VietnamPlus lần thứ tư liên tiếp giành giải A Giải Báo chí Quốc gia

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao giải A cho đại diện nhóm tác giả Báo Điện tử VietnamPlus. (Ảnh: Nguyên An/Vietnam+)

Tại Giải Báo chí Quốc gia lần thứ 14, Báo Điện tử VietnamPlus (Thông tấn xã Việt Nam) giành một giải A. Lễ trao giải diễn ra trang trọng tối 21/6 tại Hà Nội nhân kỷ niệm 95 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2020)

Đây là lần thứ tư liên tiếp Báo điện tử VietnamPlus đã giành giải A tại Giải Báo chí Quốc gia.

Năm nay, tác phẩm "Ma trận đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ 'thất thủ' vì rác thải " của nhóm tác giả Báo Điện tử VietnamPlus giành giải A ở hạng mục Tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, tọa đàm, giao lưu trực tuyến trên báo điện tử.

Loạt bài đưa đến một cái nhìn toàn cảnh về câu chuyện xử lý rác thải ở Hà Nội. Từ chia sẻ của một lãnh đạo doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường (“Hà Nội sắp ngập rác rồi nhà báo ơi! Chúng tôi [những doanh nghiệp lĩnh vực môi trường-PV] không kham nổi nữa, chắc phải ‘trả rác’ cho thành phố”), phóng viên VietnamPlus đã thâm nhập thực tế và nhận thấy hàng loạt “khoảng tối” của việc xử lý rác. Căn nguyên sâu xa dẫn đến thực trạng này là chính sách đấu thầu. Những người làm môi trường gọi đó là “ma trận đấu thầu rác!”

Những bài thầu “o ép” doanh nghiệp bằng một loạt quy định khó hiểu từ việc lập hồ sơ mời thầu kê khai, đăng ký khối lượng không đúng thực tế; đăng ký, quyết toán cho nhà thầu chiều dài một số tuyến đường thấp hơn hàng trăm kilômét thực tế. Trong khi đó, giá dịch vụ thu gom rác quá thấp, thu không đủ bù chi đã khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào cảnh “ôm” nợ và ngấp nghé bên bờ vực phá sản.

Điều đáng nói là những bất cập, quy định “kỳ lạ” nêu trên đều đã được doanh nghiệp kiến nghị lên lãnh đạo các cấp quận, huyện, sở, ngành và thành phố nhiều lần. Thanh tra thành phố Hà Nội cũng đã có kết luận chỉ ra những bất cập và kiến nghị điều chỉnh… Thế nhưng, đến nay, sau hơn 2 năm nhận gói thầu, nhiều doanh nghiệp thu gom rác, nhất là doanh nghiệp tư nhân ở các huyện ngoại thành vẫn đang mỏi mòn đợi chờ thành phố điều chỉnh đúng thực tế.

Không thể phủ nhận, chủ trương đấu thầu công tác duy trì vệ sinh môi trường, thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn thành phố giai đoạn 2017-2020 đã góp phần cắt giảm các khâu trung gian, giảm chi phí ngân sách, nhất là xóa bỏ tình trạng lợi ích nhóm… Song khi đi vào thực tế, việc bài thầu đưa ra các quy định, tiêu chí sai thực tế, mang tính “áp đặt,” khiến các doanh nghiệp thua lỗ đến mức phải trả lại địa bàn, gây sự bức xúc cũng như gánh nặng giải quyết rác tồn đọng ùn ứ cho lãnh đạo chính quyền cấp cơ sở và người dân đã phần nào cho thấy việc thực hiện chủ trương “làm sạch thành phố” đã và đang làm ngược với mục đích.

Đáng lo ngại hơn, trong số các nhà thầu đã trả lại các hạng mục không có trong gói thầu có cả các doanh nghiệp trực thuộc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Môi trường Đô thị Hà Nội (doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội).

Việc doanh nghiệp Nhà nước “không thể tiếp tục gồng mình chịu lỗ” và phải trả lại địa bàn đã phần nào cho thấy sức ép “khủng khiếp” từ công tác thu gom rác ở các huyện ngoại thành. Đây cũng là lý do khiến số doanh nghiệp tư nhân làm công tác thu gom rác đang tiếp tục tuyên bố trả rác lại địa bàn đang ngày một gia tăng...

Thực trạng này thực sự nguy hiểm và không thể trì hoãn việc tháo gỡ, giải quyết. Nếu công tác thu gom rác thải không được triển khai hợp lý, chính sách và quy định bài thầu không được điều chỉnh, nguy cơ “Thủ đô ngập rác” như doanh nghiệp cảnh báo là thực tế nhãn tiền.

