Vĩnh biệt danh ca Thái Thanh: Giọng hát vượt thời gian

Bà tên thật là Phạm Thị Băng Thanh, sinh năm 1934, là một trong những giọng ca tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. Bà có chất giọng đặc trưng là sự kết hợp giữa opera của phương Tây và dân ca của Việt Nam nên không lẫn với bất cứ giọng ca nào. Không chỉ được công chúng yêu mến, được giới âm nhạc tôn vinh là "giọng hát vượt thời gian", bà còn là tấm gương sáng tạo lao động nghệ thuật.

Danh ca Thái Thanh và con gái - ca sĩ Ý Lan. (Ảnh do gia đình cung cấp)

Nhạc sĩ Mạc Thế Nhân kể rằng bà đi hát từ năm 14 tuổi, nổi tiếng cùng ban nhạc Thăng Long của gia đình, trước khi chính thức lấy nghệ danh Thái Thanh từ thập niên 1950. Dù không qua trường lớp đào tạo chính quy, bà tự luyện thanh theo lối dân ca đồng bằng Bắc Bộ và các sách nhạc tiếng Pháp, chính từ nền tảng này bà đã tạo được phong cách hát pha trộn Đông - Tây rất riêng.

Xuất thân trong một gia đình có nhiều người thành danh trong lĩnh vực âm nhạc, chị của bà là Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng), anh trai là nhạc sĩ Phạm Đình Chương - một tên tuổi lớn của tân nhạc Việt Nam và cũng là ca sĩ với nghệ danh Hoài Bắc.

"Bà trở thành em vợ của nhạc sĩ Phạm Duy, người nhạc sĩ có gia tài ca khúc đồ sộ trong nền tân nhạc nước nhà, để rồi mối liên kết này giúp cho dòng nhạc Phạm Duy thăng hoa qua tiếng hát Thái Thanh, mà có lần trong một chương trình ca nhạc, ông đã tri ân cô em vợ trước hàng ngàn khán giả" - nhạc sĩ Mạc Thế Nhân kể lại.

Năm 1951, bà theo gia đình Phạm Duy vào Sài Gòn lập nghiệp. Tiếng hát của Thái Thanh sau đó thực sự được chắp cánh, chinh phục cả giới trí thức lẫn bình dân. Bà được mệnh danh là "Đệ nhất danh ca" của dòng nhạc tiền chiến cũng như dòng nhạc tình miền Nam giai đoạn 1954-1975. Tiếng hát của bà là ký ức một thời của nhiều thế hệ khán thính giả yêu âm nhạc Việt, trân quý ngôn ngữ Việt. GS-TS Trần Quang Hải xúc động nói: "Thời thanh xuân của tôi và rất nhiều bạn bè trang lứa cả nam và nữ đều yêu thích giọng hát của bà. Giọng hát tuyệt vời với những cung bậc tình cảm sâu lắng. Nghe bà hát cảm nhận rất rõ chất giọng của sự trong trẻo và cao vút. Một viên ngọc quý của âm nhạc Việt luôn giữ được độ tinh tế, huyền ảo trong lòng người hâm mộ".

Đối với giới sáng tác, tiếng hát của bà đã truyền cảm hứng để họ viết văn, làm thơ, đưa vào kịch bản phim, mang lên sân khấu. Đạo diễn Ái Như bày tỏ: "Sân khấu chúng tôi mang tên Hoàng Thái Thanh, cô là người nghệ sĩ suốt đời tôi ngưỡng mộ. Cô đã gieo vào lòng tôi biết bao rung cảm tuyệt vời của nghệ thuật thiêng liêng". Còn đạo diễn - NSƯT Thành Hội thì viết trên trang cá nhân của anh: "Thần hộ mệnh nghệ thuật của tôi đã mất rồi. Cô Thái Thanh đã về với đại tiệc thiên thu".

Với sân khấu cải lương và tân cổ giao duyên, nhiều thế hệ soạn giả dựa theo cảm xúc từ tiếng hát của bà đã viết nên những câu chuyện thấm đẫm tình yêu chung thủy, mà chính những bài hát như: "Ngàn thu áo tím", "Buồn tàn thu", "Suối mơ", "Bến xuân", "Cành hoa trắng", "Nghìn trùng xa cách", "Hòn vọng phu", "Ngày xưa Hoàng thị"... đã truyền cho họ cảm hứng sáng tạo.

Năm 2000 bà bị bệnh tai biến mạch máu não. Bà được con gái - ca sĩ Ý Lan chăm sóc chu đáo và gia đình đã từng tổ chức một đêm nhạc vinh danh bà tại Canada trong tình thương yêu của 600 khán giả kiều bào tham dự.

Bà đã ra đi nhưng với trái tim người yêu nhạc Việt, tiếng hát của bà còn mãi.

Thanh Hiệp