Vòng đời hơn 60 năm của diêm Thống Nhất

Nghị quyết đại hội đồng cổ đông bất thường của Công ty Cổ phần Diêm Thống Nhất (DTN) đã thông qua việc dừng sản xuất các sản phẩm diêm từ năm 2020.

Như vậy, diêm Thống Nhất có hình chim bồ câu trắng trên nền trời xanh đã chấm dứt “vòng đời” gần 63 năm có mặt trên thị trường.

Thời kỳ vang bóng

Nhà máy Diêm Thống nhất được thành lập năm 1956, là công xưởng sản xuất đầu tiên được xây dựng tại Miền Bắc sau năm 1954. Nhà máy này thậm chí còn ra đời trước những thương hiệu xưa của Hà Nội như Điện cơ Thống Nhất, Giày Thượng Đình (1957), Bóng đèn Phích nước Rạng Đông (1961), Cao su Sao Vàng (1960)…

Cùng với các sản phẩm giày của Thượng Đình, cao su Sao Vàng, bóng đèn phích nước của Rạng Đông, quạt điện Thống Nhất… diêm Thống Nhất là sản phẩm đặt nền móng cho nền sản xuất miền Bắc.

Ở giai đoạn đầu, toàn bộ sản phẩm của nhà máy đều là diêm, nổi tiếng nhất là bao diêm Thống Nhất với hình ảnh chim bồ câu trắng. Đây cũng là giai đoạn hoàng kim nhất của sản phẩm này.

Dây chuyền sản xuất tại Công ty CP Diêm Thống Nhất. Ảnh: Nha Trang.

Khi còn hoạt động dưới thời kỳ bao cấp, không vì mục tiêu lợi nhuận, Diêm Thống Nhất gần như nắm giữ 100% thị phần diêm tạo lửa tại thị trường phía Bắc.

Khi hầu hết gia đình Việt vẫn sử dụng bếp than và bếp củi để sinh hoạt, những bao diêm Thống Nhất có giá chỉ 100 đồng đã trở thành sản phẩm không thể thiếu trong sinh hoạt của người dân.

Không chỉ phục vụ nhu cầu người tiêu dùng trong nước, diêm Thống Nhất cũng đã được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Trong đó, khách hàng ngoại lớn nhất mua diêm từ Việt Nam Công ty Sincer Match của Malaysia.

Thời kỳ sản phẩm diêm lao đao

Là một trong số ít thương hiệu vang bóng một thời còn sản xuất kinh doanh và chưa năm nào phải báo lỗ, nhưng hoạt động của Diêm Thống Nhất gặp rất nhiều khó khăn trước sự cạnh tranh từ các sản phẩm tạo lửa khác của Trung Quốc.

Từ giai đoạn nền kinh tế bắt đầu mở cửa, cũng như nhiều thương hiệu xưa khác, Diêm Thống Nhất cũng bị cạnh tranh gay gắt bởi các sản phẩm tạo lửa từ nước ngoài, đặc biệt là bật lửa Trung Quốc.

Năm 2018, công ty ghi nhận 123 tỷ đồng doanh thu nhưng giá vốn chiếm hơn 83%, sau khi trừ các chi phí hoạt động Diêm Thống Nhất thu về vỏn vẹn 2 tỷ đồng lãi ròng sau thuế.

Nhiều năm trước đó, doanh thu công ty đều đạt trên 100 tỷ nhưng dây chuyền sản xuất cũ, giá nguyên liệu tăng khiến giá vốn công ty luôn chiếm tỷ lệ cao. Kết quả lợi nhuận dao động trong khoảng 2-3 tỷ/năm, thấp hơn rất nhiều so với các doanh nghiệp xưa khác.

Bật lửa xuất hiện cũng khiến Diêm Thống Nhất đối mặt với tình trạng giảm sút doanh số bán diêm. Sản lượng tiêu thụ diêm đã giảm gần 50% trong một thập niên qua, từ hơn 180 triệu bao/năm xuống còn khoảng 100 triệu bao/năm.

Lãnh đạo công ty thừa nhận, mặt hàng tiêu thụ chính là diêm hộp các loại, mặt hàng chịu ảnh hưởng nhiều từ sức mua của người tiêu dùng và sự thay thế của các loại sản phẩm khác. Diêm cũng là sản phẩm tiêu dùng thông thường, tính thương mại kém, giá trị thấp, không tiện lợi như các sản phẩm sinh lửa khác.

Dù đã lường trước được việc suy giảm doanh số nhưng diêm nội địa đã rơi vào chu kỳ suy thoái nhanh do nhu cầu tiêu dùng hạn chế, người dân chuyển sang dùng bật lửa nhiều hơn cùng với đó là sự giảm dần của diêm xuất khẩu.

Công ty cũng gặp khó khăn ở khâu sản xuất với nguyên liệu gỗ (chiếm gần 50% bao diêm), các hóa chất, phụ liệu khác chủ yếu phải nhập khẩu từ nước ngoài, nên chịu ảnh hưởng rất lớn của giá cả nguyên vật liệu trên thế giới.

Hồi kết của diêm Thống Nhất

Với giá thành hiện tại chỉ vài trăm đồng một bao, sản lượng liên tục sụt giảm đã khiến Diêm Thống Nhất phải thay đổi kế hoạch tập trung sản xuất bật lửa. Điều này càng khiến sản phẩm diêm của công ty bị thu hẹp thị phần trong nước.

Những bao diêm Thống Nhất hiện có giá chỉ vài trăm đồng. Ảnh: Quang Thắng.

Tại thị trường xuất khẩu, từng đạt mức xuất khẩu xấp xỉ 150 tấn/năm cách đây 10 năm, nhưng từ năm 2015, Diêm Thống Nhất gần như đã phải chấm dứt hoàn toàn việc xuất khẩu do đối tác Malaysia không còn nhu cầu sử dụng.

Sản lượng xuất khẩu diêm năm 2015 của công ty chỉ còn 700.000 bao, trong khi năm 2008 từng xuất gần 20 triệu bao.

Trước tình trạng sản lượng diêm sụt giảm nhanh và dự báo sẽ còn xuống thấp trong những năm tiếp theo, lãnh đạo và cổ đông Diêm Thống Nhất đã quyết định dừng sản xuất các sản phẩm diêm từ năm sau (2020). Đồng thời, công ty cũng hủy giao dịch trên sàn chứng khoán UPCoM.

Việc "khai tử" thương hiệu diêm Thống Nhất cũng sẽ kết thúc vòng đời 63 năm của sản phẩm vang bóng một thời tại Việt Nam. Công ty sẽ tập trung vào hai sản phẩm chính là bật lửa và bao bì carton.

Từ nay, những sản phẩm diêm mang thương hiệu Thống Nhất sẽ dần vắng bóng trên thị trường khi nguồn cung bị cắt bỏ hoàn toàn. Những bao diêm còn lại trên thị trường cũng sẽ dần được thay thế bằng các sản phẩm tạo lửa khác.

Quang Thắng