Xăng dầu giá rẻ TQ đe dọa các nhà máy lọc dầu

Tập đoàn Dầu khí ExxonMobil (Mỹ) hồi tháng 2/2021 tuyên bố sẽ đóng cửa nhà máy lọc dầu Altona gần Melbourne do các yếu tố bao gồm nguồn cung cạnh tranh từ các sản phẩm xăng dầu nhập khẩu vào Úc. ExxonMobil sẽ cải tạo địa điểm này thành một kho cảng nhập khẩu xăng dầu nhưng chưa đưa ra khung thời gian ra cho việc chuyển đổi công năng này.

Quyết định trên của ExxonMobil được đưa ra sau khi Tập đoàn Dầu khí BP (Anh) thông báo kế hoạch đóng cửa nhà máy lọc dầu Kwinana ở Tây Úc sau 65 năm hoạt động vào tháng 10 năm ngoái.

Thông báo của BP cho hay: “Sự phát triển liên tục của các nhà máy lọc dầu quy mô lớn, hướng đến xuất khẩu khắp châu Á và Trung Đông đã làm thay đổi cấu trúc thị trường Úc”. Vì vậy, nhà máy lọc dầu Kwinana “không còn hiệu quả về mặt kinh tế”.

Nhà máy lọc dầu Kwinana sẽ đóng cửa vào tháng 4 tới và chuyển đổi thành một kho cảng nhập khẩu xăng dầu, với số lượng nhân viên giảm xuống còn 60 người so với 650 hiện tại.

Nhà máy lọc dầu của Tập đoàn dầu khí ExxonMobil (Mỹ) ở vùng ngoại ô của Melbourne, Úc. ExxonMobil sẽ đóng cửa nhà máy này và chuyển đổi nó thành kho cảng nhập khẩu xăng dầu. Ảnh: The Age

Những động thái trên sẽ khiến Úc chỉ còn hai nhà máy lọc dầu Lytton và Geelong do các công ty trong nước vận hành, giảm từ con số tám nhà máy vào đầu những năm 2000, làm dấy lên lo ngại ở Canberra về an ninh năng lượng vào thời điểm căng thẳng thương mại với Trung Quốc gia tăng.

Các nhà máy lọc dầu còn lại của Úc đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ các đối thủ ở Trung Quốc và Trung Đông.

Không chỉ đe dọa các nhà máy lọc dầu ở Úc, xuất khẩu xăng dầu của Trung Quốc sang các khách hàng khác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng tăng lên trong những năm gần đây nhờ sự sự trỗi dậy của các nhà máy lọc dầu lớn có thể chế biến 300.000 đến 400.000 thùng dầu mỗi ngày - cao gấp 2-4 lần so với công suất của các cơ sở lọc dầu đang lên kế hoạch đóng cửa ở Úc.

Bắt đầu từ năm 2015, công suất lọc dầu của Trung Quốc đã tăng lên đáng kể, được thúc đẩy bởi các tập đoàn nhà nước như như Tập đoàn Dầu khí nhà nước Trung Quốc (PetroChina) và Tập đoàn Hóa chất và dầu khí Trung Quốc (Sinopec). Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo công suất lọc của Trung Quốc sẽ tăng thêm 1,8 triệu thùng/ngày trong giai đoạn 2019-2025.

Không chỉ tăng công suất lọc dầu, các công ty Trung Quốc còn tận dụng cơ hội giá dầu sụp đổ để nhập khẩu lượng lớn dầu thô từ thị trường quốc tế, sau đó tái xuất ra thị trường quốc tế tại thời điểm giá tốt.

Theo một số nhà phân tích, nắm trong tay lượng dầu dự trữ tích lũy khổng lồ, đồng nghĩa với việc Trung Quốc nắm trong tay cán cân ảnh hưởng đến thị trường dầu mỏ toàn cầu. Chỉ cần một thông báo về dự định bán một phần dự trữ dầu thô tích lũy và giảm giá bán của Trung Quốc, lập tức đã đủ khiến những người chơi trên thị trường lo ngại.

Đáng lưu ý, dù chi phí sản xuất dầu thô trong nước cao hơn so với hầu hết các thành viên OPEC+, chính phủ Trung Quốc vẫn thực hiện chính sách ưu đãi thuế, khuyến khích các nhà tinh chế dầu thô trong nước xuất khẩu xăng dầu ra thị trường quốc tế.

Điều này cho thấy tham vọng của Trung Quốc trong việc giành thị phần xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ tại thị trường châu Á-Thái Bình Dương. Sự kết hợp của các yếu tố trên có thể giúp ngành lọc, hóa dầu của nước này giành lợi thế cạnh tranh tuyệt đối so với các đối tác khu vực do giá xăng dầu rẻ hơn, nguồn cung dồi dào hơn. Nó sẽ tác động tiêu cực đến ngành lọc, hóa dầu các nước xung quanh, do giá sản phẩm đầu ra cùng loại không thể cạnh tranh với hàng Trung Quốc trên thị trường xuất khẩu, thậm chí có nguy cơ bị "thua" ngay trên sân nhà.

An Nhiên