Xem xét động cơ khi chậm kiểm tra, rà soát văn bản
Nguy hiểm nhất là lỗi không minh bạch, nhiều văn bản pháp luật đưa ra có thể thể hiện theo nhiều cách khác nhau, tùy vào sự giải thích của cán bộ thực thi, đây là mảnh đất của nhũng nhiễu và tham nhũng.
Đây là quan điểm của đại biểu Quốc hội Lê Công Nhường (Bình Định) khi thảo luận về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước của Quốc hội.
Quan tâm đến công tác xây dựng pháp luật, đại biểu cho biết, báo cáo của Chính phủ có nhận định năng lực nghiên cứu, đề xuất chính sách chưa đạt yêu cầu, còn một số văn bản pháp luật quy định chồng chéo, thiếu khả thi, chậm được sửa đổi, chưa bắt kịp cuộc sống để giải quyết những vấn đề bức xúc của xã hội.
Qua đó, nhận thấy được chất lượng xây dựng văn bản pháp luật còn hạn chế như nhiều dự án luật còn chồng chéo và có những điều không khả thi, thời gian sống của một số luật còn ngắn, sau thời gian 3 đến 5 năm thực hiện thì phát hiện bất cập và phải đề nghị sửa đổi.
Theo đại biểu, nguyên do là tư duy chính sách hay năng lực làm chính sách của một số bộ phận, cán bộ không tốt, tư duy quản lý không được thì cấm. Đáng quan tâm hơn, việc cài cắm lợi ích ngầm, lợi ích nhóm vẫn còn, do vậy một số luật quy định không bảo đảm mục tiêu quản lý Nhà nước, mâu thuẫn chồng chéo với luật khác gây khó khăn cho người dân và DN.
Đại biểu Lê Công Nhường cho rằng, trong xây dựng pháp luật, nguy hiểm nhất là lỗi không minh bạch. (Ảnh: QUOCHOI.VN)
“Nguy hiểm nhất là lỗi không minh bạch, nhiều văn bản pháp luật đưa ra có thể thể hiện theo nhiều cách khác nhau, tùy vào sự giải thích của cán bộ thực thi, đây là mảnh đất của nhũng nhiễu và tham nhũng.
Do vậy, để khắc phục nhược điểm này tôi đề nghị, thứ nhất khi xây dựng văn bản pháp luật nên mời các luật sư, cộng đồng DN, hội nghề nghiệp và người dân hay đối tượng chịu sự tác động cử người tham gia với số lượng nhiều hơn hiện nay”, đại biểu nói.
Đồng thời, bố trí cơ cấu lại bộ phận làm chính sách phải tách biệt với bộ phận thực thi chính sách để loại bỏ việc cài cắm lợi ích giữa thẩm quyền cục bộ của ngành mình. Đại biểu Lê Công Nhường cũng đề xuất, Bộ Tư pháp và Văn phòng Chính phủ phải chủ trì các dự thảo luật và các ngành chỉ cử người tham gia như các chuyên gia. Bên cạnh đó, áp dụng trí tuệ nhân tạo trong trợ giúp công tác xây dựng pháp luật, trợ giúp hành pháp và tư pháp để đảm bảo luật pháp bất vị thân và đẩy nhanh việc xử lý các vụ án còn tồn đọng khá nhiều.
Đại biểu Võ Thị Như Hoa (TP Đà Nẵng) nhìn nhận, báo cáo của Chính phủ năm 2018 không có nội dung phân tích, đánh giá về công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế. Tuy nhiên, tại phần giải pháp, Chính phủ đã đề cập tương đối kỹ và cụ thể cho thấy công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế còn nhiều hạn chế, bất cập.
Đầu tiên là tình trạng nợ đọng nghị định hướng dẫn thi hành luật còn phổ biến, việc chậm ban hành nghị định để thực thi khiến cho các luật không thể đi vào cuộc sống như một loạt nghị định hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến Luật Quy hoạch.
Thứ hai, sự phản ứng chính sách của Chính phủ, các Bộ, ngành còn chậm với việc đang có khá nhiều nghị định có những quy định mâu thuẫn, chồng chéo nhưng chậm được rà soát, sửa đổi, bổ sung.
“Thời gian qua, báo chí, phương tiện truyền thông đã tốn khá nhiều công sức, giấy mực để phản ánh việc xử lý vi phạm hành chính ở một số lĩnh vực và đã trở thành câu chuyện hài hước trong xã hội. Nhiều hành vi vi phạm mới nhưng không có quy định để xử lý đang làm bó tay các cơ quan quản lý. Những vấn đề bất cập không chỉ gây bức xúc trong xã hội mà còn gây sức ép cho cơ quan thực thi pháp luật”, đại biểu nói.
Cho rằng, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế luôn luôn là vấn đề quan trọng, hết sức cấp bách trong công tác điều hành của Chính phủ, đại biểu Võ Thị Như Hoa đề nghị, Chính phủ cần có đánh giá, phân tích cụ thể về công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế của Chính phủ hàng năm.
“Trong đó, làm rõ Bộ, ngành nào chậm tham mưu ban hành nghị định cũng như chậm kiểm tra, rà soát văn bản. Cần phải xem xét động cơ của một số Bộ, ngành về việc chậm ban hành, chậm tham mưu ban hành, chậm kiểm tra, rà soát để đề nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung có nhằm phục vụ lợi ích cục bộ của Bộ, ngành mình hay lợi ích nhóm hay không để có chế tài xử lý nghiêm khắc”, đại biểu Võ Thị Như Hoa nhấn mạnh.
