọng ở Đồng Tâm: Sự thức tỉnh muộn màng

Suốt 4 ngày diễn ra phiên xử, Hội đồng xét xử (HĐXX) TAND TP Hà Nội đã dành nhiều thời gian cho các bị cáo nói lên tiếng nói lương tâm sau khi gây ra vụ án đặc biệt nghiêm trọng này. Luật sư bào chữa cho các bị cáo cũng không bị HĐXX hạn chế thời gian khi tham gia xét hỏi và tranh luận về bản luận tội, tội danh và mức hình phạt đối với các bị cáo.

Có thể khẳng định đây là phiên tòa khách quan, dân chủ, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo, luật sư bào chữa và những người tham gia gia tố tụng.

Các bị cáo tại phiên xử.

Phiên xét xử thể hiện tính nhân văn, nhân đạo

Chủ mưu trong vụ án này là Lê Đình Kình (sinh năm 1936, trú tại thôn Hoành, xã Đồng Tâm). Dưới sự chỉ đạo của Kình, hai con trai Kình là Lê Đình Công (sinh năm 1964, có một tiền án về tội cố ý gây thương tích), Lê Đình Chức (sinh năm 1980, có một tiền án về tội tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có) và cháu nội Kình là Lê Đình Doanh (sinh năm 1988, có tiền án về các tội: cướp tài sản, trộm cắp tài sản, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có). Cha con Lê Đình Kình cùng một số đối tượng khác tại xã Đồng Tâm thành lập “Tổ đồng thuận” thường xuyên lôi kéo, kích động nhân dân khiếu kiện phức tạp về việc quản lý, sử dụng đất của chính quyền xã Đồng Tâm, sử dụng mạng xã hội tuyên truyền không đúng về việc đất cánh đồng Sênh (xã Đồng Tâm) là đất của người dân, đồng thời kêu gọi người dân xã Đồng Tâm “đấu tranh để giữ đất”. Nhưng, thực chất các bị cáo biết rõ, đất cánh đồng Sênh là đất quốc phòng. Dù vậy, từ năm 2017 đến đầu năm 2020, Lê Đình Kình đã chỉ đạo “Tổ đồng thuận” và các đối tượng khác ở xã Đồng Tâm gây ra nhiều sự vụ nghiêm trọng trái pháp luật.

Rạng sáng 9-1-2020, khi lực lượng Công an đến chốt tại cổng làng thôn Hoành (xã Đồng Tâm) để bảo vệ mục tiêu theo kế hoạch thì một số đối tượng đánh kẻng báo động. Các đối tượng khác dùng gạch, đá, “bom” xăng, dao bầu tấn công lực lượng Công an khiến 3 đồng chí: Nguyễn Huy Thịnh, Phạm Công Huy, Dương Đức Hoàng Quân bị rơi xuống hố sâu ở gần nhà Lê Đình Kình. Lúc đó, Lê Đình Chức chỉ đạo đồng bọn đổ xăng từ can ra chậu để đối tượng đổ xuống hố nơi 3 đồng chí công an rơi xuống và châm lửa đốt. Hậu quả là 3 đồng chí đã hy sinh do ngạt khí và bị thiêu cháy.

Trong số 29 bị cáo hầu tòa, 25 bị cáo bị truy tố về tội “Giết người”, 4 bị cáo bị truy tố về tội “Chống người thi hành công vụ”. Quá trình xét hỏi tại phiên tòa, số ít bị cáo bị truy tố về tội giết người lúc đầu khai báo quanh co, thậm chí đổ trách nhiệm cho bị cáo khác nhưng về sau đã thành khẩn nhận tội. Các bị cáo khác nhận tội ngay từ khi xét hỏi. Chính sự thành khẩn của các bị cáo đã khiến đại diện viện kiểm sát thực hành quyền công tố khi luận tội đã cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng trước khi đề nghị HĐXX chuyển tội danh từ tội “Giết người” sang tội “Chống người thi hành công vụ” đối với 19 bị cáo. Việc các bị cáo được đề nghị chuyển tội danh đã thể hiện tính nhân văn, nhân đạo của Đảng, Nhà nước và chính sách khoan hồng của pháp luật đối với các bị cáo.

Các bị cáo Lê Đình Chức và Lê Đình Công.