Loạt bài "Ma trận đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ 'thất thủ' vì rác thải" đã chỉ ra những “điểm nghẽn” bất cập trong công tác thu gom, những gói thầu “làm ngược chủ trương” xuất phát từ “ma trận” đấu thầu rác thải tập trung.

Thông qua loạt bài, người viết cũng như Báo Điện tử VietnamPlus mong muốn mang tới cho độc giả những góc nhìn cụ thể hơn về thực trạng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay.

Loạt bài cũng là một hồi chuông cảnh tỉnh, kiến nghị, thúc giục các cơ quan chức năng liên quan, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức nghiên cứu lưu ý và sớm đưa ra hướng giải quyết, thu gom rác thải hiệu quả hơn. Bởi nếu công tác thu gom rác thải còn bị trì hoãn, không được triển khai hợp lý, chính sách và quy định bài thầu không được điều chỉnh, nguy cơ “Thủ đô ngập rác” như doanh nghiệp cảnh báo, nhất là trong bối cảnh mỗi khi bãi rác Nam Sơn “hắt xì,” cả Hà Nội lại “sổ mũi” là thực tế nhãn tiền.

Kết quả là, ngay sau khi loạt bài được đăng tải trên Báo Điện tử VietnamPlus, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội cũng đã yêu cầu các Sở, ngành vào cuộc kiểm tra. Trên cơ sở đó, hoạt động thu gom và xử lý rác thải trên địa bàn thành phố đã dần được điều chỉnh theo hướng tháo gỡ các “điểm nghén” từ cơ chế chính sách, đảm bảo rác thải được tổ chức thu gom, không để rác thải bị tồn đọng, gây ô nhiễm.

Loạt bài được thể hiện theo hình thức Mega Story với nhiều phần nội dung. Đây là một kiểu báo chí có chất lượng về cả nội dung và hình thức được trình bày cầu kỳ (bao gồm text, hình ảnh, video clip…).

Tại Giải Báo chí quốc gia lần thứ 14, Liên chi hội Nhà báo Thông tấn xã Việt Nam giành sáu giải thưởng. (Ảnh: Nguyên An/Vietnam+)

Bên cạnh loạt bài "Ma trận đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ 'thất thủ' vì rác thải," tại Giải Báo chí quốc gia lần thứ 14, Liên chi hội Nhà báo Thông tấn xã Việt Nam còn giành bốn giải C và một giải Khuyến khích.

Giải Báo chí quốc gia lần thứ 14 thu hút sự tham gia của 110 đơn vị cấp hội và 230 cộng tác viên với 1.602 tác phẩm thuộc các loại hình: báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình…

Theo đánh giá của Hội đồng Giải Báo chí quốc gia lần thứ 14, mặt bằng chất lượng chung các tác phẩm dự giải đồng đều hơn so với những năm trước.

Những tác phẩm tham dự giải đã phản ánh kịp thời, đậm nét các sự kiện chính trị lớn của đất nước, bao quát toàn diện các mặt đời sống, xã hội trong năm 2019: tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ 12 của Đảng, Nghị quyết 04 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đặc biệt trong công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí; các vấn đề xử lý cán bộ sai phạm trong công tác cán bộ, sai phạm trong quản lý đất đai, quản lý giáo dục; nạn tín dụng đen…

Trên cơ sở đó, Hội đồng Giải Báo chí quốc gia năm 2019 đã chọn được 103 tác phẩm xuất sắc để trao 9 giải A, 21 giải B, 41 giải C và 32 giải Khuyến khích.

Đây là những tác phẩm tiêu biểu về nội dung, có tính định hướng dư luận, có sức lan tỏa, tác động xã hội lớn, được các cơ quan chức năng tiếp thu, giải quyết, dư luận xã hộ đánh giá cao về vai trò phát hiện, phản biện, đấu tranh cũng như biểu dương, xây dựng của báo chí. Bên cạnh đó, những tác phẩm này còn thể hiện nhiều đổi mới, sáng tạo trong cách thức trình bày./.

Các tác phẩm giành giải A Giải Báo chí Quốc gia của VietnamPlus:

- Tác phẩm “Quản lý giá biệt dược: Làm gì để thị trường thuốc không 'nhảy múa'?” - giải A Giải Báo chí Quốc gia năm 2016.

- Tác phẩm “Chuyến thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Định hình khuôn khổ hợp tác đa phương đa dạng” - giải A Giải Báo chí Quốc gia năm 2017.

- Tác phẩm: “Tội ác dưới những tán rừng xanh… Cửa đóng nhưng ruột vẫn rỗng” - giải A Giải Báo chí Quốc gia năm 2018.

- Tác phẩm "Ma trận đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ 'thất thủ' vì rác thải" - giải A Giải Báo chí Quốc gia năm 2019.

Hiển Mai (Vietnam+)