Vụ đường dây đánh bạc nghìn tỷ: Quản lý Nhà nước còn lỏng lẻo

Theo Luật sư Nguyễn Thị Thúy Kiều (Đoàn luật sư TP Hà Nội), đây là vụ án rất điển hình bởi có sự xuất hiện của loại hình tội phạm mới sử dụng công nghệ cao cũng như liên đới tới nhiều bên gồm nhà mạng viễn thông, DN phát hành thẻ game và các cổng thanh toán trực tuyến.

Làm rõ vai trò của nhà mạng, cổng thanh toán
Đường dây đánh bạc nghìn tỷ vừa bị phanh phui không chỉ khiến dư luận rúng động vì số tiền phạm pháp quá lớn cùng lượng người chơi tham gia lên tới hàng triệu mà còn có sự "bảo kê" của quan chức trong Bộ Công an. Bà nhìn nhận thế nào về vụ án này?
- Phải nói rằng đây là một vụ án đặc biệt nghiêm trọng, số lượng người bị truy tố gần như là nhiều nhất từ trước đến nay và xét xử nhiều tội danh. Phiên tòa này còn được dư luận hết sức chú ý bởi có 2 bị cáo là cựu tướng lĩnh công an, do đó đường dây đánh bạc nghìn tỷ xuyên quốc gia này đã diễn ra trong hơn 2 năm mà không bị ngăn chặn, xử lý. Phải khẳng định, sự trợ giúp đắc lực nhất cho Rikvip đến từ chính những người cầm đầu trong lĩnh vực phòng chống tội phạm công nghệ cao.
Bên cạnh đó, vụ án này không chỉ xét xử về tội đánh bạc đơn thuần mà còn sử dụng công nghệ cao, do đó đây là một loại hình tội phạm mới. Loại hình này có quy mô lôi kéo người chơi lớn hơn rất nhiều lần so với hoạt động cờ bạc thông thường. Từ đó dẫn tới số tiền thu lợi bất chính cũng lớn hơn nhiều, lên đến cả nghìn tỷ đồng. Đáng ngạc nhiên là Rikvip có sự "tiếp tay" khá tích cực của các nhà mạng viễn thông, đơn vị trung gian thanh toán và DN phát hành thẻ game.

Người chơi có thể thông qua thẻ cào, thẻ game để quy ra tiền ảo và dùng để đánh bạc trực tuyến trên Rikvip. Tuy nhiên, các nhà mạng, nhà phát hành thẻ game đều cho rằng mình vô can, liệu điều này có chính xác không? Theo quy định của pháp luật thì họ sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào?
- Để thực hiện được hành vi đánh bạc, người chơi cần có tài khoản mở tại ngân hàng (thẻ ATM, thẻ thanh toán quốc tế...). Người chơi mở tài khoản chơi game rồi mua tiền ảo từ đại lý game bằng tiền thật qua chuyển khoản ngân hàng. Nếu người chơi thắng, đại lý sẽ thu mua lại rik bằng tiền mặt, chuyển qua tài khoản ngân hàng cho người chơi. Thông qua cổng thanh toán quốc gia Napas (trực thuộc Ngân hàng Nhà nước), người chơi có thể dễ dàng trao đổi, mua bán tiền ảo, mọi giao dịch mua, bán tiền ảo đều thể hiện rõ trong lệnh chuyển tiền.

