Xây Cảng sân bay Lào Cai: Vận chuyển khách nào, hàng nào?

Trước đề xuất của UBND tỉnh Lào Cai muốn xây dựng Cảng hàng không SaPa với quy mô sân bay dân dụng cấp 4C; tổng vốn đầu tư gần 5.779 tỷ đồng, Đại tá Phan Tương - nguyên Giám đốc Sân bay Tân Sơn Nhất thốt lên rằng, "tất cả đang nhòm ngó vào đất".

Lào Cai vẫn là một tỉnh nghèo. Ảnh: Songmoi.vn

Đua nhau xin

Đại tá Phan Tương cho rằng, Việt Nam đang mắc phải hội chứng "lạm phát sân bay, cảng biển", ở đâu cũng có, cũng xin.

"Cứ địa phương nào gần biển là xin làm cảng, và, ở đâu thừa đất là xin làm dự án, làm sân bay. Đất đai, dự án đã trở thành miếng mồi ngon, béo bở đối với nhiều nhà đầu tư. Xây dựng cảng biển, sân bay bây giờ thành phong trào rồi, đua nhau xin, đua nhau làm mà không cần quan tâm xem có khách không, có hiệu quả không", nguyên Giám đốc Sân bay Tân Sơn Nhất lo ngại.

Lấy dẫn chứng về tình trạng sân bay, cảng biển đang bị "lạm phát", Đại tá Phạm Tương cho biết: "Khu vực ĐBSCL đã có Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ, các sân bay Cà Mau, Rạch Giá, và Phú Quốc. Lượng khách bay đến các sân bay này rất thấp, hiệu quả kinh tế không cao, ngay cả Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ - sân bay trung tâm của ĐBSCL, cũng ế khách.

Một số sân bay khác như Tuy Hòa, Liên Khương, Cà Mau, Rạch Giá, Điện Biên, Đồng Hới... công suất hoạt động cũng chỉ đạt 11 - 37%. Nói cách khác, hiện nay hai sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài vẫn đang gánh lỗ cho 20 sân bay còn lại. Vậy, Lào Cai xây sân bay làm gì nữa?".

Tự đặt câu hỏi rồi ông tự lý giải: "Khoảng cách từ Hà Nội tới Lào Cai không xa, hiện đã có đường sắt, đường cao tốc chạy thẳng tới nơi, tôi không hiểu còn xây thêm sân bay để làm gì? Nếu nhìn vào điều kiện kinh tế và cả điều kiện văn hóa, du lịch tôi đều không thấy tiềm năng phát triển để cần thiết phải xây dựng thêm một cảng hàng không tại địa phương này.

Về kinh tế, Lào Cai hoàn toàn không có nhiều nhà máy, xí nghiệp, không có hàng hóa để vận chuyển. Về du lịch, có khu du lịch quốc gia Sapa nhưng khu vực làm sân bay lại không tiện, khách đi máy bay tới Lào Cai vẫn phải chạy xe ô tô thêm vài giờ đồng hồ nữa, rất bất tiện, trong khi giá thành vận chuyển lại quá cao, không khả thi", Đại tá Phan Tương băn khoăn.

Luận chứng kinh tế là gì?

Từ đề xuất của UBDN tỉnh Lào Cai, Đại tá Phan Tương cảnh báo phải thận trọng.

Nguyên Giám đốc sân bay Tân Sơn Nhất chỉ rõ, nguyên tắc khi xem xét xây dựng quy hoạch cảng hàng không, các tỉnh, thành, địa phương phải có báo cáo luận chứng kinh tế rất cụ thể.

Thứ nhất, xây dựng sân bay không đơn giản như làm bãi đá bóng. Muốn làm sân bay phải đưa ra những luận chứng kinh tế đủ sức thuyết phục như: dự kiến khai thác nguồn khách ở đâu? Sân bay vận chuyển nguồn hàng gì? Nguồn hàng đó ở đâu? Kết nối với những địa phương nào? Vì sao...?

"Tôi lấy ví dụ, Chính phủ đang có chủ trương xây dựng 3 Đặc khu kinh tế là: Vân Đồn, Phú Quốc, Bắc Vân Phong. Ở đây, chủ trương đã xác định rõ sẽ xây dựng 3 địa điểm trên trở thành các đặc khu kinh tế với những ưu thế và tiềm năng phát triển nổi bật. Ở trường hợp này, xây dựng cảng sân bay có thể chấp nhận được nhằm tạo sự kết nối, thúc đẩy cho các đặc khu phát triển.

Tuy nhiên, kinh tế của Lào Cai chưa có gì nổi bật, lợi thế để phát triển kinh tế địa phương cũng không có. Nguồn khách du lịch thì hạn chế, theo mùa... Chưa làm đã nhìn thấy rõ không hiệu quả, vậy tại sao Lào Cai vẫn muốn đề xuất được làm? Xin làm cảng hàng không là ý tưởng của Lào Cai hay là gợi ý của chủ đầu tư, doanh nghiệp? Việc này cần phải được xem xét rất thận trọng để tránh tình trạng bị chủ đầu tư, doanh nghiệp dẫn dắt theo lợi ích của họ", Đại tá Phan Tương thẳng thắn.

Xây Cảng sân bay Lào Cai: Phục vụ người giàu?

Thứ hai, về nguồn vốn kêu gọi đầu tư. Ở đây, Lào Cai có bày tỏ mong muốn xin được thực hiện dự án bằng nguồn vốn xã hội hóa, Nguyên Giám đốc Sân bay Tân Sơn Nhất nói thẳng, "không dễ".

Ông chỉ rõ, xin thực hiện theo chủ trương xã hội hóa thực chất là đổi đất lấy hạ tầng hoặc đổi dự án lấy dự án. Nếu quá trình thực hiện công tác giám sát, kiểm tra thiếu chặt chẽ, khách quan rất dễ nảy sinh những tiêu cực, gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước.

"Đầu tiên là sự nhập nhèm trong việc giao đất, giao dự án; tiếp theo nguy cơ nhập nhèm giữa hai dự án giải phóng mặt bằng và dự án xây dựng cảng sân... Cuối cùng, dự án không giúp cải thiện nhiều cho cuộc sống của người dân, không đem lại động lực để phát triển kinh tế, trái lại, nó còn đổ thêm gánh nặng cho nền kinh tế, lên những người nộp thuế", Đại tá Phan Tương cảnh báo.

Lam Nguyên