Vụ cài bom cướp đi tính mạng nữ nhà báo điều tra Malta

Nhà báo điều tra Daphne Caruana Galizia. Ảnh: Reuters.

Daphne Caruana Galizia, 53 tuổi, ngày 16/10/2017 tử nạn sau khi ôtô của bà, một chiếc Peugeot 108, nổ tung thành nhiều mảnh vì bị cài bom, theo Guardian. Vụ việc khiến dư luận quốc tế lúc bấy giờ không khỏi bàng hoàng, giận dữ vì Galizia chính là nhà báo đi đầu trong nỗ lực công bố “Hồ sơ Panama”, vụ phanh phui tài liệu về các hoạt động tài chính bất hợp pháp của giới quyền lực và siêu giàu thế giới hồi năm 2016.

Bên cạnh nghề báo, Galizia còn là một blogger nổi tiếng Malta. Những bài viết trên blog của bà thu hút lượng người đọc thậm chí còn lớn hơn các trang báo chính thống ở quốc gia này. Một số người ví von những bài viết Galizia đăng lên là mũi giáo công kích mạnh mẽ vào các nhân vật có máu mặt nhưng mờ ám.

Trước khi bị sát hại không lâu, Galizia vừa đăng một bài viết chỉ trích Thủ tướng Malta Joseph Muscat và hai cố vấn thân cận. Theo Galizia, họ dường như có móc ngoặc với một số công ty nước ngoài liên quan tới ba người đàn ông bị nghi bán hộ chiếu Malta và có mối liên hệ tới các khoản chi “không minh bạch” của chính phủ Azerbaijan.

Trong một tuyên bố, Muscat lên án vụ tấn công là “hành vi dã man”, đồng thời cho biết ông đã yêu cầu cảnh sát liên hệ với lực lượng an ninh các quốc gia khác khẩn trương điều tra sự việc nhằm tìm ra những kẻ thủ ác.

“Ai cũng biết bà Caruana Galizia là tiếng nói chỉ trích tôi rất gay gắt, cả về mặt chính trị lẫn cá nhân, nhưng không ai được phép gây ra hành động dã man này, dưới bất kỳ hình thức nào”, ông nhấn mạnh.

Lãnh đạo đảng Dân tộc Malta Adrian Delia, người cũng là mục tiêu bị công kích trong nhiều bài viết của Galizia, cho rằng vụ tấn công có liên quan tới những tin tức mà bà đưa.

“Một vụ sát hại với đông cơ chính trị đã xảy ra hôm nay”, Delia lúc bấy giờ nói. “Đây không phải một vụ giết người thông thường. Nó là hệ quả của một nền luật pháp đang sụp đổ từ từ suốt 4 năm qua”.

Theo truyền thông địa phương, 15 ngày trước thời điểm bị gài bom sát hại, Galizia đã báo cảnh sát về việc bà liên tục nhận được những lời đe dọa tính mạng.

Bài viết cuối cùng Galizia đăng lên trang web Running Commentary được ghi nhận vào 14h35 ngày 16/10/2017. Vụ nổ cướp đi mạng sống Galizia, xảy ra gần nhà riêng của bà, được báo cho cảnh sát vào khoảng 15h. Thi thể bà không còn nguyên vẹn. Theo một số nguồn tin, các con trai của Galizia đã nghe thấy tiếng nổ và vội vã chạy tới hiện trường.

Gần một tuần sau khi Galizia qua đời, hàng nghìn người dân đã đổ xuống đường phố thủ đô Valletta, Malta, để thể hiện sự phẫn nộ trước cái chết của nhà báo điều tra nổi tiếng Galizia. Họ yêu cầu công lý phải được thực thi và chỉ trích cảnh sát vì không tìm thấy manh mối nào giúp làm rõ sự việc dù đã mở cuộc điều tra.

Caruana Galizia, người khẳng định mình không có bất kỳ mối liên kết chính trị nào, tập trung ngòi bút vào nhiều vấn đề khác nhau trong xã hội, từ hoạt động rửa tiền trong hệ thống ngân hàng cho đến móc nối giữa ngành công nghiệp đánh bạc trực tuyến và xã hội đen Malta.

Phần còn lại của chiếc xe bị gài bom. Ảnh: Reuters.

Từ năm 2015 đến năm 2017, Galizia chủ yếu dồn nỗ lực phanh phui “Hồ sơ Panama”, tập hợp gồm 11,5 triệu tài liệu bị rò rỉ từ dữ liệu nội bộ của công ty luật lớn thứ 4 thế giới Mossack Fonseca.

Các dữ liệu được tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung thu thập và chia sẻ với các đối tác truyền thông trên khắp thế giới thông qua Hiệp hội các Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ) ở Washington. Con trai Galizia, Matthew Caruana Galizia, là nhà báo kiêm lập trình viên làm việc cho ICIJ.

Daphne Caruana Galizia bắt đầu sự nghiệp báo chí từ những năm 1980 với vai trò cây bút phê bình cho tờ Sunday Times của Malta. Bà sau đó làm biên tập viên cho tờ Malta Independent.

Trang tin Politico đã bình chọn Galizia là một trong 28 người tạo ra “cơn địa chấn” ở châu Âu năm 2017 và là “Nữ chủ WikiLeaks”. Sau khi cùng nhiều phóng viên khác tiết lộ “Hồ sơ Panama”, Galizia đã dẫn đầu cuộc điều tra tham nhũng tại Malta, quốc gia nhỏ bé nhất châu Âu.

Những năm gần đây, ở Malta liên tục xảy ra các vụ đánh bom chết người. Dù những kẻ tấn công không được tìm thấy, nhiều người cho rằng chúng liên quan tới các vụ thanh toán lẫn nhau giữa những băng đảng tội phạm và không sự việc nào có động cơ chính trị.

HOÀNG PHI