'Viết tặng anh từ căn bếp này', giản dị những ước mơ

Nhà văn Nguyễn Hương Duyên đã xuất bản các tập truyện ngắn: “Bến đợi nhọc nhằn” (2006), “Ở giữa những người đàn ông” (năm 2015), “Hai chị em” (2020), “Viết tặng anh từ căn bếp này” (NXB Hội Nhà văn tháng 8/2020). Từ tác phẩm đầu đến thứ hai mất gần chục năm. Dường như đây là thời gian Nguyễn Hương Duyên lùi lại nghe ngóng, trải nghiệm thêm. Để rồi khi gần 40 tuổi, chị tung ra liên tiếp một năm 02 tập truyện ngắn.

Nhà văn Nguyễn Hương Duyên - Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

Thế giới đàn bà trong những tác phẩm của các nhà văn Nguyễn Hương Duyên đều “chín”, đến độ “đổ ải”. Họ khát khao hơn yêu lần đầu “Anh như hơi thở của em. Thiếu anh lúc nào, em cảm giác không thở được lúc ấy”, (trang 8); “Em thèm một ánh mắt đắm đuối của anh thay vì ánh mắt trìu mến của người anh dành cho em gái. Em thèm một nụ hôn, một vòng tay siết chặt từ tay anh biết bao”, (trang 9, Viết tặng anh từ căn bếp này).

Cũng như “em” ở truyện “Viết tặng anh từ căn bếp này”, “tôi” trong truyện “Mong manh ký ức” cũng không thể nào chịu được khi chồng “quên” cả vợ. Khi ấy, những “mong manh” xuất hiện.

Tập truyện ngắn "Viết tặng anh từ căn bếp này", NXB Hội Nhà văn tháng 8/2020.

Không ai không có mối tình đầu, rất nhiều tổ ấm đâu phải kết quả của mối tình đầu? Người phụ nữ cũng thế, nhưng họ biết gói gém, cất kỹ vì những giá trị hiện tại. Thứ họ cần là tình yêu duy nhất trong hiện tại chứ không phải thứ nhất, thứ nhì của quá vãng.

Vì sao, trong “Mong manh ký ức”, nhân vật “tôi” có những “giấc mơ ân ái” với Thọ - mối tình đầu nhưng mất nhau vì tự ái? Vũ – chồng cô sa đà, buông thả với nhậu nhẹt, đêm nào về cũng sặc sụa hơi men. Điệp khúc giận dỗi dẫn đến chiến tranh lạnh và trơ lỳ về cảm xúc, dẫu có nằm cạnh nhau, cũng không còn ham muốn ân ái. “Từ lâu chuyện đó đối với tôi chỉ còn là nghĩa vụ. Khi nửa đêm về sáng, khi men bia trong người Vũ đã nhạt. Là lúc anh cần đến tôi”, (trang 31). Vũ gần như bỏ mặc vợ với những giông bão âm thầm và đẩy vợ vào tâm bão khi tìm đến người yêu cũ.

Đọc “Viết tặng anh từ căn bếp này”, chợt nhớ câu: Hạnh phúc bò như ốc như sên, nỗi buồn đến như điên như dại; và câu ngạn ngữ “Mỗi cây mỗi hoa mỗi nhà mỗi cảnh”. 12 truyện ngắn trong tập là 12 lát cắt, Nguyễn Hương Duyên đã “bổ dọc” từng tổ ấm để độc giả hiểu và lý giải được rằng, không phải “tổ” nào cũng ấm. Dẫu xã hội đã phát triển, những giá trị phổ quát về bình đẳng giới đã được truyền thông và tiếp cận. Tuy nhiên, tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, thích con trai để nối dõi tông đường vẫn còn hiện hữu.

Hiên - người vợ trong “Đường xa vạn dặm” còn hạnh phúc hơn vô khối người phụ nữ thuộc “thế giới IVF” mà chị đã gặp khi đi cấy phôi. Nhiều người đã có sáu đứa con gái vẫn còn đeo đuổi “ước mơ con trai”. Mỗi người một hoàn cảnh, một số phận. Nhiều khi khao khát có đứa con trai không chỉ từ phía người chồng. “Dường như, mong muốn đẻ cho kỳ được một đứa con trai không phải từ phía chồng Hương. Dường như có một nỗi lo sợ thường trực nào đó khiến Hương luôn mang một ánh mắt bất an và hoảng hốt. Phụ nữ, có phải một khi sợ mất thứ gì đó mà mình yêu quý đều mang dáng vẻ như vậy không? Như sợ mất chồng chẳng hạn”, (trang 41).

