Vỡ đập thủy điện ở Lào khiến mực nước ở ĐBSCL dâng cao 5cm

Trao đổi với báo chí tối 24.7 về sự cố vỡ đập thủy điện Xe Pien-Xe Namnoy ở Lào, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Hoàng Văn Thắng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai cho biết, dung tích toàn bộ của thủy điện này ở thời điểm trước khi vỡ là 1,034 tỉ m3. Ông Thắng cũng khẳng định, đây là con số tuyệt đối chính xác.

Con đập bị vỡ, dội "bom" nước xuống hạ du. Ảnh: I.T.

Ông Thắng cho biết, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai đã tìm hiểu, cũng như Thủ tướng Chính phủ cũng đã trao đổi với phía Lào, thông tin nắm được như sau: "Đây là chiếc đập đang trong quá trình thi công. Dung tích thiết kế là 1,034 tỉ m3 chứ không phải 5 tỉ m3 như các báo đưa. Đập đang được thi công và bắt đầu tích nước. Tuy nhiên, lượng nước tích được là bao nhiêu thì chưa ai xác định được nên chưa thể có thông số chính xác"- ông Thắng cho hay.

Tuy nhiên, các cơ quan khoa học của Việt Nam đã tính toán từ lưu lượng nước về từ thủy điện chặn dòng. Theo đó, các nhà khoa học đánh giá: "Khi nước về đến Tân Châu, Châu Đốc (An Giang) có thể mực nước ở khu vực này sẽ dâng lên khoảng 5 cm so với hiện nay.

"Với khoảng cách 650 km, theo tính toán, thời gian sẽ nước từ thủy điện Xe Pien-Xe Namnoy bị vỡ về đến Việt Nam khoảng 5-6 ngày"- ông Thắng cung cấp thông tin.

Sự cố vỡ đập khiến khoảng 6.000 người bị ảnh hưởng.

Ông Thắng cũng nhấn mạnh: "Dung tích toàn bộ của thủy điện này là 1,034 tỉ m3, đây là thông tin chính xác tuyệt đối. Với các dữ liệu lưu lượng nước về hiện nay, thủy điện này mới chỉ tích được khoảng trên 500 triệu m3 và khi về đến Việt Nam, có thể chỉ làm dâng thêm 5 cm ở khu vực Tân Châu, Châu Đốc. Đây là kịch bản tính sơ bộ, còn hiện tại các cơ quan đang giám sát chặt diễn biến sự cố này để có ứng phó kịp thời".

Trước đó, hàng nghìn người ở 6 ngôi làng đã bị ảnh hưởng sau khi đập thủy điện ở phía Đông Nam tỉnh Attapeu - Lào, bị vỡ vào tối 23-7. Hãng Thông tấn Lào (KPL) cho biết con đập bị vỡ xả ra 5 tỉ lít nước khiến "nhiều người thiệt mạng và hàng trăm người khác mất tích".

Được biết, đập thủy điện nói trên đang được xây bởi công ty điện Xe Pien-Xe Namnoy, còn được gọi là PNPC. Giới chức đã triển khai thuyền để hỗ trợ sơ tán người dân ở huyện Sanamxay trong bối cảnh mực nước dâng cao – hãng tin ABC Laos đưa tin nhưng không cho biết thêm chi tiết.

Ủy hội sông Mê Kông cũng cho biết, hiện tại chưa rõ chính xác lượng nước xả ra thực tế của sự cố này là bao nhiêu m3 nhưng theo tính toán, mực nước tại hệ thống sông ở ĐBSCL có thể lên khoảng 4-5cm so với mực nước hiện tại ở sông Hậu tại Tân Châu, Châu Đốc.

Như vậy, sự cố tại đập thủy điện tại Lào không ảnh hưởng nhiều tới lưu vực sông Cửu Long của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện Ủy hội sông Mê Kông đang theo dõi và tính toán thêm các số liệu thực tế.

Dự án thủy điện XePian XeNamnoy là công trình trọng điểm về phát triển thủy điện của vùng Nam Lào. Công trình thủy điện XePian XeNamnoy nằm trên sông Xenamnoy thuộc hai tỉnh Champask và Attapeu – Lào. Vị trí dự kiến xây dựng công trình: cách dòng chính khoảng 200km (tính đến StungTreng) và cách biên giới Việt Nam khoảng 650km.

Công trình khởi công từ tháng 2-2013, hoàn thành tháng 3-2018. Hồ bắt đầu tích nước từ tháng 1-2018, với lưu lượng đến hồ trong mùa khô khoảng từ 10-15m3/giây, do vậy dung tích hồ hiện nay chỉ khoảng 500 triệu m3.

Sáu ngôi làng chìm trong biển nước. Ảnh: Sky News.

Theo Sky News, công trình là một phần trong kế hoạch xây một loạt các đập trên sông Houay Makchanh, Xe-Namnoy và Xe-Pian của Lào với tham vọng sẽ xuất khẩu 90% sản lượng điện sản xuất được sang Thái Lan, phần còn lại cung cấp cho lưới điện địa phương.

Các nhóm môi trường từ lâu đã lên tiếng quan ngại về tham vọng xây dựng thủy điện ở Lào với khoảng 10 đập đang hoạt động, khoảng 10 - 20 đập đang được xây dựng và hàng chục đập đang trong giai đoạn lập kế hoạch. Đặc biệt, mối quan tâm đã được nâng lên về tác động trên sông Mekong, hệ thực vật và động vật bị ảnh hưởng và suy thoái nghiêm trọng.

Một số quốc gia láng giềng cũng lo ngại tham vọng trở thành "pin của Đông Nam Á" của Lào sẽ ảnh hưởng đến hệ sinh thái toàn khu vực.

Khánh Nguyên (tổng hợp)