Không cần thiết phải thực nghiệm điều ra

Quá trình xét hỏi, các bị cáo đã nhận tội. Nhưng khi tranh luận, một số luật sư bào chữa cho bị cáo đưa ra những đề nghị vô lý khiến luật sư đồng nghiệp cũng phải lên tiếng. Cụ thể là một số luật sư đề nghị trả hồ sơ điều tra bổ sung, thực nghiệm hiện trường nhằm làm rõ nguyên nhân tử vong của 3 đồng chí công an. Việc 3 đồng chí công an hy sinh có phải đang làm nhiệm vụ không...

Đối đáp với luật sư bào chữa, đại diện viện kiểm sát thực hành quyền công tố tại phiên tòa cho biết, ngay sau khi tiếp nhận nguồn tin, kiểm sát viên đã đến hiện trường để cùng điều tra viên ghi nhận, thu thập dấu vết và thấy việc khám nghiệm hiện trường đúng pháp luật. “Việc thực nghiệm điều tra chỉ đặt ra khi thấy cần thiết. Trong vụ án này, ngoài kết quả khám nghiệm hiện trường còn lời khai của nhiều người làm chứng sự hy sinh của 3 đồng chí công an. Điều đó đã đủ căn cứ buộc tội các bị cáo, không cần phải thực nghiệm điều tra”, đại diện viện kiểm sát đối đáp. Về nguyên nhân tử vong của 3 đồng chí công an, đại diện viện kiểm sát đối đáp, bị cáo Lê Đình Chức đã thừa nhận chọc tuýp sắt tấn công, sau đó 3 đồng chí bị rơi xuống hố, lúc đó bị cáo Chức và đồng phạm đã đổ xăng thiêu chết 3 đồng chí rất dã man, tàn độc.

Tranh luận tại phiên tòa, luật sư Nguyễn Hồng Bách (bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị hại - 3 đồng chí công an đã hy sinh) trình bày, việc 3 đồng chí công an hy sinh khi đang thực thi nhiệm vụ theo kế hoạch được giao là tổn thất rất lớn không chỉ đối với lực lượng Công an mà còn đối với gia đình các đồng chí và nhân dân. Do đó, việc luật sư bào chữa cho một số bị cáo nhận định, thời điểm xảy ra vụ án, 3 đồng chí công an có đang thực thi nhiệm vụ được giao hay không là sự hoài nghi không chấp nhận được. “Sau khi 3 đồng chí công an hy sinh đã được Bộ Công an thăng quân hàm vượt cấp, được Chủ tịch nước truy tặng Huân chương Chiến công Hạng nhất, được công nhận liệt sĩ và cấp Bằng Tổ quốc ghi công. Nếu không phải là thực hiện nhiệm vụ được giao thì có được ghi nhận công danh hay không?”, luật sư Bách nhấn mạnh.

Đối với đề nghị thực nghiệm điều tra hiện trường vụ án của luật sư bào chữa cho bị cáo, luật sư bảo vệ quyền lợi cho các bị hại trần tình: “Tôi thực sự cảm thấy đau nhói trong tim khi nghe lời đề nghị của luật sư đồng nghiệp. Chúng ta có thể dựng lại hiện trường vụ án dã man như thế không? Ai có thể chui xuống cái hố sâu đó để người khác đổ xăng lên và thiêu sống mình? Và ai sẽ là người dám thực hiện những điều tàn độc mà một số bị cáo đang đứng trước tòa đây đã làm?”. Luật sư bảo vệ quyền lợi cho các bị hại cho hay, đến nay gia đình các bị hại chưa được nhận tiền đền bù hay chia sẻ nào từ phía gia đình các bị cáo. Một lời thăm hỏi, động viên, chia sẻ trước ngày phiên tòa diễn ra không có, cũng chưa một đồng tiền bồi thường, chưa một nén nhang thắp lên ban thờ 3 liệt sĩ từ gia đình các bị cáo. Nỗi đau này đã được chia sẻ hay chưa?

Cùng tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho 3 bị hại, luật sư Nguyễn Phương Anh trình bày những lời cảm động khi nhắc đến việc trước hôm ra đi mãi mãi, anh Nguyễn Huy Thịnh chỉ kịp ăn vội bát cơm với con. Anh Phạm Công Huy hy sinh khi tuổi đời còn quá trẻ, mới kết hôn được 1 năm và con anh mới được 6 tháng tuổi. Anh Dương Đức Hoàng Quân hy sinh khi mới 28 tuổi, còn chưa lập gia đình. Niềm mong mỏi có con dâu của mẹ anh không bao giờ thực hiện được nữa. Điều này đã khiến các bị cáo thức tỉnh không? Các bị cáo lấy việc bảo vệ đất đai không có cơ sở pháp lý để giẫm đạp lên quyền con người để thực hiện mục đích gì?

