Xây dựng những quy định can thiệp ở mức độ nhất định

Dự thảo Nghị định về họ, hụi, biêu, phường (thay thế Nghị định số 144/2006/NĐ-CP) đang được Bộ Tư pháp lấy ý kiến hoàn thiện. Điểm mới đáng chú ý của Dự thảo Nghị định là đã có những quy định có tính can thiệp ở mức độ nhất định của Nhà nước để đảm bảo quan hệ về họ được lành mạnh, tránh sự lạm dụng, biến tướng.

Theo Bộ Tư pháp, cùng với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, nhu cầu cho vay, đi vay bằng phương thức họ ngày càng đa dạng, phức tạp. Một số nơi việc chơi họ phát triển với quy mô lớn, có tính chất phức tạp và bị biến tướng thành hình thức huy động vốn, cho vay lãi nặng. Nhiều trường hợp chủ họ đã lợi dụng lòng tin của những người tham gia họ để chiếm đoạt tài sản; thực tế đã xảy ra một số các vụ việc vỡ họ gây hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân, tổ chức…

Trong khi Nghị định số 144/2006/NĐ-CP về họ, hụi, biêu, phường được ban hành trước đó bên cạnh những kết quả đạt được cũng đã bộc lộ những hạn chế, bất cập nhất định như: Quy định về người tham gia họ, hình thức thỏa thuận họ, sổ họ, cơ chế kiểm soát họ, lãi suất họ… dẫn đến các cơ quan có thẩm quyền khó khăn trong công tác thi hành pháp luật.

Nghị định được xây dựng nhằm góp phần tạo hành lang pháp lý an toàn hơn cho người dân trong các giao dịch về họ, hạn chế tình trạng cho vay lãi nặng và đẩy lùi các tệ nạn xã hội khác liên quan. (Ảnh minh họa)

Dự thảo Nghị định mới theo đó đã thiết lập cơ chế để quan hệ về họ thực sự nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân; định hướng hành vi để các bên tham gia họ tự kiểm soát lẫn nhau, tăng cường ý thức tự bảo vệ quyền dân sự.

Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định còn có những quy định có tính can thiệp ở mức độ nhất định của Nhà nước như: Quy định về nguyên tắc tổ chức họ, về chủ họ, vai trò của chính quyền để đảm bảo quan hệ về họ được lành mạnh, tránh sự lạm dụng, biến tướng. Điều này phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 471 BLDS năm 2015, theo đó “việc tổ chức họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật”.

Cụ thể, về điều kiện đối với chủ họ, Dự thảo Nghị định quy định một số điều kiện đối với chủ họ theo hai phương án. Với phương án 1, một người được làm chủ họ của một hoặc nhiều dây họ tại cùng một thời điểm nếu tổng giá trị các phần họ tại một kỳ mở họ của các dây họ không quá 200 triệu đồng, trừ trường hợp có sự đồng ý của tất cả thành viên của các dây họ. Phương án 2, một người được làm chủ họ không quá 2 dây họ tại cùng một thời điểm, trừ trường hợp có sự đồng ý của tất cả thành viên của các dây họ”.

Theo Bộ Tư pháp, phương án 2 giới hạn số lượng dây họ mà chủ họ được làm chủ nhưng không phân biệt quy mô dây họ dễ dẫn đến việc kiểm soát một cách không cần thiết. Còn phương án 1 sẽ hạn chế được tình trạng một cá nhân làm chủ họ chuyên nghiệp, có thu nhập chính từ việc làm chủ họ (hưởng lãi và hưởng hoa hồng) từ đó dẫn đến nhiều biến tướng trong quan hệ về họ. Việc kiểm soát này cũng hợp lý đối với người làm chủ họ dây họ lớn hoặc nhiều dây họ gộp lại có giá trị lớn.

Về lãi suất, phương án được tán thành là quy định thành viên trong họ có lãi có thể đưa ra mức lãi mà mình trả cho các thành viên khác để được lĩnh họ, nhưng lãi suất lĩnh họ không vượt quá giới hạn 20%/năm theo cách tính (cụ thể).

Phương án này tiếp cận theo cách mỗi thành viên từ thời điểm bắt đầu dây họ đến thời điểm được lĩnh họ là người cho vay, tại thời điểm lĩnh họ đến cuối dây họ là người đi vay, số tiền vay tính bằng tổng số phần họ trừ đi số phần đã góp.

Các ý kiến kiến ủng hộ cho rằng, phương án này đảm bảo thống nhất với quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, đảm bảo phù hợp với đặc thù của giao dịch. Đồng thời sẽ giải quyết được lúng túng trong việc xác định lãi suất lĩnh họ là vượt quá hay tuân thủ quy định tại khoản 3 Điều 471, Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Thực tiễn áp dụng Nghị định số 144/2006/NĐ-CP thời gian qua cho thấy cơ quan có thẩm quyền gặp khó khăn trong việc xác định xác định thời điểm để tính lãi, khoảng thời gian tính lãi và số tiền phải chịu lãi.

Bên cạnh đó, Dự thảo cũng quy định cơ chế để UBND cấp xã nắm bắt được thông tin, tình hình, diễn biến quan hệ về họ ở địa bàn cơ sở.

Phương án được nhiều ý kiến lựa chọn hơn là quy định chủ họ và thành viên trong dây họ có giá trị lớn (giá trị các phần họ tại một kỳ mở họ từ 100 triệu đồng trở lên) có nghĩa vụ và có quyền thông báo cho UBND cấp xã nơi chủ họ cư trú về sự hình thành và hoạt động của họ; cùng với đó là quy định trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc thống kê, xử lý thông tin về tình hình các dây họ.

Theo đánh giá, quy định như vậy sẽ giúp cơ quan có thẩm quyền giám sát, nắm bắt được diễn biến quan hệ về họ, có biện pháp xử lý kịp thời với những người làm chủ họ một cách chuyên nghiệp, hạn chế được tình trạng vỡ hụi gây mất trật tự ở địa phương.

Thanh Hải

Nguồn PL&XH: http://phapluatxahoi.vn/xay-dung-nhung-quy-dinh-can-thiep-o-muc-do-nhat-dinh-118848.html