Việt Nam và cuộc chiến với nạn buôn bán động vật hoang dã

Báo cáo này vừa được EIA công bố trước thềm Hội nghị các nước thành viên (CoP18) Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), sẽ diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ, từ ngày 17/8 đến 28/8/2019.

Vụ bắt giữ hàng tấn ngà voi tại Cảng Tiên Sa - Đà Nẵng.

Theo báo cáo, Việt Nam đã nhanh chóng trở thành một điểm nóng toàn cầu về nạn buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) bất hợp pháp. Đặc biệt, phản ứng của cơ quan hữu quan Việt Nam là chưa thỏa đáng và tương xứng với quy mô của hoạt động buôn lậu có sự tham gia của các nhóm tội phạm người Việt.

ĐVHD trên khắp thế giới đang phải chịu áp lực triền miên để chống đỡ nhu cầu đến từ châu Á - từ năm 2006 đến 2015: Số lượng voi châu Phi đã giảm tới 93.000 - 111.000 cá thể, đánh dấu sự suy giảm tồi tệ nhất trong 25 năm qua; Hơn 9.200 cá thể tê giác đã bị giết hại ở châu Phi kể từ năm 2006;

Chỉ còn không tới 4.000 cá thể hổ hoang dã ở châu Á và chúng vẫn đang tiếp tục phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng từ nạn săn trộm; Tê tê, loài động vật có vú bị buôn bán nhiều nhất trên thế giới, có thể bị xóa sổ trong 10 năm nữa nếu hoạt động buôn bán tê tê với quy mô lớn như hiện nay tiếp tục tiếp diễn.

Tuy nhiên, theo EIA, một hành động có ý nghĩa của Việt Nam có thể phá vỡ và ngăn chặn nạn buôn bán ĐVHD sẽ giảm nguy cơ tuyệt chủng của các giống loài nói trên.

Dựa trên dữ liệu công khai về các vụ bắt giữ, Việt Nam có liên quan đến hơn 600 vụ việc về buôn bán bất hợp pháp - bao gồm ít nhất 105,72 tấn ngà voi, tương đương với khoảng 15.779 cá thể; 1,69 tấn sừng ước tính có nguồn gốc từ khoảng 610 cá thể tê giác; da, xương và các sản phẩm khác có nguồn gốc từ ít nhất 228 cá thể hổ; và cơ thể và vảy của 65.510 cá thể tê tê.

Các vụ bắt giữ nói riêng có rất ít tác dụng răn đe đối với nạn buôn bán ĐVHD ở Việt Nam. Những lô hàng với khối lượng lớn ngà voi và vảy tê tê từ Nigeria và các quốc gia khác tiếp tục đổ vào nước ta, và số lượng lớn các sản phẩm từ hổ vẫn được chào bán.

Báo cáo của EIA cũng chỉ rõ, ngoài việc là thị trường cuối cho các công dân Việt Nam mua và tiêu thụ các sản phẩm trang sức từ ngà voi, bột sừng tê giác, cao hổ và thịt tê tê, Việt Nam còn đóng vai trò là điểm trung chuyển quan trọng cho hoạt động buôn bán ĐVHD bất hợp pháp vào Trung Quốc.

Tùng Dương