WHO cảnh báo về 'đại dịch X' ở cấp độ toàn cầu

WHO cảnh báo về đại dịch X (Nguồn: Getty).

Kể hoạch chuẩn bị cho các đại dịch toàn cầu mà WHO công bố mới đây, còn được gọi là Kế hoạch Blueprint R&D 2018, đã được công bố hồi tháng trước trong đó bao gồm cụm từ "Đại dịch X", khiến nhiều người không khỏi đặt ra câu hỏi đây là đại dịch gì mà họ quan tâm đến như vậy.

Theo lý giải của WHO, đại dịch X "đại diện cho nhận thức về một đại dịch toàn cầu có thể bắt nguồn từ một nguồn bệnh mà nhân loại chưa rõ nhưng vẫn có thể gây ra một dịch bệnh ở cấp độ toàn cầu".

"Thuật ngữ đó xuất phát từ những gì chúng ta đã học hỏi được từ những đại dịch trước đó, những thứ mà chúng ta không lường trước được" - Tiến sỹ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Phòng chống Dịch bệnh và Dị ứng Quốc gia Mỹ, cho hay - "Cũng giống như cách mà chúng ta không thể lường trước được đại dịch Zika hay Ebola".

Theo vị chuyên gia này, "X" đại diện cho các dịch bệnh mà nhân loại không thể lường trước.

Khi phải đối mặt với những nguy cơ không được dự báo trước, WHO thường đưa ra các biện pháp xử lý dần theo thời gian, và điều đó buộc họ phải thúc đẩy phát triển công nghệ mới để chữa trị các loại bệnh này.

Đặc biệt hơn, các nhà khoa học phát triển nhiều công thức có thể thay đổi được để nghiên cứu các loại vaccine phòng bệnh, Sau đó, khi một đại địch bùng phát, họ có thể nghiên cứu mô hình gen của chủng virus mới gây ra đại dịch đó và kết hợp với mô hình đã được phát triển từ trước để tạo ra một loại vaccine mới.

Ông Fauci cho hay, để làm được điều đó, giới khoa học đầu tiên cần phải nghiên cứu toàn bộ các chủng virus, như virus gây bệnh viêm não Nhật Bản, Zika và virus sốt Tây sông Nile.

"Nếu các bạn tìm hiểu được các đặc tính của các loại virus này, các bạn có thể đưa ra biện pháp chữa trị một cách nhanh chóng hơn" - ông Fauci nói.

Ngoài "đại dịch X", WHO còn đưa ra nhiều mối đe dọa về dịch bệnh toàn cầu cũng như chỉ ra rằng thế giới đang thiếu phương thuốc điều trị hiệu quả các loại dịch bệnh này.

Danh sách các loại dịch bệnh trên bao gồm: Sốt xuất huyết Crimea-Công (CCHF), dịch bệnh Ebola và virus Marburg, sốt Lassa, hội chứng hô hấp Trung Đông ((MERS-CoV) và Hội chứng viêm đường hô hấp cấp (SARS), dịch sốt thung lũng Rift (RVF) và dịch cúm do virus Zika.

Theo tuyên bố của WHO, kế hoạch mang tên R&D Blueprint của họ được công bố kể từ khi đại dịch Ebola ở Tây Phi bùng phát vào hồi tháng 3-2014, nhằm đưa ra kế hoạch tổng thể cho toàn cầu để chống lại các loại dịch bệnh mới.

Bà Marie-Paule Kieny, cựu thư ký Tổng giám đốc cơ quan Hệ thống Y tế và Cải tiến thuộc WHO, người dẫn dầu tiến trình nghiên cứu đối phó dịch bệnh Ebola, cho hay quá trình nghiên cứu và phát triển cần phải là một phần không thể tách rời của công cuộc chống lại các đại dịch mới.

Đợt bùng phát dịch bệnh do virus Ebola bùng nổ vào khoảng 2014-2016, đợt bùng phát dịch lớn nhất của loại virus này kể từ năm 1976, đã khiến 28.616 trường hợp nhiễm, gây ra cái chết cho khoảng 11.310 người ở hàng loạt quốc gia như Guinea, Liberia và Sierra Leone; theo WHO.

WHO lúc bấy giờ đã phối hợp với chính phủ, các nhà khoa học và tổ chức của nhiều quốc gia để đưa ra một loại vaccine chống lại virus Ebola, thử nghiệm vaccine mới trong vòng 12 tháng.

Hiện nay các nhà khoa học đang khám phá những tác nhân gây bệnh phổ biến nhất có thể dẫn tới sự bùng phát của bệnh dịch "X". Theo số liệu, đó có thể là những căn bệnh đã được nhân loại biết đến, ví dụ như bệnh sốt xuất huyết do virus (Ebola, Lassa…), cũng như những bệnh nhiễm trùng chưa được xác định.

Có khá nhiều nguồn có thể làm bùng phát "bệnh dịch X", như sự liên tục biến đổi để thích nghi của các căn bệnh nhiễm trùng mà nhân loại đã biết, chẳng hạn như virus Zika hay bệnh zoonotic, lây truyền sang người từ động vật. Ngoài ra còn có mối đe dọa bởi virus nhân tạo, là vũ khí sinh học có thể bị đánh cắp từ các phòng thí nghiệm.

Các chuyên gia đang nghiên cứu và phát triển các cách thức chống lại căn bệnh "X" để có thể phản ứng nhanh chóng trước bất kỳ mối đe dọa nào. Nếu không có kế hoạch như hiện nay, WHO cảnh báo rằng một đại dịch mới chết người có thể trở lại, giống như dịch cúm Tây Ban Nha vào đầu thế kỷ 20.

Linh Chi