Vườn quốc gia Phia Oắc - Phia Đén

1. Vườn Quốc gia Phia Oắc - Phia Đén được thành lập ngày 11/1/2018 với tổng diện tích tự nhiên 10.593,3 ha, trong đó có trên 8.100 ha rừng thuộc địa bàn các xã: Thành Công, Quang Thành, Phan Thanh, Hưng Đạo và thị trấn Tĩnh Túc (Nguyên Bình).

Việc thành lập Vườn Quốc gia Phia Oắc - Phia Đén nhằm bảo tồn các hệ sinh thái đặc trưng, đa dạng sinh học. Song song với đó, Vườn Quốc gia Phia Oắc - Phia Đén còn có nhiệm vụ bảo vệ toàn bộ diện tích rừng hiện có, đồng thời khoanh nuôi phục hồi, làm giàu rừng tự nhiên, gây ươm các loài cây bản địa, đặc hữu quý hiếm để trồng rừng mới, nâng cao độ che phủ và đảm bảo an ninh môi trường; nâng cao khả năng phòng hộ của rừng về giữ nước, hạn chế xói mòn, lũ lụt, bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần ổn định sản xuất, nâng cao đời sống cho người dân vùng hạ lưu.

Bên cạnh đó, thực hiện chính sách về dịch vụ môi trường, tổ chức nghiên cứu khoa học về bảo tồn, tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học; tổ chức các hoạt động quản lý bảo vệ, bảo tồn và phát triển các nguồn gien quý, hiếm; cứu hộ động vật hoang dã; nghiên cứu khoa học; đào tạo phát triển nguồn nhân lực...

Vườn Quốc gia Phia Oắc - Phia Đén có 3 phân khu chức năng: Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt; phân khu phục hồi sinh thái; phân khu dịch vụ hành chính. Trong đó, phân khu bảo vệ nghiêm ngặt có diện tích 4.035,5 ha, tại Tiểu khu 338, 352 xã Thành Công; Tiểu khu 333, 334 xã Quang Thành; Tiểu khu 327, 337 xã Phan Thanh; Tiểu khu 321, 322 thị trấn Tĩnh Túc. Phân khu này có nhiệm vụ bảo vệ nghiêm ngặt hệ sinh thái rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới và á nhiệt đới núi trung bình; hệ sinh thái rừng lùn hay còn gọi là “rừng rêu” kiểu rừng của khí hậu ôn đới đặc trưng của miền Bắc; các loài đặc hữu, nguy cấp, quý hiếm.

Các chương trình hoạt động chủ yếu của Vườn Quốc gia gồm: Chương trình bảo vệ tài nguyên rừng và bảo tồn đa dạng sinh học; chương trình phục hồi sinh thái rừng; chương trình nghiên cứu khoa học, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; chương trình xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ bảo tồn; chương trình phát triển du lịch và giáo dục môi trường; chi trả dịch vụ môi trường rừng; chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng đệm.

2. Phia Oắc - Phia Đén là tên 2 đỉnh núi cao nhất trong khu Vườn Quốc gia. Đỉnh Phia Oắc có độ cao 1.931 m, được ví như “nóc nhà” phía Tây của tỉnh. Rừng ở đây thuộc kiểu rừng kín thường xanh, mưa ẩm á nhiệt đới; có 1.287 loài thuộc 786 chi trong 202 họ thực vật của 6 ngành thực vật, trong đó có nhiều loài thực vật quý hiếm nằm trong Sách Đỏ Việt Nam...

Với đặc điểm khí hậu mát mẻ, nhiệt độ trung bình thấp, độ ẩm cao, Phia Oắc - Phia Đén là thiên đường cho các loài hoa. Những loài hoa bình thường khi trồng ở Phia Đén sẽ cho chất lượng khác hẳn trồng ở nơi khác bởi bông hoa to mập, màu sắc rực rỡ, hương bay ngào ngạt. Ngoài ra, Phia Oắc - Phia Đén còn có rất nhiều loài hoa mọc tự nhiên trong rừng mang vẻ đẹp hoang dã, mê hoặc, đặc biệt là hoa đỗ quyên, lan rừng nở rực rỡ vào mùa xuân. Mùa đông, vào những ngày giá lạnh, du khách sẽ được thưởng ngoạn một phong cảnh diễm lệ như ở châu Âu khi đỉnh Phia Oắc phủ kín một màu trắng của băng tuyết.

Về động vật, hiện Vườn có 496 loài động vật có xương sống, ngoài ra còn hàng nghìn loài động vật không xương sống, côn trùng... Trong số các loài động vật có tên trong danh mục, đã xác định được 58 loài động vật quý hiếm, bao gồm 30 loài thú có tên trong Sách Đỏ Việt Nam; 12 loài bò sát, trong đó 3 loài ở thứ hạng cực kỳ nguy cấp; 3 loài ếch nhái, trong đó 2 loài ở thứ hạng cực kỳ nguy cấp. Đây là nguồn tài nguyên vô cùng quý hiếm, những nguồn gen động vật này có giá trị kinh tế và giá trị bảo tồn cao.

Về địa chất, Vườn Quốc gia Phia Oắc - Phia Đén có khu vực núi đá vôi với các dòng sông ngầm; những thung lũng, lòng chảo và dốc tụ nằm xen giữa các dãy núi thấp và trung bình. Đây là môi trường thuận lợi cho công tác nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường, là nơi nghiên cứu lý tưởng cho các nhà nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu về đa dạng sinh học.

Thiên nhiên đã ban tặng cho Phia Oắc - Phia Đén môi trường không khí trong lành, khí hậu mát mẻ. Đặc biệt, nơi đây còn ẩn chứa nhiều điều kỳ diệu của tự nhiên, được tạo thành bởi các dãy núi cao trùng điệp và các dải rừng xanh, thảm thực vật rừng mang đậm nét hoang sơ của vùng rừng núi quanh năm mây phủ, tạo nên bức tranh phong cảnh hài hòa, thơ mộng và vô cùng hấp dẫn.

Thảo Hương