Vụ trộm bí ẩn trong hồ sơ 113

Hồ sơ số 113 hay còn có tên gọi khác Đứa con mạo danh thể hiện rõ nét độc đáo của dòng văn trinh thám cổ điển.

Bối cảnh câu chuyện, Paris hoa lệ thế kỷ XIX. Câu chuyện bắt đầu từ một vụ trộm bí ẩn, kẻ trộm đã lấy đi một khoản tiền lớn từ két sắt “bất khả xâm phạm” của nhà băng André Fauvel. Chiếc két vẫn còn nguyên vẹn, không hề có dấu hiệu bị kẻ gian đột nhập, cậy phá, không một manh mối điều tra ngoài một vết xước nhỏ…

Vụ án không manh mối, mọi tình nghi tập trung vào hai người giữ chìa khóa của két sắt - Ông chủ ngân hàng André Fauvel và anh chàng thủ quỹ Prosper. Nhưng vụ việc liệu có thể đơn giản như vậy? Liệu còn có người thứ ba? Cho đến khi vị thanh tra “thiên tài” Lecoq vào cuộc. Bằng tài năng điều tra và suy luận siêu phàm, thanh tra Lecoq đã từng bước vén bức màn bí ẩn đằng sau vụ trộm, đưa người đọc vào những cung bậc cảm xúc khác nhau: lúc căng thẳng hồi hộp qua từng tình tiết được hé lộ; lúc thương xót, cảm thông, lúc lại phẫn nộ, căm giận trước sự lừa dối, bạo lực…

Một thám tử Lecoq trẻ tuổi, mạnh mẽ có phần nào đó giống mẫu cảnh sát hiện đại. Lecoq có một xuất thân bí ẩn (theo tác giả giới thiệu là có quá khứ bất hảo nhưng đã hoàn lương), hành tung xuất quỷ nhập thần. Ông không ngại hóa trang đi khắp mọi ngóc ngách của thành phố Paris để điều tra vụ án. Lecoq cũng không tuân thủ luật pháp một cách cứng nhắc mà đã tìm ra cách giải quyết hợp tình, hợp lý nhất làm người đọc hài lòng.

Một điểm cộng của tác phẩm này chính là nghiệp vụ điều tra trong truyện được Gaboriau miêu tả khá tỉ mỉ và chi tiết, từ việc lấy dấu vết ở hiện trường, thẩm vấn nghi can, điều tra vụ án… Tất cả như những thước phim quay chậm, dưới nhiều góc độ. Điều này khiến cho độc giả rất dễ theo dõi tình tiết phá án của truyện. Nhiều nhà nghiên cứu gọi kiểu truyện của Gaboriau là ''trinh thám tư pháp''. Đây cũng chính là nét khác biệt của tiểu thuyết trinh thám của ông với tiểu thuyết của Conan Doyle hay Agatha Chiristie, khi phá án chủ yếu dựa trên suy luận logic thuần túy.

Mặc dù là truyện trinh thám nhưng Hồ sơ số 113 vẫn chịu ảnh hưởng bởi trào lưu văn học lãng mạn Pháp. Đằng sau thế giới hào nhoáng với những quý tộc luôn thể hiện sự tinh tế, khéo léo, đài các và sang trọng là những mặt tối của xã hội: định kiến giai cấp, xã hội kim tiền, những dối trá và lừa lọc… Nhưng trên hết, tác phẩm này đề cao tình yêu và sự bao dung.

Tác giả đã hoàn toàn thành công khi gieo vào lòng người đọc những hoài nghi, sợ hãi về một xã hội mà ở đó huynh đệ tương tàn, bạo lưc và lừa dối nhưng sau tất cả, cũng chính ông đã trao gửi một thông điệp đầy cảm thông và bao dung đến kỳ lạ trong tác phẩm của mình: Tình yêu và sự bao dung có thể vượt lên trên tội ác và rào cản của xã hội.

Một mô típ khá quen thuộc đối với những tác phẩm trinh thám nhưng ở thơìđiểm hiện tại, Hồ sơ số 113 của Emile Gaboriau vẫn xứng đáng là mộttrong những tác phẩm trinh thám cổ điển nổi bật, vì cuốn sách ra đời từrất lâu, có thể xem như là tác phẩm mở màn cho dòng tiểu thuyết trinhthám Pháp…

Với những độc giả yêu truyện trinh thám thực thụ, thì Hồ sơ 113 là một trong những tác phẩm không thể bỏ qua.

T.Lê