Trình bày tại tòa, đại diện của 3 gia đình liệt sĩ công an, ông Phạm Công Lâm (cha liệt sĩ Phạm Công Huy) kêu gọi lương tâm các bị cáo hãy thức tỉnh để được thanh thản với chính mình. “Tôi trực tiếp đến nhận thi hài con mà không thể nhận ra con mình. Các bị cáo đã hành động quá tàn độc. Với lương tâm của mình, các bị cáo hãy đặt địa vị là gia đình người bị hại như chúng tôi để cảm nhận hết nỗi đau mất mát quá lớn này...”, ông Lâm trải lòng.

Nói lời ăn năn xin giảm nhẹ hình phạt

Nói lời sau cùng trước khi HĐXX nghị án, nhiều bị cáo đã khóc nghẹn ngào nói lời ân hận. Các bị cáo đều thể hiện sự ăn năn, hối hận, đồng thời gửi lời xin lỗi, lời chia buồn sâu sắc đến gia đình 3 đồng chí công an đã hy sinh. Các bị cáo mong HĐXX xem xét, cho được hưởng lượng khoan hồng của pháp luật để sớm được trở về với gia đình, sửa chữa tội lỗi đã gây ra, giúp sức cho địa phương làm những việc tốt, trở thành người có ích cho xã hội.

Bị cáo Lê Đình Công bày tỏ sự hối hận về những hành vi vi phạm pháp luật đã gây ra trong thời gian qua ở xã Đồng Tâm. Bị cáo Công gửi lời xin lỗi đến gia đình 3 liệt sĩ công an đã vì hành động của các bị cáo. “8 tháng trong trại tạm giam, bị cáo được cán bộ trại tạm giam thường xuyên thăm hỏi, động viên, cấp phát ăn uống đầy đủ. Bị cáo rất hối hận, ăn năn về những hành động đã gây ra đối với lực lượng làm nhiệm vụ ở xã Đồng Tâm. Bị cáo mong được hưởng sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước và pháp luật. Dù được trở về hay phải chết, bị cáo vẫn mong gia đình 3 liệt sĩ tha thứ, để lương tâm của bị cáo được thanh thản phần nào”, bị cáo Công nói.

Các bị cáo được dẫn giải ra trước tòa.

Bị cáo Lê Đình Chức cũng tự nhận thức được hành vi vi phạm pháp luật của mình và mong HĐXX xem xét, cho bị cáo được hưởng lượng khoan hồng của pháp luật để hi vọng có cơ hội được trở về với gia đình, hòa nhập cộng đồng. “Bị cáo xin hứa sẽ trở thành công dân tốt, mẫu mực, giáo dục con em chấp hành chủ trương của Đảng và Nhà nước. Bị cáo xin lỗi và chia buồn sâu sắc nhất đến gia đình 3 liệt sĩ công an vì hành động của các bị cáo mà hy sinh”, bị cáo Chức nói lời ân hận. Nói lời sau cùng, các bị cáo còn lại đều xin lỗi và chia buồn với gia đình 3 liệt sĩ công an vì sự hy sinh của các anh là do tội lỗi của các bị cáo.

2 bị cáo bị đề nghị mức án tử hình

Nhóm bị cáo bị truy tố về tội “Giết người”: Lê Đình Công - tử hình, Lê Đình Chức - tử hình, Lê Đình Doanh - chung thân, Bùi Viết Hiểu - từ 16-18 năm tù, Nguyễn Văn Tuyển - từ 14-16 năm tù, Nguyễn Quốc Tiến - từ 16-18 năm tù.

Nhóm bị cáo bị truy tố về tội “Chống người thi hành công vụ”: Nguyễn Văn Quân, Lê Đình Uy, Lê Đình Quang - từ 6-7 năm; Bùi Văn Tiến - từ 5-6 năm tù; Bùi Thị Nối, Lê Đình Quân, Trịnh Văn Hải - từ 4-5 năm tù; Bùi Thị Đục, Nguyễn Thị Bét, Trần Thị La, Nguyễn Văn Duệ, Nguyễn Xuân Điều, Bùi Văn Tuấn - từ 3-4 năm. Các bị cáo còn lại bị đề nghị từ 15 tháng cải tạo không giam giữ đến 2 năm 6 tháng tù giam.

15h thứ Hai tuần tới (ngày 14-9), HĐXX sẽ tuyên án.

Nguyễn Hưng