Hiên khác họ. Hiên đã có bé Su 15 tuổi trước khi bị vô sinh thứ phát do uống nhiều thuốc tránh thai. Tuy nhiên, Hiên có nỗi lo giống Hương. Một lần say rượu chồng Hiên khóc “Tao có lỗi với tổ tiên, khi tao chết tao dám nhìn mặt ai dưới đấy”, (trang 48). “Hiên khát con còn hơn bất cứ người mẹ nào trên thế gian”, (trang 41). Vì thế mà Hiên, quên cả thứ mình đáng được hưởng, cam chịu, nhẫn nhịn bên cạnh người chồng cả đời không nói được câu nào tử tế. Thậm chí, lúc Hiên “vượt cạn” một mình cũng chỉ có mẹ đẻ bên cạnh, chồng Hiên uống rượu say mèm.

Điều gì khiến Hiên, Hương – người phụ nữ đã có 6 đứa con gái mà cô đã gặp tại bệnh viện phiêu lưu như vậy? Ngoài tâm lý chung của xã hội, chắc chắn do tâm lý riêng, đó là chính mình chưa vượt lên được chính mình, vẫn tự trói mình trong “lâu đài” tâm lý “trọng nam khinh nữ”. Con đường giải phóng phụ nữ, bình đẳng giới còn gặp nhiều rào cản.

Mỗi nhân vật nữ trong 12 truyện ngắn hiện lên với những hoàn cảnh, số phận khác nhau (bị bạo hành, bị phản bội, bị coi thường, bị gièm pha,…), Khác với Hiên trong “Đường xa vạn dặm”, nhiều nhân vật không nguôi khát vọng tìm bản ngã. Trên trang sách của Nguyễn Hương Duyên, phụ nữ đã và đang tiếp cận các giá trị hiện đại, dõng dạc cất lên tiếng nói, tự thuật về cuộc đời mình và phán xét lại thế giới đàn ông bằng bản lĩnh và quyết đoán của mình.

12 truyện ngắn, không lặp lại nhau về hoàn cảnh, nút gỡ. Nguyễn Hương Duyên tỏ ra khá chắc tay khi “lấn” vào đề tài giam giữ và cải tạo phạm nhân. “Lâm sầu” trong truyện ngắn “Biển hồ đầy vơi” là nạn nhân của một gia đình bất hạnh. Đông con, thiếu ăn, thiếu học, bố mẹ thường xuyên cãi vã, nát rượu, bạo lực. Thậm chí bố Lâm là một kẻ ăn cắp vặt nổi tiếng. Thậm chí ông không ngần ngại đổ lỗi cho Lâm ăn cắp khi bị nạn nhân phát hiện. Sinh ra trong gia đình như vậy, không chỉ Lâm sầu mà bất kể đứa trẻ nào cũng khó có thể trở thành con ngoan. Con đường Lâm trở thành kẻ phạm tội được báo trước.

Rất may cho Lâm sầu, thời gian chấp hành án phạt tù, đã gặp cán bộ Công an làm quản giáo nhân hậu. Ông hiểu nguyên nhân Lâm phạm tội, rành rẽ tâm lý phạm nhân. Ngay cả việc bố trí cho Lâm được ngủ cùng buồng giam với ông Tiến, một người lớn tuổi, lầm lỡ mà phạm tội cũng với hy vọng Lâm được động viên, cải tạo thành người.

Lâm sầu sau khi mãn hạn tù, có một kết cục có hậu, có nghề nghiệp, có vợ vốn là một phạm nhân nữ gặp nhau trong trại cải tạo là kết quả của tình người, của cứu rỗi và nhân văn.

“Viết tặng anh từ căn bếp này” - tên sách gợi khát vọng đàn bà trong gia đình. Căn bếp là nơi người đàn bà lo bữa cơm cho gia đình, bữa cơm gia đình đó là một biểu tượng ấm ấp và hạnh phúc. Căn bếp không nguội, bữa cơm nhà luôn ngon miệng, đầm ấm là một giá trị. Nguyễn Hương Duyên khẳng định nhân vị của thực thể cá nhân trong một xã hội các giá trị văn minh đã và đang được xác lập nhưng hàng ngày vẫn phải kiên trì đấu tranh với tâm lý cũ kỹ, coi vợ là người hầu, osin...không khó nhận diện./.

Ngô Đức Hành