Vietlott dừng 'tung hoành' trước 'thành trì' xổ số truyền thống

Mạng lưới bán hàng suy giảm, đồng nghĩa với việc kinh doanh sản phẩm Vietlott không còn tốt như thời điểm mới ra mắt.

Theo báo cáo tài chính năm 2018 vừa được Công ty Xổ số kiến thiết (XSKT) TP. HCM công bố, doanh thu thuần của công ty đạt 6.635 tỷ đồng, tăng 16% so với năm 2017. Lợi nhuận sau thuế đạt 917 tỷ đồng, tăng 10%. Con số này vượt trội khi so với kết quả kinh doanh của Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) - đơn vị đang "tung hoành" ở hàng chục tỉnh thành với giải thưởng có lúc lên đến cả trăm tỷ đồng. Cụ thể, năm 2018, doanh thu của Vietlott đạt 2.988 tỷ đồng, giảm 3% so với năm 2017. Phải nhờ đến số tiền lên đến 136 tỷ đồng nhận được do giải đặc biệt không có người lĩnh thưởng thì Vietlott mới ghi nhận lợi nhuận sau thuế tăng 25% lên 271 tỷ đồng - vẫn thua xa mức lợi nhuận của XSKT TP. HCM.

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước về Vietlott (thời gian tiến hành kiểm toán từ ngày 11/9 đến 30/10/2018) vừa công bố cho thấy, hiệu suất hoạt động của hệ thống còn chưa hiệu quả, có nhiều điểm bán hàng đóng cửa, nhiều ngày không kinh doanh. Trong 6 tháng đầu năm 2018, trung bình khoảng 18% số lượng điểm bán hàng không phát sinh doanh số, tương đương gần 600 điểm bán hàng.

Mạng lưới rộng vẫn thua bán vé dạo

Ông Nguyễn Thanh Đạm - Tổng Giám đốc Vietlott, xác nhận những đánh giá của báo cáo kiểm toán là đúng, đồng thời giải thích việc số lượng điểm bán hàng giảm đáng kể thời gian qua là do hoạt động kinh doanh không hiệu quả. “Thời gian đầu, các đại lý, cửa hàng có doanh thu tốt nhưng về sau, khi thị trường bão hòa, một số cửa hàng không còn giữ được hiệu quả kinh doanh”, ông Đạm nói.

Theo luật sư Trần Đình Phương, chuyên gia tài chính và chứng khoán, hầu hết đại lý Vietlott đều hiện diện tại các con đường có lưu lượng lưu thông lớn. Điều này cũng có nghĩa tiền thuê mặt bằng kinh doanh tại khu vực này rất cao. Với giá bán 10.000 đồng/tờ vé số, để đạt điểm hòa vốn cần bán hàng ngàn tờ mỗi ngày nhưng với việc thuê mặt bằng để kinh doanh khó có thể kiếm được lợi nhuận, trong khi đó tỉ lệ hoa hồng quá thấp.

“Chưa kể gần đây Vietlott bắt tay với hệ thống siêu thị Vinmart để đưa vé số vào bán đã dẫn đến sự cạnh tranh lẫn nhau trong một khu vực. Khi miếng bánh không gia tăng mà phải phân chia cho quá nhiều người, việc các cửa hàng Vietlott đóng cửa không có gì quá khó hiểu. Trong cuộc đua mở rộng mạng lưới với vé số truyền thống, Vietlott dù sở hữu hàng ngàn điểm bán cũng khó có thể cạnh tranh với những người bán dạo vé số truyền thống”, ông Phương nói.

Chiến lược quá tầm?

Vietlott từng đưa ra dự báo chiến lược doanh thu giai đoạn 2017-2025 có tốc độ tăng trưởng 20%/năm. Nhưng nhìn về giai đoạn 2017-2018 cho thấy điều này là quá tầm với của Vietlott. Ngược lại, sự tăng trưởng doanh thu lẫn lợi nhuận mạnh mẽ lại đang thuộc về các công ty xổ số truyền thống.

Thống kê cho thấy, doanh thu thuần năm 2018 của XSKT các tỉnh An Giang, Đồng Nai, Tây Ninh, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long đều trên 3.400 tỷ đồng và đều ghi nhận tăng trưởng. Cụ thể, doanh thu thuần của XSKT An Giang đạt 3.416 tỷ đồng, tăng 15%; XSKT Đồng Nai đạt 3.572 tỷ đồng, tăng 13%; XSKT Tây Ninh đạt 3.620 tỷ đồng, tăng 12%; XSKT Tiền Giang đạt 3.590 tỷ đồng, tăng 10%; XKST Đồng Tháp đạt 3.463 tỷ đồng, tăng 14%; XSKT Vĩnh Long đạt 3.564 tỷ đồng, tăng 13%.

Tình trạng tương tự cũng xảy ra với lợi nhuận. Lợi nhuận sau thuế năm 2018 của XSKT các tỉnh An Giang, Đồng Nai, Tây Ninh, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long lần lượt đạt 598 tỷ đồng, 547 tỷ đồng, 495 tỷ đồng, 452 tỷ đồng, 443 tỷ đồng và 410 tỷ đồng. Tất cả đều tăng so với năm 2017.

Không chỉ lép về về kết quả kinh doanh, hiệu suất sinh lời của Vietlott cũng có sự thua kém so với các doanh nghiệp xổ số truyền thống địa phương. Rõ rệt nhất là khi nhìn vào tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu thuần. Năm 2018, tỷ suất này của Vietlott chỉ 9%, trong khi ở các doanh nghiệp xổ số địa phương đề cập phía trên là từ 12% đến 18%.

Xét về tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản (ROA), Vietlott cũng thể hiện sự thua kém với ROA năm 2018 chỉ 29%. Con số này cũng thấp hơn tất cả các doanh nghiệp xổ số địa phương đã đề cập (ngoại trừ XSKT Tiền Giang, hiện chưa công bố chính thức số liệu tài sản và nguồn vốn), với thấp nhất là 32% (thuộc về XSKT Đồng Nai và Đồng Tháp) và cao nhất là 43% (thuộc về XSKT An Giang).

Về tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE), Vietlott đỡ lép vế hơn khi ROE năm 2018 cao hơn XSKT Đồng Nai (46%) và Tây Ninh (50%), ngang XKST Đồng Tháp (52%), kém XSKT TP. HCM (71%), An Giang (120%) và Vĩnh Long (58%). Nhìn vào sự lép vế của Vietlott so với các doanh nghiệp xổ số địa phương, có thể thấy “thành trì” của xổ số truyền thống là rất khó xô đổ, nhất là thói quen mua vé số của người dân miền Nam. Trong khi đó, Vietlott dường như đang bị áp đảo ngược lại.

Nguyễn Việt