Các bị cáo tại phiên xét xử. Ảnh: Phương Mai

Ngoài ra, người chơi cũng có thể nạp thẻ cào của các nhà mạng và quy ra tiền ảo để chơi game. Nếu thắng, người chơi có thể dùng tiền ảo quy đổi ra thẻ cào (tiền thật). Đây là cách chuyển đổi không hợp pháp bởi theo quy định thẻ cào chỉ dùng cho mục đích viễn thông. Nghĩa là chỉ sử dụng để nạp thẻ điện thoại và sử dụng internet.
Như vậy, để vụ án được giải quyết khách quan và triệt để thì cơ quan tiến hành tố tụng cần phải xác minh, điều tra làm rõ trách nhiệm của ngân hàng, nhà mạng và các cổng thanh toán trong vụ án trên. Trong trường hợp, nhà mạng biết công ty trung gian đang sử dụng dịch vụ của họ cho mục đích phi pháp, hoạt động thanh toán qua ngân hàng là vi phạm pháp luật nhưng vẫn thực hiện thì có thể bị xem xét vai trò đồng phạm về tội tổ chức đánh bạc. Khoản tiền nhà mạng và ngân hàng thu được có thể coi là thu lợi bất chính.
Mỗi khi người chơi nạp thẻ điện thoại hoặc thẻ game vào game cờ bạc thì đơn vị phát hành thẻ sẽ nhận được số tiền chiết khấu theo quy định. Vậy nếu đã xác định số tiền mà Rikvip kiếm được là bất hợp pháp thì số tiền chiết khấu của các đơn vị trên đã nhận được sẽ phải xử lý ra sao? Bởi theo tính toán, tiền chơi bạc từ thẻ cào chiếm 97% tổng lượng tiền chơi bạc qua các cổng trung gian thanh toán.
- Trong trường hợp, cơ quan tiến hành tố tụng căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ trong vụ án chứng minh rằng số tiền mà các nhà mạng và ngân hàng thu được trong vụ án trên là tiền thu lợi bất chính thì đây được coi là vật chứng. Do đó, căn cứ vào các quy định của pháp luật, nếu số tiền trên được xem là số tiền thu lời bất chính thì có thể bị tịch thu, nộp ngân sách Nhà nước theo điểm b, Khoản 1 Điều 106 Bộ luật Tố tụng Hình sự.
Tăng cường kiểm tra, giám sát
Thông qua vụ án đánh bạc Rikvip có thể thấy việc quản lý thẻ cào điện thoại, thẻ game tại Việt Nam đang có lỗ hổng lớn? Vậy theo bà, nguyên nhân đến từ các chế tài, quy định của pháp luật hay đến từ chính những cơ quan Nhà nước có chức năng quản lý trực tiếp?
- Các cổng trung gian thanh toán đã đóng vai trò quan trọng trong hoạt động tổ chức đánh bạc trực tuyến, nhưng việc quản lý Nhà nước còn rất lỏng lẻo, khiến các DN trung gian thanh toán dễ dàng cung cấp dịch vụ để con bạc tham gia đánh trong thời gian dài. Tuy nhiên, hoạt động này lại không được Ngân hàng Nhà nước coi là hoạt động trung gian thanh toán để quản lý, trong khi đó Bộ TT&TT lại không quản lý hoạt động thanh toán bằng thẻ cào. Có thể nói, hiện nay pháp luật chưa có quy định quản lý hoạt động trên và các chế tài để xử lý hành vi vi phạm. Ngoài ra, hiện nay còn thiếu các quy định liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước đối với hoạt động này.
Theo quan điểm của bà, trong thời gian tới, cơ quan quản lý Nhà nước cần thực hiện những gì để hạn chế đến mức tối đa việc sử dụng thẻ cào điện thoại, thẻ game cho các trò chơi đánh bạc trực tuyến và các loại hình giải trí phạm pháp khác qua mạng?
- Để hạn chế tối đa việc sử dụng thẻ cào điện thoại, thẻ game cho các trò chơi đánh bạc trực tuyến và các loại hình giải trí phạm pháp khác qua mạng thì đòi hỏi Bộ TT&TT, Ngân hàng Nhà nước cần kiểm soát chặt chẽ, đưa ra giải pháp ngăn chặn các kênh thanh toán cho các dịch vụ bất hợp pháp, thanh toán qua ngân hàng hoặc bằng thẻ cào điện thoại. Việc ngăn chặn kênh thanh toán cho các dịch vụ bất hợp pháp trong đó bao gồm dịch vụ game lậu, game đánh bài hoặc dịch vụ vi phạm bản quyền trên môi trường số.
Đồng thời, các cơ quan quản lý về mặt Nhà nước cũng cần tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm sử dụng thẻ cào, thẻ game làm công cụ đánh bạc. Tư vấn Chính phủ xem xét, sửa đổi các nghị định, thông tư nhằm tạo hành lang pháp lý chặt chẽ hơn nữa, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng thẻ, hạn chế tội phạm và ràng buộc trách nhiệm đối với các nhà cung cấp dịch vụ này.
Luật An ninh mạng sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2019. Với tư cách là một luật gia, bà có cho rằng, Luật An ninh mạng sẽ góp phần siết chặt và ngăn ngừa tình trạng trên?
- Bằng việc quy định cụ thể các hành vi nào là hành vi sử dụng không gian mạng, công nghệ thông tin, phương tiện điện tử để vi phạm pháp luật về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, Luật An ninh mạng sẽ hạn chế thấp nhất việc lợi dụng chức vụ quyền hạn, trình độ chuyên môn nghiệp vụ để vi phạm như các vụ sử dụng internet thực hiện hành vi tổ chức đánh bạc và rửa tiền đã xảy ra trong vụ án này.
Xin cảm ơn bà!

Hà Thanh